Алматы қаласының географиялық сипаттамасы
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 3
1-ТАРАУ. АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНЫҢ ГЕОГРАФИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ 5
1.1. Қаланың географиялық орны мен табиғаты, тарихы 5
1.2 Алматы - рекреациялық экскурсиялық өлкетануы 6
2-ТАРАУ. ТУРИСТІК ЭКСКУРСИЯЛЫҚ ӨЛКЕТАНУ 10
2.1 Рекреациялық және экскурсиялық объектілер 10
2.2 Алматы ауасын тазарту өзекті мәселе 13
ҚОРЫТЫНДЫ 21
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 22
КІРІСПЕ
Алматы Іле бойы жазығы оңтүстігін ала Тянь-Шань тау селімдерінің солтүстігінде орналасқан. Республика жерінің оңтүстік-шығыс бөлігіндегі Іле Алатауының солтүстік беткей баурайында теңіз деңгейінен 700-900м жоғары үлкен және Кіші Алматы өзендері аңғарларында орналасқан.
Алматы қаласы өзінің рекреациялық және экскурсиялық объектілерге молдығымен де ерекшеленеді. Рекреациялық объектілер денсаулықты сауықтыру, спорттық сауықтыру, танымдық, мәдени және табиғи мақсаттағы деп сипаттауға болады. Осыған қарай адамдардың жиі сұраныстарын тудырып отырған негізгі рекреациялық объектілерге шолу жасалады.
Алматы – еліміздегі аса ірі қалалардың бірі. Табиғат жағдайлары, күннің жылуы, климат, жер бедері және табиғат байлығы, су, өсімдік, жер және жануарлар дүниесі экономиканың дамуына күшті ықпал етеді.
Қазақстанның табиғи ортасының табиғат жағдайлары мен экономиканы дамыту айырықша бай әрі алуан түрлі. Республикада бағалы кен байлықтарының көптеген түрлерінің ірі қорлары, жыртуға жарамды құнарлы жерлердің егін алқабы, ұлан-байтақ жайылымдар мен пішендіктер бар.
1-ТАРАУ. АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНЫҢ ГЕОГРАФИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ
1.1. Қаланың географиялық орны мен табиғаты, тарихы
Қазақстанның оңтүстік астанасы – Алматы қаласы, Іле бойы жазығының оңтүстігін ала Тянь-Шань тау селімдерінің солтүстігінде орналасқан. Республика жерінің оңтүстік-шығыс бөлігіндегі Іле Алатауының солтүстік беткей баурайында, теңіз деңгейінен 700-900 м жоғары Үлкен және Кіші Алматы өзендері аңғарларында орналасқан. Солтүстік жағында қала территориясы сәл еңістеу жазыққа ұласты. Атырабының 600 метрден жоғары орналасқан өңірі – қалың ағаш өскен шұрайлы алқап. Алматы альпілік сипаттағы тау массиві – Іле Алатау антиклинорийінің солтүстік қанаты етегінде.
Жер бедері. Алматы төңірегінде негізінен таулы келеді. Оңтүстігінде Тянь-Шань тау жүйесінің бір сілемі – Іле Алатауы жатыр.
Үлкен және Кіші Алматы өзенінің аралығы дөңбектасты-малтатасты шөгінділерден түзілген. Қала негізінен осы ысырынды конус пен лайлы тасқындар әрекетінен жиналған жыныстар қабатының үстінде орналасқан.
Климаты. Алматыда континенттік климат қалыптасқан. Климаттық жағдайы – желсіз тымық ауа райы және ауа қабаттарының тау аңғарлары арқылы төмен қарай ығысумен ерекшеленеді. Ауаның көпжылдық орташа температурасы +9 +7.
1.2 Алматы - рекреациялық экскурсиялық өлкетануы
Алматы қаласы өзінің рекреациялық және экскурсиялық объектілерге молдығымен де ерекшеленеді. Рекреациялық объектілер денсаулықты сауықтыру, спорттық сауықтыру, танымдық, мәдени және табиғи мақсаттағы деп сипаттауға болады. Осыған қарай адамдардың жиі сұраныстарын тудырып отырған негізгі он рекреациялық объектілерге шолу жасаймыз.
2-ТАРАУ. ТУРИСТІК ЭКСКУРСИЯЛЫҚ ӨЛКЕТАНУ
2.1 Рекреациялық және экскурсиялық объектілер
Қаладағы экскурсиялық объектілердің өзі түрлі мәнде сипатталады. Экскурсиялық объектілер – табиғи, тарихи әдебиет пен өнертану, өндірістік мақсатта қарастыруға болады.
Алматының экскурсиялы объектілері кімді болса да қызықтырып қоймайды. Осындай негізгі он объектіге шолу жасаймыз:
Орталық мемлекеттік музей – табиғи, тарихи, меатериалдық және рухани мәдениет ескерткіштерін – Қазақстан территориясындағы ежелгі заманнан қазіргі кезге дейінгі адамзат қоғамы мен табиғаттың дамуы туралы деректерді жинақтайтын, сақтайтын, зерттейтін көпшілікке көрсететін және насихаттайтын ғылыми, өлкетану, мәдени ағарту мекемесі.
2.2 Алматы ауасын тазарту өзекті мәселе
Ауаның тіршілік үшін қаншалықты қажет екендігі, оның ластануы орта мен адамның денсаулығы үшін қауіпті екендігі барлығымызға белгілі. Алматы қаласының экологиясы шектен тыс ластануда. Егер Көк-Төбеге шығып қарасаңыз қаланың үстін тұтасқан көк түтін басып тұрады. Қаланың ішімен, әсіресе Райымбек пен Рысқұлов көшелерінің бойымен жүрсеңіз тынысын тарылып, жүрегін қағып діңкілеп қаласыз.
Келбетті қаламыздың ауасы негізінен ірілі-кішілі жылу жүйелерінің трубаларынан құмырсқадай қаптаған автокөліктердің жанармайынан бөлініп шыққан зиянды заттар мен улы газдардан, көптеген өндіріс орындарының және жеке үйлердің мұржаларынан шыққан күйе-түтін мен шаңнан және әртүрлі химиялық заттардан ластанады. Сонымен қатар, қаланың іші мен айналасы түгел жеке жанармай құю станцияларына толып кетті. Мәселен, тек қана Қаскелен мен Алматы жолының бойында 40-тан астам май құю станциялары жұмыс істейді. Міне, осы АЗС-тер де ауаны көп ластайды.
ҚОРЫТЫНДЫ
Туризмді дамытудың географиялық сипаттама беруден басталуы заңды. Себебі, туристік реакциялық ресурстар табиғи ресурстармен тікелей байланысты, түрлері мен бағыттары алуан түрлі, сондықтан да табиғи объекті мен археологиялық объектілер негізінде ғана іздену жұмыстары жүргізілді.
Алматы қаласы тұрғындары және оңтүстік астана қонақтары ұсынылып отырылған объектілерді көруіне мүмкіншіліктері бар.
Алматы рекреациялық және экскурсиялық объектілерге бай болғандықтан, оларды сипатына қарай жіктедік. Олардың негізгілеріне жеке шолу жасай отырып, әр қайсысының өзіне тән асыл қасиеттеріне тоқталдық.
Қорытынды жасай отырып, мынадай тұжырымдарға келдік:
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Алматы баурайында Алматы тұр.\\Егеменді Қазақстан, 1998-48, 4б.
2. Алма-ата – столица Казахстана, Алма-Ата, 1968г.,295с
3. Байдал М.Х. Календарные особенности климата Алма-Аты, Алма-Ата, 1976г.,36с.
4. Бейсенова Ә.С. Қазақстан табиғатын зерттеу және физикалық география идеяларының дамуы. Алматы, 1990ж., 248б.