Предмет: Тарих
Тип: Дипломдық жұмыс
Объем: 49 стр.
Год: 2005
|
Закрыть
|
Қарақұйрық.
Мазмұны
Кіріспе 3
1 Қарақұйрықтың кәсіптік маңыздылығы 6
1.1 Қарақұйрытың тіршілік ортасы 6
1.2 Марал шарушылығының кәсіптік маңызы 17
1.3 Бал арасының кәсіптік маңыздылығы және халақ щаашылығына тигізер әсері 18
ІІ Қазақстандағы мал шаруашылығы 26
2.1 Қазақстандағы кәсіптік маңызы бар мал шаруашылығы 26
2.2 Оңтүстік қазақстандағы қаракөл шаруашылығының маңызы 36
Қорытынды 46
Әдебиеттер тізімі 49
Кіріспе
Көне тарихы бар Қазақстан жері сонау ертеден-ақ табиғи байлықтары мол өлке. Ұзақ жылдар бойы аң терілерін дайындап, мемлекетке өткізуде Қазақстан екінші орын алып келген. Бұрынғы Одақ бойынша ауланатын 60 түрлі терісі бағалы аңдардың 52-сі Қазақстаңда кездеседі. Халықтың аң терілерінен істелген жылы киімдерге, тауарларға деген талап-тілегі өскен сайын, болашақта бұл аңдардың санын көбейту және оны тиімді пайдалану ісі түбегейлі проблема болып отыр. Жасыратыны жоқ, терісі бағалы аңдардың саны жыл сайын азайып келеді. Олардың құрып кету қаупі бар. Солардың ішіңде тауда - барыс, қызыл қасқыр, ақ тырнақты аю, құдыр, мензбир суыры, арқар, ормандарда - орман сусары, бұлан, шөл және шөлейт аймақтарда қарақұйрық, үстірт арқары, қарақөл, гепард, су жағасында - камшат, қара күзен, құндыз, жұпар тышқан сияқты хайуанаттар мекендейді. Қазіргі таңда бұл аңдар сирек кездеседі. Шетелдік тәжірибеге көз жіберетін болсақ, қорықтарға Германияда барлық жер көлемінің 2,4%, Англияда 4%, Жапонияда 4,22%, Оңтүстік Америкада 2,5%, Жаңа Зелаңдияда 5,93%-і жер бөлінген. Ал Болгарияда 100 мың шаршы километр жерге 27, Польшада 11 қорық пен табиғи бақ орналасқан.
Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеті:Қоршаған ортаның аса маңызды байлықтарының бірі - жануарлар дүниесі. Ол - өнеркәсіптік, дәрі-дәрмектік шипалы шикізат, тағамдық өнімдер мен адам қажетін өтеуге керекті басқа да материалдық игіліктер алу үшін пайдаланылатын табиғи ресурс болып табылады.
Зерттеу жұмысының обьектілігі.Сонымен қоршаған ортаның белгілі бір бөлігінде жануарлыр қорының молайып, сол қалпында сақталуы ең алдымен көбіне сол жердің жергілікті адамдарының қоршаған орта мен оның табиғатына деген көзқарасы мен жанашырлығына байланысты болатынына толық көзіміз жетті.
Дипломдық жұмысының құрылымы: Дипломдық жұмыс 3-тараудан,2-бөлімнен тұрады.Бұл дипломдық жұмыста Қазақстандағы және Оңтүстік Қазақстан бойынша кәсіптік маңызы бар жануарлар қамтылған.
1 Қарақұйрықтың кәсіптік маңыздылығы
1.1 Қарақұйрытың тіршілік ортасы
Туған елге, оның табиғатына деген адамның көзқарасы бәрінен ерекше. Табиғатты бастапқы қалпынан өзгертуші де, оны жасартып, гүлдендіруші де адам.
Адам - қоршаған ортаның аялаушысы, қадірлейтін қорғанышы. Совет адамдары үшін туған табиғат пен өскен ел бірінен бірі ажырамас, тұтас ұғым. Сондыңтан да олардың қоршаған ортаға деген сүйіспеншілігі мен мейірбандығы, қамқорлығы мен табиғатқа деген көзңарасы да жыл.
Жануарлар дүниесінің ғылыми, тәрбиелік және эстетикалық мақсаттар үшін де маңызы зор. Сондықтан да олардың санын өсіру, басқа жерлерге жерсіндіру және қорғау бұл күнде бүкіл дүние жүзі үшін аса маңызды іске айналып отыр.
1.2 Марал шарушылығының кәсіптік маңызы
МАРАЛ - аша тұяқтылар отрядына жататын сүт қоректі жануар. Дене тұрқы 250-265 см, биіктігі (шоқтығынан) 135-155 см, салмалмағы 300-340 кг. Ересек бұңасының тармақталған, сүйекті, бітеу мүйізі болады. Ұрғашысында мүйіз болмайды, құйрығы қысқа. Мекендейді Баттыс Европада, Солтүстік Африка (Алжир, Тунис, Марокко), Иран, Ауғанстан, Монғолия, Оңтүстік-Шығығыс Қытай, Тибетте, Солтүстік Американың қоңыржай аймағында таралған. СССР-де Белоруссия, Карпат, Воронеж, Кавказ, Алтай, Шығ. Сібір, Қиыр Шығыс, Тянь-Шань т. б. Жерлерде кездесетін 7 түр тармағы бар. Бұның бірі Қазақстанда Алтай, Саур, Тарбағатайда, Ортлық Тянь-Шаньда, Жоңғар, Күнгей, Теріскей,Іле Алатауында, Кетпентауда, Нарын-қол ауднда кездеседі. Іле, Жоңғар Алатауында, Орт. Тянь-Шаньда, Шығыс Қазақстанда мал өсіретін совхоздар ұйымдастырылған. Мүйізінен панты алады.
