Предмет: Жер кадастры
Тип: Дипломдық жұмыс
Объем: 72 стр.
Год: 2012
|
Закрыть
|
Жер кадастрының мемлекеттік жүйесі
Жоспар
Кіріспе 3
1 Жер кадастрының пайда болуы және дамуы туралы қысқаша анықтама 6
1.1 Жер кадастрын жүргізу туралы тарихи анықтама 6
1.2 Мемлекеттік жер кадастрының құқықтық мағынасы 12
1.3 Қазіргі замандағы шетел кадастры 19
2 ТМД елдеріндегі жер кадастрын құқықтық реттеу 33
2.1 Ресей Федерациясындағы жер кадастрын нормативтік – құқықтық реттеу 33
2.2 Өзбекстан Республикасының жер кадастрын нормативтік – құқықтық реттеу 43
2.3 Қазақстан Республикасындағы жер кадастрын нормативті-құқықтық реттеу 49
3 Қазақстан Республикасының мемлекеттік жер кадастрлық жүйесінде жерлердің бағалануы 63
3.1 Қазақстан Республикасының жер учаскелерін жеке меншікке беру кезіндегі базалық ставкалары 63
3.2 Сапалы бағалау (жер қыртысының бонитет балы). 68
Қорытынды 70
Қолданылған әдебиеттер 72
Кіріспе
Әр мемлекеттің тағдырында негізгі рольды жер ойнайды, ол өзінің пайда болу және қызмет көрсету мүмкіндігін анықтайтын фактор болып табылады.
Эффектілікте көтеру және мемлекеттік басқару сапасы, т.с.с. ұлттық ресурстар біріккен ақпараттық жүйемен бірге орта мемлекеттік басқару жүйесін құру, «Қазақстан-2030» стратегиясының ұзақмерзімді приоритеті болып табылады.
«Қазақстандықтардың көңілін алатын сұрақ - жер туралы сұрақ. Онымен елдің салт-дәстүрлері және адам тағдырлары байланысқан, олардың келешек ұрпақ алдында жауапкершілігі»,- ҚР-ның Президентінің Н.А.Назарбаев өз үндеуінде ерекшелеп айтты.
ҚР-сы дүние жүзіндегі жермен қамтамасыздандырған елдердің бірі болып табылады.
1 Жер кадастрының пайда болуы және дамуы туралы қысқаша анықтама
1.1 Жер кадастрын жүргізу туралы тарихи анықтама
«Кадастр» сөзі латынның «caput» сөзінен шыққан, иемдену заты деген мағына береді, тағы сол сияқты «capitalistrum» сөзі иемдену заттарының тізімі деген мағына береді. Бас кезінде кадастр кітап ретінде болды, оның ішінде (ауданы көрсетілген), салық салынатын жерлер тізімі, жер қыртысының сапасы және жер салығының көлемі көрсетілген. Тарихтың, поэзияның, философияның ежелгі ескерткіштері таксация (латын сөзі taxatio), жанрдың бағалануы б.э.д. көптеген жылдар бұрын болған мәліметтерді сақтады. Қытайда да б.э.д. үш мың жылдықта жер қыртысы тоғыз классқа бөлінген екен.
Жер кадастры туралы жете мәліметтерді Ежелгі Мысыр, Греция және Римнің көптеген ескерткіштерінен табылды. Мысырлық папирустар б.з.д. Мысырда сапасына тәуелді көптеген жер категорияларының бар болғанын куәландырады. Бірінші мысырлық фараондар кезеңдерінде (төрт мың жыл бұрын) салық салынатын жерлерге, бағалау тізімдері мұқият жүргізілді. Нилдің өзіндік жерлері табыстың бесінші бөлігін алу мақсатында және жер иелігіне құқықты орнатуда, сапалы және сандық қатынастарында есепке алынды. Мұндай есеп-бағалауды жылына екі рет фараонның арнайы таксаторлар-чиновниктер жүргізді.
1.2 Мемлекеттік жер кадастрының құқықтық мағынасы
Мемлекеттік жер кадастрының құқықтық мағынасы туралы сұрақ, аз зерттегендердің бірі болып табылады. Авторлардың көпшілігі мемлекеттік жер есебін және жер қолданушылық мәліметтерін мемлекеттік жер кадастрының жүйесінен тыс қарастырады. Бірақ та жер қолданушылықтың мемлекеттік тіркеуінің құқықтық жағы әдебиеттерде ортақ қолдауға ие болды. (СП СССР. 1917. №19. Ст.19). Бірінші рет жер қолданушылықтың мемлекеттік тіркеуінің жете құқықтық мағынасы 1949жылы шыққан жер құқығы бойынша оқулықта анықталды, оған қатысты жер қолданушылығын мемлекеттік тіркеу актілер жүйесін көрсетеді, анық заңдық мағынасы бар, жеке жер қолданушылардың құрылымын анықтайтын ғана емес, сонымен қатар заңдарда бекітілген құқықтар және жер қолданушылардың міндеттерін шектеу үшін жеке жер қолданушылардың құқықтық мінездемелерін хаттайды.
