Предмет: Физика
Тип: Бақылау жұмыс
Объем: 16 стр.
Год: 2012
|
Закрыть
|
Электр тізбектерінің теориясы
Мазмұны
Кіріспе 3
1 Кирхгоф заңдары 6
2 Түйіндік потенциалдар әдісі 10
Қорытынды 15
Пайдаланған әдебиеттер 16
Кіріспе
Қоғамның дамуындағы электр энергиясының рөлі маңызы елеулі орын алатындығы көпшілікке мәлім. Өндірістің, көліктің әр түрлерінің, ауыл шаруашылығының, байланыстың және тұрмыстың барлық салаларында электр энергиясы пайдаланылуда.
Элекрт энергиясы өмірдің барлық салаларында соншалықты кең таралуының басты себебінің бірі электромагниттік энергияны өте аз шығынмен алыс қашықтыққа беру және оны энергияның басқа да түрлеріне: механикалық, жарық, жылу, химиялық және т.б. түрлендіру ыңғайлы.
Электр энергиясы кез–келген қуаты бар қабылдағыштарға оңай таралады. Байланыс техникаларындағы, автоматикадағы және есептеу техникаларындағы қолданылатын қондырғылардың пайдаланатын қуаттың өлшемдері ваттың үлестерімен есептелінсе, электрлік қондырғыларда (двигательдерде, жылытқыш қондырғыларда) қуаттың өлшемдері мыңдаған және он мыңдаған киловатты көрсетеді.
1 Кирхгоф заңдары
Электр тізбектерін есептеу үшін Ом заңдарымен қатар Киргхофтың екі заңы қабылданады. Олар энергияның сақталу заңына бағынады. Киргхоф заңдарын пайцдалан отырып, есептейтін тәсілдер арқылы электр тізбектерінің кез-келген түрлерін есептеп шығаруға болады.
Кез-келген бір күрделі электр тізбегін есептеу үшін түйіндер мен тармақтар және контурлар санын білу керек.
Тізбектің түйіні деп үш немесе одан да кқп тармақтардың түйісетін нүктесін айтады. Мысалы, 1-суретте тек ғана «а» нүктесі мен «с» нүктесі түйіндер, ал схемада түйінді «жалпақ» нүктемен белгілейді.
Тармақ дегеніміз екі түйінді қосатын электр тізбегінің бөлігі. Екі түйңн арасында бірнеше тармақ бөлігі болуы мүмкін. Осы бөлік тек бірізді қосылған ЭҚК-нен және кедергілерден тұрады. Және осы бір тармақ бөлігімен бір ғана ток жүреді.
Контур дегеніміз-схеманың тұйықталған бөлігі, оған бірізді жалғасқан бірнеше тармақтардың кіруі мүмкін. Егер контурды, өзіне кірмейтін тармақтардан бөліп қарайтын болсақ, онда ол тармақсыз тізбек деп аталады. 1-суреттердегі тізбекке acda және acba тәуелсіз контурлары бар, көбінесе есептеуге жеңіл болуы үшін осындайц қарапайым контурларды таңдап алады.
Теңдеу құрғанда тағы да есте сақтайтын жайт ол тізбектің бір тармағында идеалды ЭҚК көзі болуы мүмкін. Яғни сол тармақтағы кедергің нөлге тең, сол кезде осы тармаққа байланысты теңдеуде анықталмағандық пайда болады. Себебі, осындай тармақтың өткізгіштігі шексіздікке тең болады. Осы қиыншылықтан құтылу үшін шартты түрдегі осы тармақтың бір ұшындағы потенциалды нөлге теңеу керек (5а-сурет). Сонда сол тармақтың екінші ұшындағы потенциал мәніне тең болады да, оның потенциалын белгілі деп есептейміз. Кедергісі нөлге тең тармақтағы берліген ЭҚК-н тиісті түйін арқылы жалғанған кедергісі бар басқа тармақтарға тасымалдау керек. Ол үшін тиісті түйінге жалғанған барлық тармақтарға берілген ЭҚК қарама-қарсы бағытталған ЭҚК-терін тасымалдап қосамыз. Осы ЭҚК-н есепке ала отырып, теңдеулер құрамыз. 5а-суретте осы ЭҚК-тері үзілмелі сызықпен белгіленген
Қорытынды
Тізбекті толық есептеу үшін, элементтердің қайсысының тізбектей не паралелль болатынын ажыратып, Ом заңын пайдаланғымыз келсе, онда түйінді потенциалдар әдісін білуіміз керек.
Электр тізбектерін есептеу түйінді потенциалдар әдісімен баяндап жеткізуге болады.
Менің көзқарасым бойынша, түйінді потенциалдар әдісі әдістемелік жағынан ұтымды өз алдына жеке бөлінген материал студент бойына жеңіл берік сіңіреді.
Пайдаланған әдебиеттер
1. Н.Қожаспаев, С.Кешуов, И.Мұхитов «Электротехника», Алматы, 1996
2. С.Балабатыров «Электр техникасының теориялық негіздері», Алматы, 1995
3. С.Балабатыров, Н.Қожаспаев, А.Балабатыров «Электротехниканың теориялық негіздері», Алматы, 2001