1.3 Бал арасының кәсіптік маңыздылығы және халақ щаашылығына тигізер әсері
Бал арасы - ұзындығы 1-1,5 сантиметр, ұяластарымен топтанып ұшатын қауымшыл насеком. Әр ұяны аралардың бір семьясы мекендейді. Семьяда бір аналық ара, бірнеше жүздеген еңбек ететін аталық ара - трутеньдер және бірнеше ондаған мың (100 мың және одан да көп) «жұмысшы» ара болады. Мұнда олар белгілі тәртіппен, ережелермен әрекет етеді. Әрбір ара өзінің орнын біледі және өзіне жүктелгенді бұлжытпай орындайды. Ұядағы соншама үйірлі аралардың анасы- ұрғашы ара болып саналады. Ұрғашы ара күн сайын арнаулы ұяға бір-екі мың ұрық салады. Насекомдардың ішінде ана арасы ең көп жыл өмір сүретін жәндік. Ол -бес-алты, ал кейде сегіз жылға дейін тіршілік етеді. Бірақ жыныстық қабілеті жасына байланысты бәсеңдейді. Сондықтан екі-үш жылдан соң оларды жас арамен алмастырып отырады. Ал ана араға қарағанда «жұмысшы» аралар өте қысқа өмір сүреді. Олар 30-35 күн тіршілік етеді, осы қысқа мерзімді тынымсыз тіршілікпен өткізеді.
ІІ Қазақстандағы мал шаруашылығы
2.1 Қазақстандағы кәсіптік маңызы бар мал шаруашылығы
Мал шаруашылығы -ауыл шаруашылығының мал өнімдерін өндіру үшін мал өсірумен айналысатын саласы. Мал шаруашылығы халықты азық-тү-лікпен (сүт, май, ет, т.б.) жеңіл және тамақ өнеркәсіп-терін шикізатпен (жүн, тері, ет өнімдері қалдықтары, т.б.) ауыл ш. өндірісін күш-көлік (ат, өгіз, түйе, т.б.) және тыңайтқышпен қамтамасыз етеді. Мал шаруашылығы өнімдері мен оның қалдықтарынан мал азықтары (майы алынған сүт, ет-сүйек және сүйек ұндары, тығыз оаиланыста жүрді. Мыңдаған жылдық тарихы бар Мал шаруашылығының Қазақстанның эконмикалық, әлеуметтік және мәдени дамуындағы орны ерекше болды. 20 ғасырдың басына дейін адамдардың әл-ауқаты мен тұрмыс тіршілік деңгейі түгелге жуық Мал шаруашылығының өркендеу деңгейімен анықталды. Қазақстан жерінде Мал шаруашылығы ежелден жайылым ауыстырып отыруды талап ететін көшпелі жүйе бойынша дамығандықтан негізінен қой, ешкі, жылқы және түйе өсірілді.
2.2 Оңтүстік қазақстандағы қаракөл шаруашылығының маңызы
Қаракөл қойы - қозысының елтірісі өте бағалы болатын қой тұқымы. Қыл-шық жүнді қой тұқымдарының ішіндегі ең көп тарағаны. Біздің жыл санауымыздан бұрын Орта Азия халқының жылдар бойы сұрыптауының және өсіруінің нәтижесінде шығарылған. Денесі мығым, шағын, жүрдек, құйып, бұйралары жазылып кетеді. Қаракөл елтірісі қара, көк, сұр, қоңыр, ақ, қызғылт түсті болып келеді. Жүні тұлымды, жылына екі рет (көктем, күз) қырқылады.
Қорытынды
Жоғарыда келтірілген деректердің қылшық жүнді, етті-майлы бағыттағы құйрықты қойлардың биологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, оларға күнделікті берілетін жемшөп нормасын анықтау үшін өте пайдасы зор. Себебі қай тұқымның малы болса да организмде жүріп өтетін физиологиялық процестер бірдей болады. Тек әр тұқымның ез ерекшеліктеріне байланысты әрбір процестің әр түрлі мөлшерде, әр түрлі жылдамдықпен етуі мүмкін. Сондықтан етті-майлы құйрықты қойлардың да биязы жүнді қойлармен биологиялық процестері жағынан ұқсастығы бар. Тек есте болатын бір жайт - қылшық жүнді құйрықты қойлар қай жерде болмасын жыл бойы жайылымда жайылады да, тек жыл маусымьь на қарай қойдың физиологиялық жағдайларына байланысты жеммен қосымша азықтандырылады. Сондықтан әр қойға берілетін жемшөп нормасын анықтау үшін жергілікті жердің жайылым шөбінің құнарлылығын анықтап алу қажет.[16]
