Меншік капиталы
Мазмұны
Кіріспе 3
1 Меншік капиталы 4
1.1 Меншік капиталының экономикалық мәні 4
1.2 Меншікті капиталын қалыптастырудың жолдары 5
1.3 Жарғылық капиталының есебі 8
Қорытынды 16
Қолданған әдебиеттер тізімі 17
Кіріспе
Қазақстан Республикасының заңына сәйкес кәсіпорындар өзінің құрылуы барысында, яғни шаруашылық қызметпен айналысу үшін белгілі бір мөлшерде мүліктерге ие болуы тиіс. Осы жоғарыда аталған мүліктердің ақшалай өлшемге айналдырылғандағы жиынтығы ұйымның меншікті капиталы болып саналады. Бухгалтерлік есеп - ақпарат беру үшін, және бұл ақпарат пайдаланушылар үшін қызықты болуы үшін, анық, сенімге ие болатын, қажеттіліктерін қанағаттандыру керек. Қаржылық есеп есептік ақпарат дайындау процесі болып табылады, бұл процесті кез-келген заңды және жеке тұлғалар, сонымен бірге кәсіпорыннан тыс:
1 Меншік капиталы
1.1 Меншік капиталының экономикалық мәні
Экономикалық көзқарас бойынша бухгалтерлік есеп, кәсіпорын ақпарат беру процесі ретінде қарастырылады. Ол кәсіпорындарда бар ресурстарды тиімді пайдалануды, басқару шешімдерін дұрыс қабылдауға ықпалды әсерін тигізеді. Кез-келген заңды және жеке тұлғалар өздерінде бар ресурстарды қаржылық есеп беруіне қарап, белгілі бір бизнес саласына сала алады. Бухгалтерлік есеп - ақпарат беру үшін, және бұл ақпарат пайдаланушылар үшін қызықты болуы үшін, анық, сенімге ие болатын, қажеттіліктерін қанағаттандыру керек.
Бухгалтерлік есеп халықаралық қатынастардың бір құралы ретінде саналады. Және де әр түрлі қызмет кез-келген бизнес түрлерін байланыстыратын звеносы болып табылады.
Методологиялық және ұйымдастыру есебі Батыста қаржылық және басқару болып бөлінеді.
1.2 Меншікті капиталын қалыптастырудың жолдары
Қазақстан Республикасының заңына сәйкес кәсіпорындар өзінің құрылуы барысында, яғни шаруашылық қызметпен айналысу үшін белгілі бір мөлшерде мүліктерге ие болуы тиіс. Осы жоғарыда аталған мүліктердің ақшалай өлшемге айналдырылғандағы жиынтығы ұйымның меншікті капиталы болып саналады.
Кәсіпорын алғашқы құрылған кезде оның капиталы Қазақстан Республикасы заңында қаралған мөлшерден кем болмауы тиіс және де ол сол ұйымның құрылтайшыларының, акционерлерінің ақшалай, заттай және басқадай түрде қоғамға қосқан үлестерінен құралады. Бұл сома, яғни кәсіпорынның капиталы осы ұйымның қызметі барысында тапқан таза табысы және басқа да көздерден, тегін түскен мүліктер мен ақшалай қаржылар есебінен өсіп отырады.
1.3 Жарғылық капиталының есебі
Кәсіпорынның жарғылық капиталы қызметті бастауды қамтамасыз ету үшін жаңадан құрылған кәсіпорынның жасаған қаражаттарының сомасы болып саналады.
Ол акцияларды орналастырудың немесе сатудың, жеке капиталын салудың, мемлекеттің қаражаттарының, материалдық емес активтердің және басқа да мүліктердің немесе үліктік құқықтарының есебінен құралады. Сонымен қоса, жарғылық капитал жаңадан құрылған заңды тұлғалар өз қызметін бастау үшін бастапқы материалдық базасы болып та табылады, ол құрылтайшылардың (акционерлердің, қатысушылардың) қатысу үлесін және кепілдік сипатын анықтайды.
Шаруашылық серіктестіктердің жарғылық капиталына салынатын салымдар, ақша да, бағалы қағаздар да, мүлік те, мүліктік құқық та және басқа да мүліктер (интелектуалдық қызметтің нәтижесіне берілген құқын да қоса алғанда) болуы мүмкін.
Егер де аталған жағдай орындалмаса, онда жарғылық капиталына жетіспей тұрған сомаға тиісті түзетулер жасалынады, ол кезде 5020 шоты дебеттелген және 5010 шоты кредиттелген - қызыл жазылады.
Серіктестіктердің қатысушысы мүшеліктен шығып кетсе, онда оның үлесін үшінші тұлға сатып алуы мүмкін, ол кезде жарғылық капиталдың сомасы өзгермейді, тек қатысушылардың құрамында ғана өзгерістер болады.
Егер де қатысушылар шығып кетсе, онда соған байланысты жарғылық капитал да азаяды, демек: 5010 шоты дебеттеледі де, 1040,1010, 2730, 2411-2417, 1310-1315, 1330 шоттары кредиттеледі.
Қорытынды
Өндірістің нарыққа өту барысында бухгалтерлік қызметтің рөлі артты. Яғни толық және дәйекті ақпарат, өндіріс мүлкі және міндеттемелері пайдаланушыға уақытылы жеткізілуі.
Бухгалтерлік есептің жеткізілімі және енгізілуінде өндірістің құқығының артуымен байланысты, бухгалтерлік қызметтердің алдында әртүрлі объектіні оптималды ұйымдастыру есебі, негізгі құралдардың, өндіру мен өткізу процесстері, есептеу, капиталды және қаржылық салымдары тағы басқа мәселелері туды. Негізгі капитал құрылымы – ол әр топтың бөлігі, сол топтың жалпы құны. Негізгі капиталдың құрылымы әртүрлі, өндіріс салаларында бірдей болуы мүмкін емес. Бұл ең басты сол салалардың ерекшеліктері, техникалық қамтамасыздығы, мамандандыру деңгейі, географиялық орналасуына, шоғырландыру және бірлестіруге байланысты.
Қолданған әдебиеттер тізімі
1. Дюсембаев К.Ш., Егембердиев С.К., Дюсембаев З.К. Аудит и анализ финансовой отчетности. – Алматы: Қаржы-қаражат, 1998
2. Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятии.- Алматы, 1998 (аударған Тасмағанбетов Т.А)