Предмет: Нарық
Тип: Курстық жұмыс
Объем: 30 стр.
|
Закрыть
|
Нарықтық экономика мәні, қызметтері, қажеттігі
Мазмұны
Кіріспе 3
І. Нарық ұғымы ,мәні, пайда болуы мен даму кезеңдері 5
1.1. Нарық ұғымы мен мәні 5
1.2. Нарық қатынастарының даму кезеңдері 8
ІІ. Нарықтың атқаратын қызметтері мен құрылымы 11
2.1. Нарықтың қызметтері 11
2.2. Нарық әкономикасының әлементтері мен инфрақұрылымы 11
2.3. Нарықтың, құрылымы, түрлері және сегментациясы 15
2.4. Мемлекеттің нарықтық экономикада атқаратын ролі 19
III. Қазақстанда нарықтық экономикалық жүйесінің қалыптасуы мен дамуының мәселелері 23
3.1. Нарықтық экономикалық қалыптасу Қазақстандақ моделі. 23
3.2. Қазақстан Республикасының нарықтық экономиканы жетілдірудің үрдістері 24
Қорытынды 26
Қолданылған әдебиеттер тізімі 30
Кіріспе
Бұл курстық жұмыстың тақырыбы - «Нарықтық экономика: мәні, қызметтері, қажеттігі». Бұл тақырыпты таңдауыма басты себеп - оның бүгінгі қоғамдағы экономикамыздағы ең өзекті мәселелерінің болуында. Жалпы нарық, қоғамдық тұтынушылар мен өндірушілерді байланыстырудың тиімді механизмі ретінде әлемдік өркениеттің ірі жетістіктерінің бірі деп есептеледі, оны математикамен ген инженериясымен, электроникамен және адамзаттың басқа ұжымдық даналығының шыңымен теңеуге болады. Нарықтық қатынастардың құрылымында да, мемлекет тарапынан нарықтық экономиканы реттеу зор роль атқарады. Халық шаруашылығын экономикалық кан тамыры іспетті, осы нарықтық байланыстар аркылы өндірістің «қан айналымы» жүзеге асады. Оның өміршеңді өндірістің табиғатына, экономикалық әлуметтік жағдайына байланысты , дегенмен нарықтың біраз дербестілігі болады, сондықтанда олар ұдайы өндірістің барлық сатыларына, түпкі нәтижесі мен тиімділігіне айтарлықтай әсер етеді.
І. Нарық ұғымы ,мәні, пайда болуы мен даму кезеңдері
1.1. Нарық ұғымы мен мәні
Қоғамдық өндіріс процесінде қоғамдық өнімнің нақтылығы қозғалысы сан мыңдаған шаруашылық байланыстары арқылы жүреді. Олар кәсіпорындардың, салалардың, аймақтық кешендердің (территориялық комплекстердің), халық шаруашылығының әкономикалық қан тамыры іспетті, осы байланыстар арқылы өндірістің “қан айналымы” жүзеге асады. Міне, қоғамдық өнімнің осы қозғалысында нарық маңызды қызмет атқарады. Әрине, оның өміршеңдігі өндірістің табиғатына, әкономикалық әлеуметтік жағдайына байланысты, дегенмен нарықтың біраз дербестілігі бар, сондықтан да болар ұдайы өндірістің барлық сатыларына, түпкі нәтижесі мен тиімділігіне айтарлықтай әсер етеді.
1.2. Нарық қатынастарының даму кезеңдері
Нарықтық әкономика–ертеден келе жатқан шаруашылықтың жүргізу құралы, оның дамуының өзіндік бай тарихы бар. Нарықтың қалыптасуы айырбас пен қоғамдық еңбек бөлінісінің дамуымен байланысты. Нарық қатынастарының дамуын мынадай неғізгі кезеңдерге бөлуге болады:
нарық әлемнің пайда болуы;
натуралдық айырбас кезеңі нарығы;
тауар болмасы кезеңінің нарығы;
тауар емес балама кезеңінің нарығы;
1. Кезеңінде айырбас операциялары тұрақсыз, кездейсоқ болады, олар өндірістің шарттары болып табылмайды. Құндық қатынастар әрбір жеке сауда саттық көріністерде кездейсоқ болады.
