Для Казахстана

1 Облигацияларды талдау
Үлкен корпорацияға (Самұрық-Қазына) 400 – 500 млрд тенге қаржы керек, оны бірде – бір қаржылық компания толығымен бере алмайды. Қаражат көптеген инвесторлардан алынуы керек. Корпорация көптеген инвесторлар үшін, күні бұрын көпмөлшерде контрактылар (құнды қағаздарда), әр қайсысында алынған заем (қарыз), қарыздың төлену уақыты, пайыздың нормасы, компанияның шарты және кепілдігі көрсетіледі. Осындай контрактыны облигация деп атайды. Облигациялар: көрсетулі (облигация біреуден басқаға берілуі), иесі аталған (басқаға берілуі корпорация рұқсатымен) болады.

1.1 Облигациялар типологиясы (ара қатынасты көрсететін жіктеу)
Қазақстан Үкіметінің сырттан алынған қарызы үшін 4-рет халықаралық суверенді облигациялар: үш жылдық (1996), бес жылдық (1997), бес жылдық (1999), жеті жылдық (2000) шығарылды
[1, 234 б.].

1.2 Облигациялардың негізгі сипаттамалары
Облигациялар курсында – нарықтық P -бағасының облигацияның N- номиналына қатынасы пайызбен өрнектеледі:

1.3 Облигациялардың табыстылығын талдау
Табыстылық үш түрімен ажыратылады:
1) Купондық табыстылығы (мөлшерлеме) – облигацияның шығарылуы және жылдық купондардың қосындысының облигацияның номиналына қатынасы арқылы анықталады;
2) Ағымдық табыстылығы – купондардың жылдық табыстылығының облигацияның нарықтық сатылып алынған бағасына қатынасы арқылы өрнектеледі:

1.4 Дюрация ( төлеудің орташа ұзақтығы)
Облигацияның өзгерушілігінің бір көрсеткішіне дюрация жатады. Берілген термин ағылшын сөзінен duration калька, аударғанда «ұзақтылығы». Осы көрсеткішті ең алғаш Фредерик Макалей 1988 жылы анықтаған. Ол осы көрсеткішті орташа өлшенгендік:

1.5 Дөңестілік
Облигацияның дөңестілігі облигацияның шын мәнісіндегі бағасы мен дюрацияны модификациялау болжамының негізіндегі бағасының айырымы ретінде сипатталады.

1.6 Дөңестілік және дюрация
Шынында облигацияның табыстылық өзгеруі сызықты еместігіне байланысты. Есептеуді анықтау және қателерді төмендету үшін, айталық, облигация бағасы пайыздық мөлшерлеме шамасының функциясы:

1.7 Пайыздық мөлшерлемелердің уақытша құрылымы
Табыстылық қисығы
Нарықта жүрген облигациялардың өтелу табыстылықтары әртүрлі болады. Суреттелуін (өспелі, тұрақты, кемімелі, өспелі және кемімелі) график түрінде көрсетуге болады.
Споттық және форвардтық пайыз мөлшерлемелері.

1.8 Иммунизациялау
Иммунизациялау – бұл облигация портфелін басқару техникасы, портфель дюрациясын қарыз дюрациясына теңестіру негізінде.
Иммунизациялау – ұғымын 1952 жылы Ф. Реддингтон анықтады, активтерге инвестициялау, себебі бизнес тәсілдерінде пайыздық мөлшерлеменің өзгеруін қабылдамайтыны. Орта активтер дюрациясы – орта міндеттеме дюрациясына тең.

1.9 Облигацияның құндылық бағасы
Қаражатты инвестицияда алынған бағалы қағаздар табысқа кіреді:
- акциялар дивиденді немесе облигациялардың купондық табысы;
- табыс, курстардың айырмашылығынан алынуы;
- дивиденттер реинвестирования (қосымша инвестициялау) табысы және купондық табыстар.

1.10 Облигацияның бағасы және жинақталған пайыздары
Бір қатар жағдайларда инвестор облигацияларды купондық табыстарды төлеу даталарының аралығында сатып алады. Қарастырылған шарттардағы қажеттілік облигацияның бағасын есептеу:

Әдебиеттер
1 Назарбаев Н. Қазақстан жолы. – Астана, 2007. – 372 б.
2 Назарбаев Н. А. Болашақтың іргесін бірге қалаймыз!
Қазақстан Республикасының Президенттігіне кандидат Н. Ә. Назарбаевтың сайлауалды бағдарламасы, 2011. – 25 б.
3 Алаш айнасы-газеті: Инвестиция, 27.05.2011жыл. – № 90.
4 Алаш айнасы-газеті: Жоба, 13.07. 2011жыл. – № 120.
5 Алаш айнасы-газеті: Кредитке білім алу; 13.08. 2011. – № 142.
6 « Инвестициялар туралы» заң 2003 жыл 8 қаңтар. – № 373-11.
7 Аньшин В.М. Инвестиционный анализ : учеб.-прак. пособие. –М. : Дело, 2004. – 280 с.
8 Аяпова Ж. М., Арынов Е. М. Русско-казахский толковый экономический словарь предпринимателя. – Алматы : 1993. – 320 с.