Қазақстан Республикасының конституциялық құқығының жалпы сипаттамасы
Жоспар
1 Құқық саласы ретіндегі Қазақстан Республикасының консититуциялық құқығының түсінігі мен пәні 3
2. Конституциялық-құқықтық нормалар мен институттар 5
3. Конституциялық-құқықтық қатынастар және олардың субъектілері 8
4. Конституциялық құқық көздері 10
5. Конституциялық құқық жүйесі, Қазақстан Республикасының құқықтық жүйесіндегі оның орны 12
Әдебиеттер 15
1 Құқық саласы ретіндегі Қазақстан Республикасының консититуциялық құқығының түсінігі мен пәні
Конституциялық құқық – Қазақстан Республикасының құ¬қық¬¬тық жүйесі салаларының бірі.
Құқық саласы – бұл белгілі бір әдіспен бірыңғай қоғам¬дық қатынастарды реттейтін құқықтық жүйенің дербес бө¬лі¬гі, құқық¬тық нормалардың жиынтығы. Құқықтық реттеу пәні мен оның әдісі салаларға бөлудің заң ғылымындағы негізгі өлшемдері болып саналады.
Құқықтық реттеу әдісі түрінде, мемлекет (оның орган¬да¬ры) тарапынан құқықтық нормалар көмегімен қоғамдық қаты¬нас¬тар¬ға әсер ету тәсілдері түсіндіріледі.
Құқықтық реттеу пәні сапалық бірыңғай қоғамдық қаты¬¬нас¬тарды құрайды. Конституциялық құқық норма¬ла¬ры¬мен ретте¬ле¬тін, қоғамдық қатынастар конституциялық құ¬қық пәні болып саналады, мемлекет пән қоғам құры¬лы¬сы¬ның негізін құрады жә¬не мемлекеттік билікті жүзеге асы¬ру¬мен тікелей байланысты. Құқықтың басқа салаларымен салыстырғанда конституциялық құқық түбегейлі түрде өзгешеленеді.
2. Конституциялық-құқықтық нормалар мен институттар
Жалпы құқық теориясында құқық нормасы ретінде мемле¬кет¬тен туындайтын және сол арқылы қорғалатын, заң құқығына қатынасушылардың қатынасын білдіретін және оларға міндет¬тер жүктейтін жалпыға міндетті және заңда айқындалған тәртіп ережесі түсіндіріледі. Дегенмен конституциялық-құқықтық нормалардың құқықтың басқа салаларындағы норма¬лардан ерекшелігі мен айырмашылықтары қандай дегенге келсек бұған жауапты конституциялық құқықтармен реттелетін қоғам¬дық қатынастардың өзгешеліктерінен табамыз.
Конституциялық-құқықтық нормалар:
3. Конституциялық-құқықтық қатынастар және олардың субъектілері
Жалпы құқық теориясында құқықтық қатынастар түрінде құқық нормалары негізінде туындайтын, оның қатынасушылары құқықтар мен міндеттерге ие болатын қоғамдық байланыстар түсіндіріледі. Бұл анықтама конституциялық-құқықтық қатынас¬тарға да қолдануға келеді. Конституциялық қатынастардың өзін¬дік ерекшеліктері мыналардан тұрады:
4. Конституциялық құқық көздері
Құқық көзі түрінде құқық нормаларын білдіретін формалар түсіндіріледі. 1995 жылғы Қазақстан Республикасы Конститу¬ция¬сының 4-бабының 1-тармағында конституциялық құқық көз¬де¬рі тізіп көрсетілген. Бірақ бұл жерде мынаны ескеру қажет, конституцияда атап көрсетілген барлық нормативтік-құқықтық актілер оның көздері болып саналмайды. Бір нормативтік акті¬лер тек конституциялық құқық нормаларынан ғана тұрады, ал келесі бірі - әртүрлі салалардың құқық нормалары және т.б. с.с.
Формаларына қатысты, конституциялық құқықтың барлық көздері мынадай түрлерге бөлінеді:
5. Конституциялық құқық жүйесі, Қазақстан Республикасының құқықтық жүйесіндегі оның орны
Тақырыпшада конституциялық-құқықтық нормалар мен конституциялық құқық институтына анықтама берілген. Консти¬ту¬циялық-құқықтық институтты өзара байланысты бірыңғай қо¬ғам¬дық қатынастарды реттеуші конституциялық-құқықтық но¬р¬¬малардың жиынтығы ретінде анықтай отырып, біз конс¬ти¬ту¬ция¬лық құқық жүйесін анықтайтын қорытынды жасай ала¬мыз.
Конституциялық құқық жүйесі – оның ішкі құрылымын сипат¬тайтын және оны құқықтың басқа салаларынан өзгешелеп тұратын институттардың жиынтығы болып саналады.
Конституциялық құқық институттарының жүйесі мынадай түрде беріледі: