Салық мөлшерін оптимизациялау мақсатында арнаулы салық режимдерін қолдану
Мазмұны
Кіріспе 3
1 Қазақстанның салық жүйесі 4
1.1 Салық ұғымы және оның әлеуметтік-экономикалық мәні 4
1.2 Салық салуды ұйымдастыру 9
1.3 Салықтарды аудару 11
2 Салық мөлшерін оптимизациялау мақсатында арнаулы салық режимдерін қолдану 13
2.1 Шағын бизнес субъектілері арнаулы салық режимінің қолдану аясы. 13
2.2 Патент негізіндегі арнайы салық режимі 16
2.3 Оң айтылған декларация негізіндегі арнайы салық режимі 17
2.4 Салық есеп беруі мен салық есеп беруін тапсыру тәртібі 20
2.5 Арнайы салық режиміне көшу мен қайту тәртібі 21
3 Кәсіпкерлік қызметтегі салық салуына салыстырмалық талдау 22
3.1 Ұйымдық-құқықтық нысанына байланысты 22
Қорытынды 38
Қолданылған әдебиеттер 39
Кіріспе
Салық жүйесін жетілдіріп, қалыптастыру - өте күрделі процесс. Қазақстанда кәсіпкерлік қызмет барысына кедергі келтірмейтін салық жүйесін қалыптастыру өзекті мәселелер қатарында болып отыр.
Дамыған елдердің тәжірибесі көрсетіп отырғандай, кәсіпкерліктің қалыптасуы мен дамуы халықты әлеуметтік қорғау жүйесін дамытуға, жаңа жұмыс орындарын құруға, бәсекелес ортаның қалыптасуына, әлеуметтік-экономикалық мәселелерді шешуде маңызды рөл атқарады.
Шағын және орта кәсіпкерлік инновациялық экономикадан алатын өз орнын жедел іздеуі үшін өзінің икемділігін, жинақтылығын, нарықтың шынайылылығын пайдалануы тиіс. Өз кезегінде мемлекет кәсіпкерлік ортаның белсенділігін жүзеге асыру үшін қолайлы жағдай жасап, өзінің көмегін шағын және орта кәсіпкерліктің бәсекеге қабілеті жоғары және елдің ғылыми-техникалық күш қуатын көтеру көзқарасы тұрғысынан мүмкіндігі зор кәсіпорындарға бағыттауы қажет.
Берілген курстық жұмыста жаңа мемлекеттік саясатқа және мемлекет пен бизнес арасындағы өзара қарым қатынастың жаңа идеологиясына алып баратын өтпелі кезең ретінде қаралып отыр.
1 Қазақстанның салық жүйесі
1.1 Салық ұғымы және оның әлеуметтік-экономикалық мәні
Ұйымдық-құқықтық жағынан салықтар - бұл мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгіленген, белгілі бір мөлшерде және мерзімде бюджетке төленетін қайтарусыз және өтеусіз сипаттағы міндетті ақшалай төлемдер.
Салықтардың экономикалық мәні олардың өзінің функциялары мен міндеттерін жүзеге асыру үшін мемлекет жұмылдыратын ұлттық табыстың бір бөлігі болып табылатындығында.
Салықтар қаржының бастапқы категориясы болып табылады. Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір сүріп, дамуының негізі болып табылады. Адамзат дамуының бүкіл тарихы бойына салық нысандары мен әдістері өзгерді, игерілді, мемлекеттің қажеттіліктері мен сұрау салуларына бейімделеді. Салықтар тауар-ақша қатынастарының ахуалына әсер ете отырып, олардың дамыған жүйесінде айтарлықтай өрбіді. Мемлекет құрылымының өзгеруі, өркендеуі әрқашан салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңаруымен қабаттаса жүреді.
1.2 Салық салуды ұйымдастыру
Салық салуды ұйымдастыру салық қатынастары нысандарының элементтерін, яғни салық түрлерінің нақты атауларын, сондай-ақ оларды қолданудың тәртібі мен әдістерін, іс-қимылының тәсілдерін кіріктіретін салық механизмін құруға және оның жұмыс істеуіне саяды.
Қазақстан Республикасының қазіргі салық жүйесі салықтарды құру мен алудың нақтылы әдістерін анықтайды, салықтың тиісті элементтері арқылы салық салудың тәртібін белгілейді. Негізгі салық элементтеріне мыналар жатады:
1.3 Салықтарды аудару
Салықтарды аудару – салық ауыртпалығын салықтың түпкілікті салынушысына – салықтардың негізгі ауыртпалығын өз мойнына алатын халыққа көшіру процесі. Салықтарды аудару бірқатар салықтар бойынша төлеуші мен салық салынушы ғана емес, сонымен бірге салық салу объектісі мен көзінің дәл келмеуіне байланысты. Аудару бүркемелі нысанда өндіріс сферасында да, сонымен бірге айналыс сферасында да болады.
Өндіріс сферасында табыс немесе пайда есебінен төленетін салықтар жалдамалы қызметкерлердің еңбегін интенсивтендіру жолымен, яғни қажетті жұмыс уақытын салыстырмалы қысқарту және қосымша уақытты көбейту жолымен аударылуы мүмкін. Бұл жалдамалы қызметкерлерге салықты аударудың аса бүркемелі нысаны.
2 Салық мөлшерін оптимизациялау мақсатында арнаулы салық режимдерін қолдану
2.1 Шағын бизнес субъектілері арнаулы салық режимінің қолдану аясы
Арнайы салық режимі әлеуметтік және корпоративтік немесе жеке табыс салықтары (жалдамалы қызметкерлердің еңбекақысынан ұсталатын табыс салығынан басқа), сондай-ақ салық жүктемесін кемітуге бағытталған жеңілдік ставкалары мен басқа да тетіктер бойынша салық есеп беруін есептеу, төлеу және берудің оң айтылған тәртібін көздейді.
Арнайы салық режимі немесе салық салудың жалпы белгіленген тәртібін таңдау кәсіпкерлердің еркімен жүргізіледі.
Арнайы салық режимі шегінде кәсіпкерлік қызметі нысананың көп түрлілігін ескеріп, шағын бизнес субъектісі үшін бюджетпен есеп айырысудың үш тәсілі ұсынылады:
2.2 Патент негізіндегі арнайы салық режимі
Бизнесі тұрақты сипат алатын жеке кәсіпкерлер үшін бюджетпен есеп айырысудың патенттік нысаны көзделген. Оны жалдамалы қызметкерлердің еңбегін пайдаланбайтын және жылына 20 млн теңгеден астам емес кіріс алатын жеке кәсіпкерлік нысанындағы қызметін жүзеге асырушы жеке кәсіпкерлер пайдалана алады. Патент нысанының бюджетпен есеп айырысудағы мәні қызметін жүзеге асырғанға дейінгі көрсетілген болжанатын кірісінен 3 % мөлшерінде төлеу болып тұжырымдалған.Басқаша айтқанда, салықтарды кәсіпкер өзі болжанатын кіріске(3%-ке тең) бір тұтас ставканы қолдану жолымен, қандай да бір есеп айырысуларды жүзеге асырусыз есептейді. Алынатын сома жеке табыс салығы мен әлеуметтік салықтар түрінде тең үлестермен бюджетке кәсіпкер төлеуі тиіс патент құны болып табылады. Салық міндеттемелерін айқындаудың мұндай тетігі кәсіпкер үшін қиындық тудырмайды.
2.3 Оң айтылған декларация негізіндегі арнайы салық режимі
Шағын бизнес субъектілері үшін бюджетте есеп айырысудың негізгі нысаны оң айтылған декларация негізінде арнайы салық режимі болып табылады.
