Предмет: Құқық
Тип: Дипломдық жұмыс
Объем: 46 стр.
Год: 2009
|
Закрыть
|
Сезіктіні ұстаудың негіздері мен процессуалдық тәртібі
Жоспар
Кіріспе 3
1-тарау. Сезіктіні ұстаудың мәні және маңызы қылмыстық процестегі «Сезік» деген ұғымның мәні 6
1.1 Сезіктіні ұстау - мәжбүрлеу шарасы ретінде 9
1.2 Сезіктіні ұстау – тергеу әрекеті ретінде 22
2-тарау. Сезіктіні ұстаудың негіздері мен процессуалдық тәртібі 27
2.1 Сезіктіні ұстаудың негіздері 27
2.2 Сезіктіні ұстаудың мотивтері 34
2.3 Сезіктіні ұстаудың процессуалдық тәртібі 41
Қорытынды 44
Қолданылған әдебиеттер 46
Кіріспе
Қазақстан Республикасының нарық экономикасына өтуімен біздің қоғам күрделі мәселелерге тап болды. Соңғы кездердің әлеуметтік-саяси, экономикалық өзгерістері заңдардың түп негізінен өзгертуін қажет етті. Қазақстан Республикасында жүріп жатқан процестер демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекеттің бекітілуі жөніндегі конституциялық ережелердің қамтамасыз етілуіне бағытталған. Ал, мұндай мемлекеттің негізгі құндылықтары болып адам, оның өмірі, құқықтары мен бостандықтары табылатындығы белгілі.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаев өзінің «Қазақстан 2030» атты халыққа жолдауында: «Бізге заңдарымыздың жарты кештігіне және тұрлаусыздығына көңіл бөлу қажет. Үйдің ірге тасын қалау жеткіліксіз - оның қабаттары, қабырғалары мен шатыры болуы қажет» - деп көрсетеді.
Басымды міндеттердің ішінде мемлекет Президентімен келесілерді белгілеп көрсетеді:
1-тарау. Сезіктіні ұстаудың мәні және маңызы қылмыстық процестегі «Сезік» деген ұғымның мәні
Өзімізге мәлім, зерттеу негізінде бірқатар авторлар «сезік» түсінігін қолданады. Осыған сәйкес ғалым - процессуалистер сезіктің мәнін ашуға тырысқан еді. Л.В. Франк бұл мәселені ең алғаш «Кеңес қылмыс процесіндегі сезіктіні ұстау және қамау» деген қызықты әрі тиімді еңбегінде атап, сезікке анықтама береді.
1.1 Сезіктіні ұстау - мәжбүрлеу шарасы ретінде
Сезіктіні ұстау - дәстүрлі түрде қылмыс жасағаны үшін сезік келтірілген тұлғаға қысқа уақытқа қамауда ұстауды білдіретін қылмыстық іс жүргізудің мәжбүрлеу шарасы ретінде сипатталады.
Заң әдебиеттерінде сезіктіні ұстаудың мәніне қатысты өзге де көзқарастар кездеседі, яғни бүл бас бостандығынан айыру түріндегі қысқа мерзімді процессуалдық мәжбүрлеу шарасы ретінде де, дәлелдемелерді жинауға бағытталған тергеу әрекеті ретінде де қарастырылады.
1.2 Сезіктіні ұстау – тергеу әрекеті ретінде
Тергеу әрекеті ретінде сезіктіні ұстау туралы көзқарас, әдетте қылмыстық іс жүргізу заңының қылмыс ізін анықтау және бекіту бойынша кейінге қалдырылатын тергеу әрекеттерінің қатарына жатқызылатындығынан туындайды. Алайда қылмыстық іс жүргізу кодексінде көзделген осы әрекеттердің процедураларының анализі олардың елеулі айырмашылықтарын көрсетеді.
Оқиға болған жерді қарау, тінту, алу, куәландыру және жауап алу өзінің заңдық құрамы бойынша дәлелдемелерді жинау үшін бағытталған, ал сезіктіні ұстау қылмыстық іс жүргізудің мәжбүрлеу шарасы ретінде ғана реттелген.
