Ипотекалық несиелеу
Жоспар
Кіріспе 3
I. Ипотекалық несиелеудің теориялық негіздері 4
1.1 Ипотекалық несие ұғымы 4
1.2 Ипотекалық несиелеудің шетелдік үлгілері 5
II. Қазақстан Республикасындағы банктік ұйымдардың ипотекалық нарығын бағалау 11
2.1 Еліміздегі ипотекалық және банктік ұйымдардың қызметін бағалау 11
III. Қазақстан Республикасы ипотекалық несиелеу жүйесін жетілдіру жолдары 19
Қорытынды 24
Қолданылған әдебиеттер 25
Кіріспе
Өткен ғасырдың 90-жылдарының басында басталған реформалардың жүзеге асырылуынан экономикалық өмірге мүлдем жаңа құралдар мен ұғымдар келді.Ипотека ұғымы да солардың қатарына енген болатын. Оның себебі бұрынғы шаруашылық жүргізу жүйесінде оның дамуына алғышарттар болмағандығы.
Ипотеканы стимулдау арқылы шешілетін мәселелер кешенді болып табылады. Өйткені халық үшін тұрғын-үй құрылысын стимулдаудағы әлеуметтік рөлінен бастап, коммерциялық жобаларды қаржыландыру мәселелеріне дейінгі рөлі, ипотеканың экономикамыз үшін маңыздылығын аша түседі.
Қазіргі кезеңде қаржы нарығындағы өзекті бір мәселе ретінде коммерциялық банктермен тұрғын-үй сатып алуды несиелеудің перспективасымен проблемалары қарастырылып отырған жайы бар.
Оңтайлы экономикалық жағдайдың туындауымен, бәсекелестіктің жоғарғы деңгейі тұрғын-үй алуға ипотекалық несиенің қажеттілігін туындатып отырып, оның тез дамуына әкелді. Дегенменде ипотека халыққа қол жетімді деп айтуға толық негіз жоқ. Себебі азаматтардың барлығының табысы ипотекаға жете бермейді.
Менің ойымша еліміздегі ипотекалық несиелеудің болашағы өте зор. Өйткені әрбір адам өзінің тұрғын-үй жағдайының жақсы болуын қалайды.
I. Ипотекалық несиелеудің теориялық негіздері
1.1 Ипотекалық несие ұғымы
Ипотекалық несие - бұл қозғалмайтын мүліктерді (тұрғын-үйді, өндіріс ғимараттарын,жерді және тағы сол сияқтыларды) кепілге ала отырып, ұзақ мерзімге берілетін несие.
Ипотека ұғымы әлемдік қаржылық жүйеге ежелгі Грециядан енген болатын. Грек тілінен аударғанда “hypotetheka” тіреу дегенді білдіреді.
Ипотекалық несиелеу жүйесінің мақсаты –жылжымайтын мүлікке қатысты құқықтарды анықтаудың айқын емес тәсілдеріне байланысты қауіптің алдын-алу болып саналады. Жер айналысы оңай тауар ,сондықтанда сатып алушылар мен қардарлық пен несие берушілер үшін де осы меншіктің қарызының болуы немесе кепілге салынғанына байланысты тәуелділік бар.Ипотека қамсыздандырылудың меншік иесінің есіміне емес,оның мүлкінің құнына байланыстылығынан мүліктің өзге қожаға өтуіне тосқауыл болды.Ипотеканың пайда болуы тауар айналысымен жылжымайтын мүлікке қатысты мәмілелер санының артуына байланысты болды деп айтуға болады. Ипотекаға сәйкес міндеттемелердің барлығы да кепілмен қамтамасыз етіледі.
1.2 Ипотекалық несиелеудің шетелдік үлгілері
Еліміздегі ипотекалық несиелеуді ұйымдастыру жүйесінің шетел тәжірибелерінде әрекет етіп отырған негізгі үлгілері бар.
Ипотекалық несиелеудің біршама қарапайым және біршама жетілген үлгісі шартты түрде айтсақ, «қарапайым ашық үлгі».Бұл үлгінің бастапқы принциптік сипатына тоқталсақ, ипотекалық ссудаларға деген барлық клиенттердің жалпы өтініші банктің меншікті және сырттан тартылған қаражаттары депозиттерде жатқан клиенттердің қаражатары; банкаралық несиелер және тағы сол сияқтылар есебінен қамтамасыз етіледі.
