Предмет: Статистика
Тип: Бақылау жұмыс
Объем: 16 стр.
Год: 2012
|
Закрыть
|
Динамика қатарлары
Жоспар
1 Динамика қатарлары 3
1.1 Динамика қатарлары, олардың түрлері 3
1.1 Динамикалық қатарларды талдау көрсеткіштері 5
1.3 Динамикалық орташа көрсеткіштерді есептеу жолдары 6
1.4 Динамикалық трендті ең шағын квадраттар (аналитикалық) әдісімен анықтау 11
1.5 Маусымдық тербелістерді статистикалық зерттеу 14
Әдебиеттер 16
1 Динамика қатарлары
1.1 Динамика қатарлары, олардың түрлері
Динамика сөзі гректің “dynamіkos” деген сөзінен алынып, “күшке тиісті, күшті” деген мағынаны береді. Бұл термин қозғалыс-әрекетті, өсу-даму жағдайын білдіреді.
Құбылыстардың белгілі бір уақыт ішінде өзгеруі статистикада динамика деген атпен, ал осы процесті сипаттайтын көрсеткіштер қатары — динамика қатарлары деген атпен жүргізіледі.
Динамикалық қатарлар екі бөліктен тұрады: бірі — уақыт моменттері немесе кезеңдер, ал екіншісі — оларға тиісті көрсеткіштер.
Қарастырып отырған даму уақытының жалпы ұзындығын аралықтарға бөліп қарасақ, әрбір қиылысу нүктесі момент (сол сәт, мезет, мезгіл) деп аталады, ал бір моменттен екіншісіне өткен уақыт аралығы (жыл, тоқсан, ай, күн және т.б.) кезең деп аталады.
1.2 Динамикалық қатарларды талдау көрсеткіштері
Динамикалық қатарларды талдау процесінде бірқатар көрсеткіштер табылады:
1) абсолютті өсім (не азаю);
2) өсу (не азаю) коэффициенті немесе қарқыны;
3) арту (не азаю) коэффициенті немесе қарқыны;
4) 1% қосымша өсімнің (не азаюдың) абсолютті мәні.
Жоғарыда атап көрсетілген көрсеткіштерді жан-жақты қарап шығайық.
1. Абсолютті қосымша өсім немесе азаю — әрбір кейінгі кезеңнің дәрежесінен бастапқы кезеңнің немесе өзінен бұрынғы кезеңнің дәрежесін азайту жолымен анықталады.
1.3 Динамикалық орташа көрсеткіштерді есептеу жолдары
Орташа динамикалық көрсеткіштер тек қысқа және ұзақ мерзімді кезеңдерге тән жалпы немесе ішінара тенденцияларды белгілеумен ғана шектеліп қалмайды. Олар сонымен қатар тренділердің аналитикалық формаларын анықтау және уақыт байлығы алуан түрлі кезеңдер ішіндегі қарқындарды салыстырмалы зерттеу үшін теңдесі жоқ құрал болып саналады. Бұндай көрсеткіштер тобы динамикалық қатардың орта дәрежесі, орташа абсолют өсу (азаю) мен жылдамдау мәні, орташа өсу және қосымша өсу қарқындары, жылдамдаудың орташа қарқыны және басқа да сол сияқты орташа шамаларды қамтиды.
1.4 Динамикалық трендті ең шағын квадраттар (аналитикалық) әдісімен анықтау
Динамиканың тенденциясын анықтау мақсатымен қатарларды өңдеу әдістері ішінде ең қолайлысы — тренд теңдеуін құру және сол негізде тегістелген дәрежелерді есептеу болып табылады. Бұндай жағдайда бастапқыда қатар мәліметтері бойынша даму тенденциясын өрнектеу үшін ең тиімді функция таңдап алынады, ол аппроксимациялаушы функция деп аталды. Содан соң бұл функция шағын квадраттар әдісінің көмегімен шешіледі, ал алынған нәтижелер негізінде тегістелген қатар құрылады. Төменде ең қарапайым тренд теңдеулері келтірілген:
1.5 Маусымдық тербелістерді статистикалық зерттеу
Маусымдық тербелістер дегенде біз жылдың кейбір мезгілдері мен айларында құбылыстар мен процестердің көп жылдық динамикасында ұдайы байқалып тұратын тұрақты тербелістерді түсінеміз.
Статистикада маусымдық тербелістерді зерттеу төмендегідей мақсаттарды көздейді:
Әдебиеттер
1. ҚР Статистика жөніндегі Заңы, Астана, 2001 жыл.
2. Мемлекеттік статистика мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілер. Алматы: ҚР Статистика агенттігі, 2005 жыл.
3. Методологические положения по статистике, Алматы: Агентство РК по статистике, 2006.
4. Абдурахманов, Құсайынов Т.А., Байдақов А.Қ. Статистика және ҰШЖ. Астана, 2010 жыл.
5. Әміреұлы Ы. Статистиканың жалпы теориясы. Алматы. Экономика, 1998
6. Шайкенова Н.Т. Статистика. Оқу құралы. Астана, 2005
7. Абдурахманов М.А. Статистика. Оқу құралы. Астана, 2006
8. Елемесова А.М., Киіков Е.М. Ұлттық есеп жүйесі. Алматы, Экономика. 2000
