Бағаның құрылысы
Қазіргі кезде экономкалық ғылымда баға құралуы экономикалық теория, маркетинг және менеджмент ғылымдарының бір тарауы ретінде қарастырылады. Дегенменде, оны, өзіндік құралы мен әдісі бар ғылым ретінде жеке қарастыруымыз тиіс. Баға құралудың құрамы төмендегідей жайлардан құралады.
Баға туралы толық түсінікті алу үшін оның мағынасын тереңдете қарастырумыз қажет. Оны бағаның әр түрлі функцияларынан анықтап көруге болады. Бағаның мағынасын, оның функциясы ашып көрсетде -мынадай жайды есте ұстауымыз тиіс: баға функциясы ақша функциясымен ұласып жатыр, яғни, ақшасыз баға болмайды, ал бағасыз, ақша экономикалық мағынаға ие бола алмайды. Бағаға тән функциялардың тәжірибе жүзінде қолданылуына байланысты көптеген экономистер оның негізгі бес функциясын атап көрсетті:
Экономикадағы іс-әрекет жасаушы барлық бағалар бір-бірімен байланысты және өз-ара жеке жүйе құрады. Бұл жүйе көптеген нарықтық фактордың әсерінен әр уақыт қозғалыста болады. Баға жүйесі жеке өзара байланысты баға блоктарынан құрылады. Барлық бағалардың байланыс негізін, қан тамырлары қызметіне ұқсас байланыстық принципі құрады, бір жүйедегі баға қозғалысы басқа да барлық жүйеге автоматты түрде өзгертулер енгізіледі.
Баға жүйесінің маңызды және негізгі блоктары төмендегідей:
Екінші мақсатқа - оның бірнеше вариантары бар:
Фирманың бірнеше жылғы бірқалыпты жоғарғы деңгейлі пайдаға жетуіне талпынуы (сол кезеңде фирманың нарықтағы деңгейі бірқалыпты жоғары, дегенмен де өзіне сенімсіз фирманың ыңғайлы жайларды пайдалануға бағыт алуы).
Пайданың орташа нормасы негізінде бірқалыпты түсімді бекіту. Бұл, өз өнімдеріне ұзақ уақыттық бірқалыпты және өзгеріске ұшырамайтын сұранымы бар, өндірісі қалыптастырылған алдыңғы қатарлы фирмалар үшін қолданылады.
Пайдаланылған әдебиет тізімі
1. Бегалиев, Дидар. Баға, қайда барасың?: [Нарық пен халық]// Нұр Астана.- 2005.- 30 маусым-7 шілде.- 1 б.
2. Қасен, С.Д., Әсіл, Б.Ґ. Бағалар және баға ќұралуы [Мәтін]: Оќу құралы / ЌР білім және ғылым м-трлігі С. Сейфуллин атын. Қазқќ аграрлыќ ун-ті.- Астана: [Б.ж.], 2002.- 143 б.
3. Міржақыпова, Седеп Тоќтамұратқызы. Банктегі бухгалтерлік есеп [Мәтін]: оќулық.- Алматы: Экономика, 2004.- 710 б.
4. Молдағалиева, Р. Ш. Бағалауыштық етістіктердің коннотациялыќ сипаты /гендерлік көзқарас/ [Мәтін]: [Тіл мен әдебиетті оќыту әдістемесі.Методика преподавания языка]// ЌазГУ-нің хабаршысы. Филология сериясы.Вестник КазНУ. серия Филологическая.- 2005.- № 7.- 191-195 б.
Сатыбалдыұлы, Сейтжан. Маркетинг – нарықтану Мәтін]: оқу құралы.- Алматы: Білім, 2002.- 288 б.: суретті Табиғи монополиялар туралы [Мәтін]: Қазақстан Республикасының Заңы.- Алматы: Юрист, 2002.- 11 б.
5. Тілемісов С. Баға-басты көрсеткіш.- Алматы: Қазақстан, 1989.- 64бет