Қарапайым ашық үлгінің екінші бір принциптік сипаты ипотекалық ссудалар бойынша белгіленетін пайыз мөлшерлері елдегі несие-қаржы нарығындағы жалпы жағдайға тікелей тәуелді болып табылады.Бұл тәуелділік банктердің ипотекалық несиелеуге байланысты олардың активтеріне және ауқымына мәнді әсер етеді.
Бұл үлгі негізінде ипотекалық несиелеуді ұйымдастыру, әсіресе қаржы нарығы мен бағалы қағаздар нарығы толық қалыптасып болмаған көптеген елдерде іс жүзінде кең таралған.
II. Қазақстан Республикасындағы банктік ұйымдардың ипотекалық нарығын бағалау
2.1 Еліміздегі ипотекалық және банктік ұйымдардың қызметін бағалау
Қазақстан республикасындағы коммерциялық банктердің ипотекалық несиелеу жағдайы мен талаптарына талдау жүргізетін болсақ, қазіргі уақытта елімізде ипотекалық несиелеу жүйесінің екі деңгейлі жүйесі қалыптасты деп айтуымызға толық негіз бар.
Ипотекалық несиелеу жүйесінің бірінші деңгейі Қазақстан ипотекалық компаниясының (әрі қарай КИК ) қызметімен көрініс табады. өз қызметін КИК еліміздің барлық аймақтарында жүзеге асырып жатыр. КИК тұрғын-үй құрылысын қаржыландыруды өсіруге тұрғын-үй құрылысына ресурстарды тарту жолымен нарықтың өтімділігін арттыруға банктердің қызығушылығын жоғарлату мақсатында Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісінің 100% қатысуымен құрылған. КИК-сы Малайзиялық ипотекалық несиелеу тәжірибелерін негізге ала отырып құрылған болатын.
КИК ЖАҚ келесі функцияларды орындайды:
III. Қазақстан Республикасы ипотекалық несиелеу жүйесін жетілдіру жолдары
Қазақстан Республикасында өзіндік ипотекалық несиелеу жүйесінің екі деңгейлі жүйесі қалыптасты.Бірақта ипотекалық нарықтың да өзіндік тиесілі проблемалары бар.
Ипотекалық нарықтың кәдімгі нарықтар секілді сұранысы мен ұсынысы бар. Қазіргі уақытта сұраныс ұсынысты асып түседі.Мұның негізгі себептерінің бірі азаматтардың тұрғын-үйге мұқтаждығы саналады. Негізінен алар болсақ, құрылыс компаниялары 1м² жоғары бағамен сатылатын элиталық үйлерді салуға мамандандырылған. Элиталық үйлерді сатып алуға халықтың қалтасы көтере бермейді. Сондықтанда халықтың сұранысы өздеріне қолжетімді тұрғын-үйге артып отырған жайы бар.
Ипотекалық несиелендіруді жетілдіру мен халыққа қол жетімділігін арттыруға байланысты ұсыныстар:
Қорытынды
Бұл осы курстық жұмысты қорытындылай келе, ипотекалық несиелеудің Қазақстанда болашағы зор. Менің ойымша әрбір адам тұрғын үй жағдайын жақсартуға тырысады. Сондықтан, тұрғын үйге сұраныс артады деп ойлаймын. Құрылыс салу қазіргі тенденциямен дамитын болса, онда халықты тұрғын үймен толықтай қамтамасыз етуге мүмкіндігіміз толықтай жетеді деген сенімім бар. Қазіргі уақытта елімізде ипотекалық нарықтың «қызып кету» жағдайы туындап отырған жайы бар. Осы проблеманы дәл уақытында шешуіміз қажет деп ойлаймын.
Қолданылған әдебиеттер
1. Мақыш С.Б, «Ақша, несие, банктер» Алматы 2004ж;
2. Банки Казахстана, 2002г, №15. 2004г.№1;
3. Банки Казахстана №6 2002
4. РЦБК, 2002, №1. 2005 №15;
5. National Bussiness 2005 №7
6. Қаржы-қаражат 2004 №1