Предмет: Қазақстан Республикасының тарихы
Тип: Реферат
Объем: 8 стр.
Год: 2011
|
Закрыть
|
Сеңкібай батыр
Би Сеңкібай кешегі,
Ерекше ер деседі.
Тіл біткеннің шешені,
Жауға бермес есені.
Әруақты – көшелі,
Қазақтың алғыр көсемі. (Ел аузынан)
Қазақтың тағы бір айбынды жеңімпаз батыры әрі ділмар шешен биі – Сенкібай Оразғұлұлы. Ол 1709 жылы қазіргі Қарағанды облысы, Қарқаралы ауданында туып, 1786 жылы бұрыңғы Қызылтау жайлауында қайтыс болды. Оразқұлдың бірінші әйелінен Сенкібай, Ақкісі, Желтау, Найза, Қылыш, Ақжол тарайды. Екінші әйелінен Шой, Тайсары, Қойсары тарайды. Бұл тоғыз ұлдың ең үлкені. «Биата», аталып кеткен. Сеңкібай баба екен. (Н.Төреқұлов «Қазақтың жүз биі». «Қазақ әдебиеті» 1993 жыл). Біз енді осы Биата туралы сыр шертпекпіз:
Содан біраз жылдар өтеді. Ел жұртына силы болып, Ожан атанған оның орта жасынан асқан шағы екен. Бұл Абылай ханның қалын жасағымен бірге болып, жоңғар басқыншыларына қарсы соңғы шайқасқа қатысқан оның тұңғыш баласы Сенкібай туған жеріне жеңіспен оралып, отау көтерген кез болса керек. Он үш жыл бір мүшелде табиғат құбылысы өзгеріп тұртындай арқада тағы бір қатты қыс қайталанады. Енді әкесінің ақылымен Сыр бойына жылқыны қыстатуға Сенкібай басшы болып, аттанады. Әлгі елге Оразғұл деген байдың қалын жылқысы келе жатыр деген хабар лезде тарайды. Бұл сөзді баяғыда қарыз серкеші үшін Ожан шекпенің шешіп берген адамды естиді. Ол адам сол кезде дәулет құрап, балалы шағалы болған бір ауылдың ақсақалы атанған екен. Сенкібайлар ауылға жақындап келіп, қойныпты деген хабарды естіген жаңағы кісі қосын әдейі іздеп келіп, амандық-саулық сұрасқаннан кейін:
Біз батырдың сауытын көре отырып, Сеңкен оны талай қиянкесті шайқастарда үстіне киіп, жауға ойсырата соққы бергеннен-ақ шығар деген ой құшағына енген едік. Абылай хан оның батырлығына, тапқырлығына сүйеніп, көріпкел киелілігіне риза болғандықтан барлаушылар мындығын басқарушы етіп тағайындаған, өзінің жақын серігі, соғыс кеңесшісі деп таныған. Ол Абылайдың қалын жасағындағы атақты оң батырдың бірі болған. Бұған ұлы Бұқар жыраудың мына толғауы да кепілдік ете алса керек.