Жер қолданушылардың мемлекеттік тіркеу құқықтық мінездемесін баспаларда, жер құқығы бойынша оқулықтарда мойындалды, т.с.с. монографиялық әдебиетте Г.А.Аксененок жер қолданушыларды тіркеуге алу заң актісі екені, ол жер қолданушылардың құқықтарымен көзқарастарын қорғап, күшейтетінін көрсетеді.
Жер қолданушылардың мемлекеттік тіркеуге алынуы құқықты мағынасы нормативті актілерде де бекітілді, онда жер қолданушылықтың мемлекеттік тіркеуге алынуы заңды акт екені жазылған, жер қолданушылыққа жер учаскелерін қолдануға құқығын хаттайды. Тек мемлекеттік тіркеуге алудан кейін ғана жер қолданушыға жер учаскесін қолдануға құқығы бар екенін күәләндыратын құжат беріледі.
1.3 Қазіргі замандағы шетел кадастры
Кадастр жүйелерінің ерекшеліктерін талдау, т.с.с. дамыған шет елдердің оң тәжірибесі кадастрдың кілттік рөлі туралы, оны нарықтық экономиканың базалық элементі ретінде тұжырым жасауға мүмкіндік береді.
Дүние жүзілік тәжірибе көрсеткендей, жылжымайтын мүлік нарығының және нарықтық экономиканың толығымен бүгінгі күнде орташа қызмет етуіне елде жеке меншік немесе жылжымайтын кадастрды қамтамасыз ететін арнайы жүйелер болу керек.
Кадастр ұғымы тұрақты емес, ол экономикадағы, саясаттағы, экологиядағы, әлеуметтік ортадағы өзгерістерге тәуелді өзгеріп тұрады. Қазіргі кездегі кадастр - бұл әдістемелі қалыптасқан және жүйелі түрде жаңарып отыратын елдің немесе ауданның жеке меншігі, ол жер учаскесін шекараларының кадастрлық суреттелуіне негізделетін мәліметтер туралы мемлекеттік реестр.
Эффектілі кадастрлық жүйе беретін негізгі ерекшеліктерге жатады:
2 ТМД елдеріндегі жер кадастрын құқықтық реттеу
2.1 Ресей Федерациясындағы жер кадастрын нормативтік – құқықтық реттеу
20 ғасырдың аяғында Ресейдің нарықтық экономикаға өтуі, жаңа жер қатынастарының дамуын талап етті. Ресей Федерациясының Конституциясына сәйкес, жерлердің өзгеріске ұшырау маңыздылығы, қоғам дамуы үшін, жер халықтың өмір және қызметтер негізі болып табылады.
1990-2000 жылдары Ресейде жер реформаларын жүргізу бойынша, салааралық координация және жер қатынастарының мемлекеттік реттеу, қоныстандыру, мемлекеттік жер кадастрын құру, жерлерді бағалау, жер мониторингі, жерлерді қорғау және қолдануларды мемлекеттік бақылау, жер төлемдерінің жүйесін енгізу, мемлекеттік шекаралардың демаркациясы, жерге меншіктілік құқықтарын бекіту бойынша жұмыстарды жүзеге асырады.
Осы кезеңде жер меншіктілігінің әр түрлі формаларына өту жүзеге асырылды, шаруашылықтардың барлық формаларына тең құқылы дамуына шарттар жасалды, олардың азаматтардың пайдасына бөлу және меншіктілігіне бекітулер жүргізілді. Жерді қолданушыларға ақылы түрі енгізілді ауыл шаруашылық жерлерінің негізгі бөлігі жеке меншікке берілді, орман жер қорлары, табиғи қорғалатын және басқа аса бағалы жерлер мемлекет меншігінде сақталды.
Жерлердің инвентаризациясы бойынша, мемлекеттік жер кадастрын құру бойынша көптеген жұмыс көлемдері жүргізілді, көптеген региондарда жердің азаматтық айналымының дамуын алды. 32 федералды заңдар, Ресей Федерациясының Президентінің 52 жарлығы, Ресей Федерациясының Өкіметінің 180 қаулысы, және 242 ведомствалы нормативты құқық актілері дайындалды және қабылданды. Ресей Федерациясының субъектілер деңгейінде жер сұрақтары бойынша 13 мыңға жуық нормативты актілер қабылданды.
Солтүстік территорияларының және аудандардың, соларға теңескендердің жер ресурстарын комплексті қолдануға федералды бағдарлама жасалынды. Ресей Федерациясының федералды меншікті территориясында орналасқан 71 субъект және 30мың жер қолданушыларға бекітілген ортақ ауданы 458 млн га жер учаскелері туралы автоматты мәліметтер базасы құрылды. 1996 жылдан бастап «Ресей Федерациясының мемлекеттік жер кадастрын жүргізудің автоматтанған жүйелерін құру» федералды мақсатталған бағдарламасы жүзеге асырылды.