2.2 Сезіктіні ұстаудың мотивтері
ҚР ҚІЖК-нің 139-шы бабының 4-ші баптың мәтінінен ұстау туралы негізді шешім қабылдау үшін заңмен белгіленген жағдайлардың болуы жеткіліксіз, оған қоса мотив қажет екендігі көрініс табады. Сезіктіні ұстау кезінде мотивтің болуын талап ете отырып, заң бұл жағдайда да оның ұғымын түсіндірмейді.
Ал, соның арасында ұстау мотивінің нақты ғылыми негізделген анықтамасының болмауы ғылыми еңбектерде де, сондай-ақ заңда көрініс таппауымен қатар анықтау және алдын ала тергеу органдарының қызметкерлері оны әр түрлі түсінеді және міндетті деп есептемеуі оның мазмұнын дұрыс түсінбеуге алып соқтырады. Сондай-ақ бізбен сұралған тәжірибе қызметкерлерінің 47 пайызы ғана ұстауды жүргізу үшін мотив болу керек деген факт те қауіптендіреді. Хаттамада ұстау мотивтерін көрсету туралы заң талаптары көп жағдайда орындалмайды. Осы мәселе бойынша зерттеу деректері келесідей:
2.3 Сезіктіні ұстаудың процессуалдық тәртібі
Бұл шара кейінге қалдырмайтын тергеу әрекеттеріне жатады, яғни ұстау -шектеу сипаты бойынша қамауға алу түріндегі бұлтартпау жарасы, қылмыс жасады деп сезіктелгеи тұлғаға қатысты қолданылатын қылмыстық-процессуалдық мәжбүрлеу шарасы болып табылады. Оның мәні - қылмыс жасады деп сезіктелген тұлғаны оның жеке тұлғасын анықтау мақсатында, жасалған қылмысқа қатыстылығын анықтау мақсатында және оған қатысты қамауға алу түріндегі бұлтартпау шарасын қолдану туралы мәселесі шешу мақсатында қысқа мерзімді бас бостандығынан айырудан тұрады.
Ұстау өндірісінің ережелері ҚР ҚІЖК-нің 134, 135, 136-шы баптарында көрініс тапқан. Сонымен қатар «қылмыс жасады деп сезіктелген сезікті тұлғалар мен айыптаушыларды қамауда ұстау тәртібі туралы» заңда да осы тергеу әрекетінің негізгісі ережелері көрініс тауып, бекітілген.
Қорытынды
Сот - тергеу тәжірибесі негізіндегі алдын ала тергеудегі сезіктінің процессуалдық жағдайының теоретикалық және тәжірибелік анализі осы диплом жұмысының тақырыбы бойынша келесідей тұжырымдар мен теоретикалық ұсыныстар жасауға мүмкіндік береді:
1. Бүгінгі таңда адамның жеке басына қол сұқпаушылықтың
процессуалдық кепілдерінің жүйесін құру мүмкін емес, егер алдымен
қандайда бір нормативтік актіні қабылдамайынша және оның
етуіне қол жеткізбейінше. Осы процесте ұстау институтының
дамуының келесідей бағыттары бізге дұрыс деп көрінеді:
- ұстауды колдану шектерін тарылту;
- оны қолданудың процессуалдық тәртібін жетілдіру;
Қолданылған әдебиеттер
І. Нормативтік – құқықтық актілер:
1. Қазақстан Респуликасының Конституциясы;
2. 2007 жылы 21 мамырда қабылданған №254-ІІІ «Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Заңы;
3. 1997 жылғы 13 желтоқсанда қабылданған Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексі;
4. 1994 жылы 15 қыркүйекте қабылданған №154-ХІІІ «Жедел іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының Заңы;
5. Закон РК “О порядке и условиях содержанин под стражей
подозреваемых и обвиняемых в совершении преступлении,
утвержденных Указом Президиума Верховного Совета ССР от 30 марта 1999 года;
6. Приказ Генерального прокурора РК от 12 марта 2001 года “Об организации прокурорского надзора предварительного следствия и дознания” А: 2001 г.;
7. “О порядке применения п. 4 ст. 109 УПК РК Указание
Генерального Прокурора, Министра внутренних дел Председателя КНБ РК от 17.04.1995 г.;
8. Ведомости Верховного Совета СССР 1976 год.;
9. Комментарии к УПК РСФСР.
