Предмет: Құқық
Тип: Баяндама
Объем: 15 стр.
|
Закрыть
|
Өкілеттілік түсінігі және түрлері
Өкілеттік институтының түсінігі мен мағынасы. Өкілеттік түрінде басқа тұлға атынан және қызығушылығмен өзінің құқық шегінде әрекеттің бір тұлғамен, оөкілімен жасалуын түсіндіреді. АК 169 бабына сәйкес, өкілмен жасалатын мәміле өкілетттіктің азаматтық құқығы мен міндеттемелерін құрайды, өзгертеді және жояды.
Азаматтық айналымда өкілеттілік институты кең қолдану сферасын иемденеді. Оған қажеттілік өкіл өзінің құқықтары мен міндеттемелерін орындай алмаған жағдайда ғана туындамайды (ауыр-сырқаттан, іс сапардан, жұмыс бастылығымен, т.б) Өкілдік қызметтерге өкілдің арнайы білімі мен тәжірибесін қолдануға, уақыты мен қаражатын үнемдеу үшін келеді. Көпетеген заңды тұлғалардың қызметі өкілет көмегінсіз мүлкінді болмайды. Өкілеттілік көмегімен тек мүліктік емес, кейбір жеке мүліктік емес құқықтар да жүзеге асырылады.
Көптеген жағдайларда өкілдік қатынастар заңның тікелей жарлығы бойынша туындайды, өкілеттіктің мұндай түрі заңдық өкілеттік деп аталады. Мысалы, кішкентай балалардың заңды өкілі болып олардың ата-аналары табылады. Бұл өкілеттік түрінің ерекшелігі: біріншіден, ол өкіл жіберушінің еркінен тәуелсіз туындайды, екіншіден, өкіл құқығы заңмен анықталған.
Сенімхатқа қойылатын негізгі талаптар мынаған келіп салды. Біріншіден, сенімхат арнайы нысанда рәсімделу қажет, заң сенімхатты жазбаша жасалатын құжат ретінде анықтап, одан тыс ол әрекет етпейді. Өкілдік туындайтын жағдайда сенімхат ауызша жасалуы мүмкін; сенімхат әрқашан өкілдік құзыретін жазбаша бекітілуді талап етеді. Жалпы ереже бойынша сенімхаттың нақтылығы үшін ол қарапйым жазбаша нысанда болуы жеткілікті. Сонымен қатар ол сенімхат аталатын негізгі құжат ретінде де құрылуы, сондай-ақ басқа кезкелген. Түрде, мысалы, хат, жеделхат, факс, өкілдің құзыреті айқындалған сенімхат бөлігі нысанында көрініс жабуы мүмкін.
Сондай қатысты құқық қатынастарында қандай да бір әрекеттерден бас тарту борышкердің міндеті болып табылатын (мысалы, шектелген құқықтарды жеткізу туралы авторлық шарт бойынша, автор шарт мерзімі кезінде басқа тұлғаларға белгілі әдістермен шығармасын пайдалануға бермеуі керек) борышкердің сәйкес әрекеттердің жасалғаны туралы несие берушінің білген немес білуге тиіс болған күннен бастап талаптың ескіруі өтеді. Осындай тәртіпте, абсолюттік құқықтардың бұзылуы кезіндегі ескіру мерзімі басталған сәт анықталады. Регресстік міндеттемелер бойынша талаптың ескіруі негізгі міндеттерді атқару сәтінен басталады.