2.2 Өзбекстан Республикасының жер кадастрын нормативтік – құқықтық реттеу
Өзбекстан Республикасында жүзеге асырылып жатқан экономикалық реформалар, нарықтық экономикаға өтуге территориялар туралы, шаруашылық объектілері және барлық табиғи ресурстардың комплексті бағалануын кіргізетін сапалы жаңа ақпараттарды өңдеуді және қолдануды объективті талап етті. Мұндай ақпарат территорияларды басқару үшін, табиғи ресурстарды рационалды қолдану және жылжымайтын мүлік нарығын құру және қызметтендіру, ипотеканы дамыту, салық салу жүйесін нығайту, қоршаған ортаны қорғау және елдің толығымен тұрақты дамуын қамтамасыз ету үшін қажет.
2.3 Қазақстан Республикасындағы жер кадастрын нормативті-құқықтық реттеу
Тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстанда экономикалық өзгерістердің жүзеге асырылуы, жер қатынастарын да қозғады. 1990 жылдан 2001 жылға дейінгі периодта заң шығарушы органмен және 2003ж. жер кодексі, Қазақстан Республикасының Президентімен жер туралы заң пакеті қабылданды, онда принципиалды жаңа жер қатынастарын жариялайтын және жер қолданушылық сұрақтарын көрсететін, жер меншігі және жер нарығы.
Жер заңдылығының хронология бойынша шартты түрде 4 этапқа бөлуге болады.
3 Қазақстан Республикасының мемлекеттік жер кадастрлық жүйесінде жерлердің бағалануы
3.1 Қазақстан Республикасының жер учаскелерін жеке меншікке беру кезіндегі базалық ставкалары
Қазақстанда жер реформаларын жүргізу шарттарында маңызды рөлді жерлерді бағалау ойнайды, ол бірінші кезекте ауыл шаруашылық кәсіпорындарына шаруашылық өндіріс бөлімшелерінің шекараларында, өрістерде және жер-су учаскелерінде, т.с.с. ішкі-шаруашылық территориалды бірлікте қажетті. Бәрінен бұрын бұл мұндай бағалау нәтижесі көптеген тәжірибелік тапсырмаларды шешу кезінде үлкен мағынаға ие болады, ал нақты:
- жер өңдеу өнімдерінің өндірісі бойынша шаруашылық есептік бөлімшелерінің тапсырмаларына негізделетін, кәсіпорындардың шаруашылық қызметтерін талдау және жоспарлау;
- жерлерді рационалды қолдану ұйымдары; өндіріс бөлімшелерінің еңбек және материалды ресурстарын, аудандардың оптималды көлемін анықтау, т.с.с. өнімді жүзеге асыру және өндірістің көлемін анықтау; егіс айналымы және ауыл шаруашылық егіншілік мәдениеттерін орналастыру; егіс айналым территорияларының ұйымдары; жер өңдеу шығындарын төмендету және өндірістік және технологиялық жер қыртысын жақсарту бойынша шараларын өңдеу;
- жер қатынастарын реттеу; жерлерге аренда кезінде арендалық төлем және еңбектің тәртіпті төлемі негізінде; қолдануды бақылау және жерлерді қорғау; жер иелері және жер қолданушылар, арендаторлар және арендаға беруші арасындағы жан-жалдарды шешу; сел апаттары зардабынан болған, жерлерді бөлу және күшпен алып алу кезіндегі шығындарды компенсациялау көлемін орнату.
Қоныстандыру жүйесі арқылы, айтылғандай мемлекеттің жер ресурстарын басқару бойынша негізгі қызметтері жүзеге асырылды.
Жер учаскелерінің әр түрлі мінезде кадастрлық құнын анықтау үшін жерлерге мемлекеттік кадастрлық бағалау жүргізіледі.
Қорытынды
«Жер туралы» заң және заң асты актілер мемлекеттік жер кадастрын Қазақстан Республикасының жерлерінің табиғи және шаруашылық жағдайы туралы мәліметтерін жүйе ретінде, орналасу орны, мақсатты қолданылуы, жер учаскелерін бағалау және есептеуін сапалы мінездейді.
Осы мінездемеге қарай, заң бізді мемлекеттік жер кадастры «мәліметтер жүйесі» (құжат) ретінде түсінуге бағыттайды. Бірақ онда жерлерге құқықтарының режимі туралы мәліметтер жоқ, ол көбінесе Қазақстан Республикасының Минюста органымен тіркеулерді жүргізуін берумен байланысты. Мақсатты бағытталған, шаралар жүйесін мінездейтін, мемлекеттік жер кадастрының негізгі критерийлері заңда көрсетілмеген.
Қолданылған әдебиеттер
1. Қазақстан Республикасының Конститутциясы 30 тамыздағы 1995 жылы
2. Жер туралы заңдамалар 2001ж.
3. Қазақстан Республикасының жер кодексі 2003 жылғы 1 шілдеде
4. 2004 жылғы ҚР жер заңнамалары
5. Өзбекстан Республикасының мемлекеттік кадастр туралы заңы 15 желтоқсандағы 2000 жылғы.