Оң айтылған декларация негізіндегі арнайы салық салу режимі шағын кәсіпкерлік субъектілеріне салық салмағын азайтуға бағытталған салықта есептеумен төлеудің оң айтылған тәртібін, жеңілдік ставкалары мен басқа да механизмдерді қарастырады. Мұндай нысан жалдамалы жұмысшы еңбегін пайдаланатын кәсіпкерлер үшін жасалған.
2.4 Салық есеп беруі мен салық есеп беруін тапсыру тәртібі
Арнайы салық режиміне салық беруі болып мыналар табылады:
– бюджетпен есеп айырысудың патенттік нысаны кезінде – патент алуға өтініш;
– оңайлатылған декларация негізінде бюджетпен есеп кезінде–оңайлатылған декларация.
Салық беруші мынадай салық есеп беруін тапсыруы мүмкін:
– кему тәртібімен;
– хабарламамен тапсырысты хаттағы почта бойынша;
– электрондық түрде.
Оңайлатылған декларация есепті тоқсаннан кейінгі айдың 10 күнінен кешіктірмей тоқсан сайын салық органына беріледі.
Есептелген салықтарды төлеу есепті тоқсаннан кейінгі айдың 15 күнінен кешіктірмей мерзімде жүргізіледі.
2.5 Арнайы салық режиміне көшу мен қайту тәртібі
Бірінші кезекте, салық төлеушіге салық салу режимін таңдау құқығы берілгенін атап өту керек, яғни ол шағын бизнес субъектілері үшін арнайы садық режимін бюджетпен есеп айырысудың режимдерінің бірі немесе жалпы белгіленген тәртіпті қолдана алады.
Жағдайлар туындау немесе арнайы салық режиміне өз еркімен шығу жағдайында кәсіпкер өтініш негізінде салық салудың жалпы белгіленген тәртібіне көшеді.
Бюджетпен есеп айырысуды жүзеге асыру кезінде осы режимде арнайы салық режимін қолдануды тоқтату мен қайта бастау тәртібі Салық кодексімен және «әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы» Қазақстан Республикасының Кодексінде енгізілген өзгерістермен реттеледі.
3 Кәсіпкерлік қызметтегі салық салуына салыстырмалық талдау
3.1 Ұйымдық-құқықтық нысанына байланысты
Сонымен, сіз кәсіпкерлік қызметімен айналысқыңыз келді, бірақ неден бастауыңызды білмейсіз. Кәсіпкерлік қызметін тіркелуден бастау керек.
Өйткені заңсыз кәсіпкерлікпен айналысу әкімшілік айыппұлдарға немесе қылмыстық жауапкершілікке әкеліп соқтыруы мүмкін.
Бірінші кезекте сіз:заңды тұлғаны (мысалы,ЖШС немесе АҚ) құруды немесе дара кәсіпкер ретінде тіркелуді таңдауыңыз керек. Көпшіліктің ойларында осылардың ішінде қайсысы тиімдірек , деген сұрақ туындайды? Бұған жауап беру мүмкін емес. Оны әркім өзі тандауы керек. Біз тек қана әр құқықтық статустың «оң» және «теріс» жақтарын қарастыруымыз мүмкін.
Қорытынды
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық - экономикалық құрылысы мен саяси іс - бағытына қарамастан мемлекет кірістерінің негізгі көзі ұлттық табысты қайта бөлудің басқы қаржылық тетігі, мемлекет кірістерін, тиісінше, бюджеттік қордың кірістерін де қалыптастырудың шешуші көзі болып табылады.Халықтың әлеуметтік жағдайы салық салу саясатында негізгі фактор ретінде қала береді. Шаруашылық субъектілері мен халық неғұрлым бай болатын болса, соғұрлым салық базасы да кең, яғни салықтық түсімдердің көлемі де жоғары.
Орта және шағын кәсіпкерлікке қолданатын салық саясатын жетілдіруде келесі мәселелерді ұстанған жөн: