Предмет: Нарық
Тип: Бақылау жұмыс
Объем: 26 стр.
Год: 2012
|
Закрыть
|
Акциздің экономикалық мәні
Жоспары
Кіріспе 3
1 АКЦИЗДІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ 5
1.1 Акциз жанама салық ретінде 5
1.2 Салық жүйесінің элементі ретіндегі акциздің ерекшеліктері 14
1.3 Акциздің шығу тарихы және оны қолдану 20
Қорытынды 25
Қолданылған әдебиеттер 26
Кіріспе
Меншік қатынастары радикалды қайта құруда құрылатын Қазақстан Республикасындағы экономиканы реформалау, салық жүйесін қалыптастыру және құру мәселелерінің ғылымдық қызығушылығын жоғарлатуды ынталандырады және оның трансформациясының табысының өзгертуін ұсынады. Қазақстан Республикасындағы салық жүйесін радикалды түрде реформалауда ең алдымен, тиескелі салық жүйесін құру қажеттілігін ескерткен, меншік қатынастарын қайта құрумен анықталады. Сонымен қатар салықтар, еліміздің барлық әлеуметтік-экономикалық жүйенің материалды және қаржылық сүйеніші болып келетін, ұлттық табыстың мемлекеттендірілген бөлігіндегі негізгі құралдары ретінде орындалады, ал салықтың потенциалы салық салу жүйесіне сай функциялары арқылы жүзеге асырылады.
Салықтар салық әдістері арқылы капиталды барлық жаңғырту процессіндегі кезеңдерін жанап өтеді: салық қойылымдары, түсімдер, жеңілдіктер, өнеркәсіптің прогрессивті саласына ықпал ету мақсатымен мемлекет бюджеттің кіріс және шығыс бөлімдерін жүзеге асырады.
1 АКЦИЗДІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ
1.1 Акциз жанама салық ретінде
Кез-келген мемлекет өзінің қаржылық базасы болған кезде ғана тіршілік ете алады, яғни дәлірек айтатын болсақ, шығындардың функцияларын іске асыру процессінде туындайтын шығындарды жабу үшін және өзінің аппаратын қамтамасыз ету үшін қаржысы болған жағдайда ғана өмір сүре алады. Мемлекеттік ақша қаражаттарын әр түрлі тәсілдермен табады. Кейбір жағдайларда ол меншік мемлекетке ақшаны еркін түрде беру әдісін қолданады.
Бұндай әдістің классикалық үлгісі ішкі және сыртқы мемлекеттік зайымдар болып бөлінеді. Басқа да жағдайларда мемлекет ақша қаражаттарын күштеп алу арқылы табады. Оған классикалық үлгі ретінде салық табылады.
Салықтар – қаржы ғылымының негізгі бір түсінігі болуы керек. Бұл жәйтті дұрыс түсіну мәселесі салық тек экономикалық ғана емес, сонымен қатар, құқықтық, әлеуметтік, философиялық ұғымды ескертеді. Салық салу қоғамның экономикалық тізілу элементі ретінде шаруашылықтың нарықтық және нарықтық емес түрдегі барлық мемлекеттік жүйеге тән.
Біз жоғарыда акциздердің тауар құнына қалай қосылатындығын қарастырып өттік, енді жанама салықты салудың механизмі әлемдік тәжірибеде қалай іске асатынын қарастырайық. Көптеген мамандардың ойлары бойынша бюджетке түсетін салық көлемдері және тікелей және жанама салықтардың арасындағы қатынастар екі түрлі факторға байланысты бөлінеді: елдегі негізгі халық массасын құрайтын өмір деңгейінен және салықтардағы қалыптасқан стереотиптерінен елдің экономикасының төмен деңгейлі дамуы. Халықтың ЖІӨ көлеміне есептеледі. Жеке және заңды тұлғалардың табыстарынан тікелей салықты алуды шектейді. Қажетті мемлекеттік шығындар мөлшерін ереже бойынша экономиканың мүмкіншіліктерін ғана анықтайды. Себебі, экономиканың төменгі деңгейінен тікелей салықтар есебінен бюджеттің қажетті табыстарының бүкіл мөлшерін қалыптастыруға мүмкіншілік бермейді. Бұндай байланысты 1 кесте мысалында қарастырайық.