ІІ. Арнайы әдебиеттер:
1. Назарбаев Н.А. Послание народу Казахстана «Казахстан 2030». А: 1997 г.
2. Следственная тактика. - М., Юридическая литература, 1976, 56 бет Ермаков Г. Уголовная ответственность потерпевших и экспертов за дачу ложных показаний или заключений // Советская юстиция, 1973, 11 бет
3. Боровский Э. Понятие подозреваемого в советском уголовном процессе// Вестник МГУ, серия х - Право, 1963. № 1, 33 бет
4. Подозреваемый при возбуждении уголовного дела. Ученая степень, Саратовского юрид Институга, 1970, выпуск 19, 252 - 253 бет
5. О появлении подозреваемого в советском уголовном процессе. Вопросы государства и права. - Томск, 1968, 177 - 181 бет
6. О состоянии действующего уголовного процессуального законодательства // Право и государство., - А„ 1997, №4. 15 - 16 бет
7. Уголовное процессуальное право РФ Под ред П.А.Лупинский, -М., 1997, 256 бет
8. Краткий научно - практический комментарий к главам нового УПК РК, - А., 1998, 18-25 бет.
9. Рыжаков А.П. Следственные действий и иные способы собирания доказательств,- Тула, 1996, 62 бет
10. Уголовный процесс / Под ред. К.Ф.Гуценко, - М., 1996, 137 бет
11. Беков К.А. ПРоцессуально положение подозреваемого в советском уголовном процессе, А.,2001
12. Л. В. Франк. Задержание и арест подозреваемого в советском уголовном процессе. - Душанбе, 1963. ст. 137.
13. Корнеева Л. М. Привлечение к уголовной ответственности // Законность и обоснованность. -М., 1971.61 - 73 6ет
14. Ларин А. М. От следственной версии к истине. -М., 1976, 56 бет .
15. Пищак Я., Следственные версии. - М., Прогресс, 1976, 118 бет
16. Образцов В. А. Выявление и изоблечение преступника. - М., Юрист, 1977, 140 - 144 бет
17. Строгович М. О. О подозреваемом // Социалистическая законнсть. 1961, 36 бет
18. Козловский Н. А. Подозрение в советском уголовном процессе. Диссертация к. Ю. Н. 12. 01.89.
19. Давыдов П.М. Якимов П.П. Примечание мер процессуального принуждения по основам уголовного судопроизводства союза ССР и союзных республик. Свердловск, 1961г., с 64 см:Копитко П. Иванов П. Строго соблюдать закон при задержании подозреваемых в совершении престеплении // социалистическая законность, 1964 года
20. Кобликов А., Право на защитуна предварительном следствии, М., 1961 г
21. Стремовский В.А.Участники предварительного следствия, Ростов, 1966, с 81
22. Е.М.Клюков Мера процессуального принуждения, казань, 1974 г., с 22-52 Коврига З.В. Уголовно-процессуальное принуждения, Воронеж, 1976 г., с 147-153
23. З.В. Коврига Уголовно-процессуальное принуждение, Воронеж, 1976 г., с 147-153
24. Чувилев А..А. Привлечение следователеми и органом дознания лица в качестве подозреваемого по уголовному делу. М., 1982, ст 25-29
25. Уголовный процесс / Под ред. Н. С. Алексеева, Р. 3. Лукашевича; П. С. Элькинд. - М., 1972, 282 бет
26. Шейфер С. А. Сушность-и способы собирания доказательств в советском уголовном процессе. М., 1972, 114 бет
27. Берсугурова Л.Ш. О состоянии действующего уголовно-процессуального закондательства, А.,1997г
28. Тыныбеков С. Т. Принцип обеспечения права подозреваемого и обвиняемого на защиту в уголовном процессе., - А., Қазақ Ұлттық Университеті, 1997
29. Төлеубекова Б. X. Уголовное процессуальное право РК: А. 1998 г
30. Леви А. А. Руководство для следователей (инфра - М7 ИПК. -Лига разума» М.. 1997
31. Петрухин И. Л. Неприкосновенность личности и принуждение в уголовном процессе. М., 1989, 1001 бет.
32. Сергеев А.Ж. Задержание лиц, подозреваемых в совершении преступления по советскому уголовно-процессуальному закону. Горький, 1976
