Предмет: Салық және салық өндіру
Тип: Курстық жұмыс
Объем: 37 стр.
Год: 2012
|
Закрыть
|
Жеке табыс салығының бюджеттегі орны
ЖОСПАР
КIРIСПЕ 3
1 Бөлім. Жеке табыс салығының экономикалық негіздері 4
1.1 Салықтар ұғымы,мәні,қалыптасуы 4
1.2 Жеке табыс салығының әлеуметтік-экономикалық мәні 11
2 Бөлім. Жеке табыс салығының бюджеттегі орны 18
2.1 Жеке табыс салығының төлем көздері 18
2.2 Жеке табыс салығының бюджет кірісіндегі алатын рөлі 20
3 Бөлім. Жеке табыс салығының даму перспективалары 23
3.1 Дамыған нарықтық экономикалы мемлекеттердегі жеке табыс
салығының алыну ерекшеліктері 23
3.2 Қазақстан Республикасындағы жеке табыс салығының жетілдірілуі 28
ҚОРЫТЫНДЫ 35
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 37
КIРIСПЕ
Қандай да болмасын мемлекеттің өсіп – дамуының материалдық базасы – қаржыларды қалыптастыратын ең басты қайнар көздерге салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің жататыны белгілі.
Сонымен салықтар дегеніміз - мемлекеттік бюджетке заңды және жеке тұлғалардан белгілі бір мөлшерде және мерзімде түсетін міндетті төлемдері болып табылады.
Экономикалық категория ретінде салықтар – шаруашылық жүргізуші субъектілердің, жеке тұлғалардың мемлекетпен екі арадағы мемлекеттік орталықтандырылған қаржы көздерін құруға байланысты туындайтын қаржылық қатынастарын сипаттайды.
Салықтардың экономикалық мәні:
1 Бөлім. Жеке табыс салығының экономикалық негіздері
1.1 Салықтар ұғымы,мәні,қалыптасуы
Жеке табыс салығы классикалық салық түрі. С.Г.Пепеляевтің айтуы бойынша «жеке табыс салығы басқа салықтарға қарағанда жас» - деп есептейді.
Бұл ең танымал және кең тараған салық түрі. Ең алғаш рет Англияда 1798 пайда болған бұл салық түрі Наполеонға қарсы соғыста қаржыландыру мақсатында енгізіліп, 1842 жылдан бастап ағылшынның салық жүйесінде тұрақты түрде орын алды. 1965 жылға дейін табыс салығын заңды және жеке тұлғалардың барлығы төледі. Корпорация пайдасына салынатын салық енгізілгеннен кейін, табыс салығын тек жеке тұлғалар ғана төлейтін болды. Салық реформалары жеке табыс салығының төменгі ставкасын 20 пайызға дейін төмендету болды. Жеке табыс салығы көптеген елдердің мемлекеттік бюджеттерінде қомақты үлесі бар, ол дегеніміз барлық салықтан алынған табыстың 12 пайызын (Франция) 41 пайызы (Канада) дейін. Бұл ең танымал және көп тараған салықтың түрі. Ол кез-келген мемлекеттің тұрғындарының көп бөлігін қамтиды. Дамыған елдердегі салықтан түсетін табыстар оның қомақты үлесінің негізгі себебі бұл елдердегі халықтың табыс деңгейінің өсіу болып табылады. Жеке табыс салығының дамыған елдердегі рөлі мен даму тенденциясына әр түрлі теориялық мектептер ұстанымдары үлкен әсер етеді.
1.2 Жеке табыс салығының әлеуметтік-экономикалық мәні
Жеке табыс салығы мемлекеттік бюджеттің кірістерінің басты көздерінің бірі және де басқа салықтарға қарағанда халықтың өміріне тікелей әсер ететін салықтың бір түрі болып табылады.
Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы Салық Кодексі бойынша жеке табыс салығын төлеушілер болып салық салу объектілірі бар жеке тұлғалар жеке табыс салығын төлеушілер (бұдан әрі салық төлеушілер) болып табылады. Салық төлеушілері болып салық жылы ішінде салық салынатын табысы бар Қазақстан Республикасының азаматтары, шетел азаматтары және азаматтығы жоқ тұлғалар. Әрбір салық төлеушілер табыс салығын өздері тұрған жері бойынша төлеуді жүзеге асырады.
Салық Кодексі бойынша салық салу объектілері болып ондағы көрсетілген табыстарды қоспағанда, жеке табыс салығы салынатын объектілері мыналар:
2 Бөлім. Жеке табыс салығының бюджеттегі орны
2.1 Жеке табыс салығының төлем көздері
Жеке табыс салығы мемлекеттік бюджеттің кірістерінің басты көздерінің бірі және де басқа салықтарға қарағанда халықтың өміріне тікелей әсер ететін салықтың бір түрі болып табылады.
Осы табыс салығын төлеуші болып салық жылы ішінде салық салынатын табысы бар Қазақстан Республикасының азаматтары, шетел азаматтары және азаматтығы жоқ тұлғалар табылады .Әрбір салық төлеушілер табыс салығын өздері тұрған жері бойынша төлеуді жүзеге асырады . Жеке табыс салығын салу объектілері мыналар:
2.2 Жеке табыс салығының бюджет кірісіндегі алатын рөлі
Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасында өзекті мәселелердің бірі болып, салық ауыртпалығы саналады.Бұл мәселе, әсіресе,шаруашылық іс-әрекетпен айналысатын әр түрлі агенттерді толғандырады.Олар:мемлекеттік, кәсіпорындар мен ұйымдар, жалдамалы жұмысшылар.