ІІ. Нарықтың атқаратын қызметтері мен құрылымы
2.1. Нарықтың қызметтері
Нарықтың мәні оның функңиялары арқылы толығырақ анықталады,
Нарық мынадай маңызды қызметтер атқарады:
Тауар өндірісінің өзін -өзі реттеу қызметі. Бұл мына жағдай арқылы көрінеді: тауарға сұраныс өскенде , өндірушілер өздерінің өндіріс көлемін көбейтіп , бағаны жоғарлатады; нәтижесінде өндіріс қысқара бастайды;
Ынталандыру қызметі. Баға төмендегенде, өндірушілер өндіруді азайтады, осымен қатар,олар жаңа техника, технологялар енгізу, еңбек ұйымдастыруды жетілдіру арқылы шығындар азайту мүмкіндігін іздестіреді;
2.2. Нарық әкономикасының әлементтері мен инфрақұрылымы
Нарық әкономикасының қызмет етуі оның белгілі елементтерінің болуын талап етеді. Осылардың жиынтығы нарық жүйесін құрайды.
Нарық әкономикасының бірінші және өте маңызды әлементі - өндірушілер мен тұтұнушылар. Бұлар қоғамдық еңбек бөлінісі проңесінде қалыптасады- біреулері тауарды өндіреді, екіншілері оны тұтұнады. Тұтұну жеке тұтұну болып бөлінеді. Жеке тұтұнуда тауарлар, өндіріс сферасынан шығып, адамдардың жеке қажеттіліктеріне пайдаланады. Өндірістік тұтұну өндіріс процесін әрі қарай жалғастырып жүргізу болып табылады.
Бұнда тауарды басқа өндірушілер әрі қарай өндеуге пайдаланады. Бұл жағдайда өндірушілер мен тұтұнушылардың бір-бірімен байланысы әрқайсысының әрекеттерінің нәтижелерін айырбастау арқылы жүріп отырады. Нарық шаруашылығында бұл байланыстар тұрақты болады, мамандануға негізделед және көтерме нарықтық келісімдер фомасында жүреді.
2.3. Нарықтың, құрылымы, түрлері және сегментациясы
Нарық құрылымы өте күрделі болады және ол әкономиканың барлық сферасында өз әрекетін жүргізеді. Нарыктың әкономикалық құрылымы мынадай жағдайлармен белгіленеді:
2.4. Мемлекеттің нарықтық экономикада атқаратын ролі
Мемлекеттің макроэкономикалык процеске катысуы осы процестің бөлінбейтін әлементіне айналды. Бугінгі танда мундай катынасу барлык әкономика көлемінде жургізіледі және ол белсенді түрде жузеге асырылуда. Әлбетте, мемлекет белсенділігінің артуына карамастан, бугінгі таңда өркениетті елдердін әкономикасы өзінің нарықтык негізін сактауда.
3.2. Қазақстан Республикасының нарықтық экономиканы жетілдірудің үрдістері
Еліміздің нарыққа өткен кездегі бастан кешкен қиыншылықтарды да ескермеуге болмайды. Ол: жекеменшік сектордың жоқ болуы, өндіріс ауқымындағы мемлекеттік кәсіпорыннан бастап, сауда ауқымындағы монополиялар және т.б. Сонымен, аталған осынау кедергілердің тізбесінің өзі-ақ Қазақстан басшылығының экономикалық, әлеуметтік, саяси, құқықтық және имандылық түсініктер жағынан елдің стратегиялық дамуына кешенді жағдайда келіп отырғандығын күмәнсіз куәлендіре алады. Мұның өзінде табыс шарты болып - дұрыс таңдалынған Стратегия аталынады. Мәселен, белгіленген бағытты жүзеге асыру үшін мықты басшының, жақсы ұйымдасқан адамдар тобының, саяси тұрақтылық және қоғамды нығайтудың, заңның үстемдігі болуы шарт. Мұның сыртында, экономикалық қызметке қатысушылар жұмыс істеуге мәжбүр болған жағдайдағы бағалар құрылымы әлемдік рынокпен байланыста емес еді, халықтың психологиялық дайындығы, адамдардың рыноктік қатынастарға тән ойлау жүйесі болмаған.
Қорытынды
Қазақстан экономикасының ерекшелігі. Қазақстанның халық шаруашылығының құрылымы мен дамуының аймақтық ерекшеліктері бар. Республикада әр түрлі пайданы қазбалар мол және жер қойнауынын геологиялық құрылымы біркелкі емес.