1 кесте
Халыққа ЖІӨ көлемі бойынша жалпы салық түсімдеріндегі
жанама салық бөліктерінің бағыныштылығы. (%)
1.2 Салық жүйесінің элементі ретіндегі акциздің ерекшеліктері
Көбінесе акциз жанама салық ретінде анықталады. Мұны анықтаудың негізгі кезеңі болып салық сөзі табылады. Салық – бұл мемлекеттің бір жақты тәртіппен заң жүзінде белгіленген белгілі бір мөлшерде жүргізетін қайтарусыз және өтеусіз сипатта болатын, бюджетке төленетін міндетті ақшалай төлемдер.Бұндай анықтаманы акцизге қолдану тұрақтылықты, нақтылықты талап етеді. Бірақ осы анықтамадан салық ретінде акциздің 2 түрлі белгісі қарастырылады. Бұл міндеттілік және дара төлемсіз.
Акциздің міндеттілігі мемлекет алдында салық төлеушілердің заңнамалық міндеттемесін білдіреді. Акциз біржақты тәртіпте белгіленеді және ешқандай келісім шарт жасалмайды. Мәжбүрлі түрде алу және акциздің міндетті мінездемесі оның негізгі бір белгілерін құрайды. Бұл белгі міндетті салықтарды алуды заңды безендіруді ескертеді. Акциздер басқа меншіктерден мәжбүрлі түрде алу әдістерінен қарым-қатынаста болады (пеня, айыппұл).Олардың арасындағы ерекшелік ең алдымен алудың масштабтарымен кезеңділігі, ал оның өзгешелігі алу мақсаты болып табылады. Акциз үшін бұндай ұлттық табыстың қайта бөлінуі шұғыл мінезде жүреді. Салықтық алымдарды заңнамалық түрде бейнелеу акцизді белгілеу мемлекеттік билік органдарының компетенциясына жатады. Бұл мемлекеттің және қоғамның қажеттілігіне қызмет етеді.
1.3 Акциздің шығу тарихы және оны қолдану
Салық түсінігі адамдардың қажеттілігі туындаған кезде пайда болады. Оның бастапқы формасы жергілікті көсем екі өзеннің ортасынан сатушылардан және саяхатшылардан осы өзенді кесіп өткені үшін төлем алатын. Салықсыз ешқандай мемлекет өмір сүре алмайды. Ұзақ жылдар бойы салықтар қазынаның табысының қайнар көзі болып табылды.
Қазіргі қоғамдағы салық механизмі мемлекетімізде өндірісті дамытуға қолданылады. Салық салу теориясы негізгі бөлігі болып келеді. Салықтар ең алдымен экономикалық бөлігі болар алдында ұзақ жылдар бойы эмпирикалық бағытта дамыды. Салық салудың дамуын 3 кезеңге бөлу қажет:
Қорытынды
Сонымен,біздің зерттеулер бойынша акциздерді салу өзінше бір регрессивті мінезге не екенін тұжырымдауға байланысты.
Жанама салықтардың психологиялық тұрғысын айта өтсек,онда ол салық төлеушілер үшін ол тиімдірек,себебі ол тауар бағасының құрамына енгізіледі.Ал халық тауар құрамындағы акциз қандай үлесті құрайды екенін білмейді.
Бұл салықтың ірі кемшілігі болып олардың бір қалыпсыздығы табылады.Яғни,ол әрбір төлеушінің табысын есепке алмайды.
Тарихи тәжірибе бізге көне заманнан бері акциз салығының қалай дамығанын көрсетеді.Осы тәжірибеге сүйене отырып,біз экономикада болуы мүмкін зардаптарды тоқтатуымызға болады.
Қолданылған әдебиеттер
1. Закон Республики Казахстан от 26 июня 2001г. «О налогах и других обязательных платежах в бюджет».
2. Нормативные акты по финансам, налогам, страхованию, бухгалтерскому учету. – Алматы, 2001г. -№ 7, № 12; 2002г. - № 3.
3. Постановление Республики Казахстан от 21 июля 2001г. № 846 «О маркировке марками акцизного сбора».