Сонымен қатар кейбір мамандардың ойынша Қазақстанда салық ауыртпалығының деңгейі жоғары болып табылмайды. Әдетте бұл жалпы ішкі өнімдегі салық ауыртпалығының үлесінің көрсеткішіне негізделеді. Қазақстан Республикасының бюджетінің салықтық түсімдерінің жалпы ішкі өнімдегі үлесі жалпы алғанда 19-20 пайызды құрайды. Мысалы, 2004 жылы салықтық түсімдер 1186137 миллион теңге болды, ал жалпы ішкі өнімнің сомасы 5870,1 миллиард теңгені құрады. Сонда салықтық түсімдерінің жалпы ішкі өнімдегі үлесі мынадай болады:(1186137 миллион/5870,1 миллиард) 100 пайыз=20,2 пайыз. Ал Ресейдегі салықтық түсімдерінің жалпы ішкі өнімдегі үлесі 35 пайыз. Бұл батыс елдеріндегі көрсеткіштерге сәйкес келеді және “ нарықтық экономикасы тұрақтанған елдің фискалдық жүйесі Қазақстандық үлгіден төлемдердің көлемімен де, құрылымымен де жалпы алғанда айырмашылығы жоқ деуге болады ” деген тезистің растығын дәлелдейді.
Жеке табыс салығының тез дамуы салық салу аймағында 10 жылда түпкілікті өзгерістерге қол жеткізуге мүмкіндік берді және де бұл процесс әлі күнге дейін жалғасуда.Бұрын бұл салық теоретикалық дискуссиялар мен трактаттардың шегінен ары ешкімге белгілі болған жоқ еді.Бүгінгі таңда бұл салық 120-дан астам елдің салық жүйелерінде маңызды компоненттердің бірі және оның үлесіне әлемдегі салықтық түсімдердің төрттен бір бөлігі келеді.
1-кесте
Мемлекеттік және республикалық бюджеттер атқарылуының салыстырма талдауы
3 Бөлім. Жеке табыс салығының даму перспективалары
3.1 Дамыған нарықтық экономикалы мемлекеттердегі жеке табыс
салығының алыну ерекшеліктері
Шет мемлекеттердің салық жүйелері әр түрлі экономикалық, саяси, әлеуметтік жағдайлардың барысында қалыптасты. Әдетте, салық жүйесі әкімшілік басқарудың әр түрлі деңгейінде, соңдай-ақ халықаралық операцияларда екі жақты салық салуды болдырмау мақсатында осы жағдайлар барысында туындайтын ерекшеліктерді ескере отырып құрылады. Нарықтық экономикаға сай, дамыған елдердің салық жүйелері бақылау, реттеу функциялары арқылы әлеуметтік-экономикалық қатынастарды дамытумен жұмыс жасауда.
3.2 Қазақстан Республикасындағы жеке табыс салығының жетілдірілуі
Қазіргі экономикалық жағдайда жеке табыс салығы және оның прогрессиясының қойылымының өсіруіне бағытталуы ақталмайды. Салық салу жүйесіндегі болжамдалып жатқан өзгерістерге сүйенсек жеке табыс салығы 40-ке дейін төмендетіледі. Соның өзінде тағыда өзіндік салыну механизмі енгізіледі және бұл рационалды, себебі инфляцияның қарқынды даму процессінде нақты жалақы номиналды жалақыдан айырмасы бірдестен өседі, сондықтан да қойылымның өсуі халықтың абсолютті көпшілігінің жағдайын қиындатады. Салық қойылымының өсіп отыратын жағдайында табыс табуды көбейтудің мағынасы жоғалады, адамдар салық төлеуден жалтара бастайды және өз табыстарының көлемін жасырады. Осылайша квалификациясын көтеруге, жұмыс уақыт диапазонының көбейтуіне, өзін-өзі жетілдіруде қызығушылық жоғалады.
ҚОРЫТЫНДЫ
Салық нарықтық қатынастардың бір бөлігі, оның қызмет етуі елдегі экономикалық реформалардың нәтижелігімен тығыз байланысты.
Салықтық қатынастар - бұл мемлекет арасында пайда болатын қаржылық қатынастар түрі, ол бір жағынан заңды және жеке тұлғалар арасында, ал басқа жағынан шаруашылық субъектілердің және азаматтардың белгілі бір табыс бөліктерін алу жолымен қоғамдық жиынтық өнімнің құнын және ұлттық табысты қайта бөлуі арқылы мемлекеттің орталықтандырылған қорына құюы болып табылады. Салықта міндетті түрде объективті ( экономикалық категория ) және субъективті (категория мәнінің көріну түрі) бөліп көрсетуі қажет. Әр бір экономикалық категорияның бағытталуы өзіне тән қызметтермен сипатталады. Біздің ойымызша, салықтардың көп түрлі қызметтерінің бар болуына байланысты, осы экономикалық категориясының мәнін толықтай ашатын екі ең негізгі қызметін ерекшелеуге болады. Оларға фискальды және реттеуші қызметтерін қарастыруы қажет.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Ермекбаева Б.Ж. Салықтар және салық салу. Оқу құралы. Алматы,2003 жыл.
2. Ермекбаева Б.Ж., Лесбеков Г.А. Основы налогообложения. /учебное пособие/- Алматы : Қазақ университеті, 2002ж.
3. Қазақстан Республикасының « Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы » Заңы ( Салық кодексі ). Алматы,2001 жыл.
4. Мельников В.Д., Ильясов К.К. «Финансы» - Алматы Каржы-Каражат,1995 –с.208
5. Карагусова Г.Д. Налоги: сущность и практика использование. Алматы, 1994 год.
6. Құлпыбаев С., Ілиясов Қ. Қаржы. Оқу құралы. Алматы, 2003 жыл.
7. Пушкарева В.М. История финансовой мысли и политики налогов.- М:ИНФРА – М,-1996.190 с.
