Предмет: Педагогика
Тип: Баяндама
Объем: 23 стр.
Год: 2010
|
Закрыть
|
Оқушы тұлғасының жалпы адамзаттық мәдениеті
Тәрбие көзделген әрекет-қылық (поведение) типін қалыптастыруы міндетті. Тұлға тәрбиелілігі түсінік, ұғымнан көрінбейді, ол адамның нақты іс-әрекетімен бағаланады. Бұл тұрғыдан іс-әрекет ұйымдастыру мен қылық қалыптастыру тәрбие процесінің өзегі ретінде қарастырылады. Аталған топтағы әдістердің бәрі тәрбиеленушілердің практикалық іс-әрекетіне негізделген. Мұндай іс-әрекетті басқару үшін педагог оны құрамды бөліктерге – нақты істер және қылықтарға жіктейді.
Қажетті тұлға сапаларын қалыптастырудың жалпыланған әдісі – жаттықтыру. Балада қалыптасатын қылық, әрекеттің қай-қайсысы да жаттығып, дағдыланудан. Балаға басқалардың қалай жазатынын әңгімелеп, жазуға, атақты күйші өнерін көрсетіп, домбыра тартуға үйрету мүмкін емес. Тәрбиеленушіні мақсатты бағытталған белсенді әрекетке ынталандырмай, жоспарланған мінез бітісін де орнықтыруға болмайды. Жаттықтыру мәні – талап етілген әрекеттерді көп мәрте қайталаумен автоматты орындалу дәрежесіне жеткізу. Жаттығулар нәтижесі – тұлғаның бекіген сапалары: әдеттер мен дағдылар.
Жаттықтыру істерінің тиімділігін келесі шарттар анықтайды:
Ойын талап. Әрқандай талаптарды қою үшін тәжірибелі мұғалім баланың ойынға құштарлығын пайдаланады. Бала ойынды қызығушылықпен орындай жүріп, өзі байқамай талаптарды да қабылдайды. Бұл талап әдісінің өте ізгілікті және тиімді формасы, бірақ оны қолдануда аса жоғары педагогикалық шеберлік қажет.
Сенім талап. Мұндай әдіс, әдетте, сыйластық жайлаған ортада іске асады.
Өтініш талап. Педагог пен тәрбиеленуші арасында достық, жолдастық қарым-қатынас болған жағдайда өз тиімділігін береді.
Үйретіп көндіру – көзделген сапаны жылдам әрі жоғары деңгейде қалыптастыру үшін қолданылады. Кейде бала мұндай талапты ауырсынады, өжеттікпен қарсы шығады. Солай болса да, көндіру баланың өзі үшін қажет. Гуманистік педагогика адам құқына қарсы қатаң әдістерді қолданудан аулақ, дегенмен орынды жерінде бұл әдісті жұмсарта, басқа әдістермен, әсіресе ойынмен бірлестіре пайдаланғанды жөн санайды. Үйретіп көндіру және оны ойынмен бірлестіру бала табиғатына сай келеді.
Үйретіп көндіру тәрбие процесінің барша кезеңдерінде де тиімді, бірақ бала дамуының алғашқы сатысында әбден қажет. Бұл әдісті пайдалану шарттары:
Сызбаны оқу және белгілеу – еңбекке баулу сабағында орындалатын операцияларды алдын ала жоспарлау барысының алғы шарты. Сызба оқылып белгіленгеннен соң, олар жоспарда көрсетілген жұмыстарды орындауға кіріседі. Егер берілген тапсырма бір сағатта орындалатын болса, алғашқы сабақ сызбаны оқуға, белгілеуге арналады. Қалған уақыт материалды өңдеуге, бөлшектерді дайындауға, құрастыруға, әшекейлеуге жұмсалып, оның орындалуын тексеруге бөлінеді. Олар белгілеу тәртібін дұрыс жоспарлап, жете түсінсе ғана еңбек операциялары ойдағыдай орындалады.
Қажетті сызықты жүргізу қарындаштың дұрыс ұшталуына байланысты. Қарындаш кедір-бұдырсыз, теп-тегіс ұшталуы қажет. Сонда жүргізілген сызық дұрыс болып шығады. Түзу сызық сызғанда, қарындашты жылжытатын бағытына қарай аздап көлбете ұстап, үлгінің не сызғыштың қырына тақап сызады. Сызу үшін қалыңырақ ағаш сызғыш, өлшеу үшін металл сызғыш пайдаланылады.
