Салық жүйесі
Жоспар
Кiрiспе 3
I Салық жүйесі 5
1.1 Салық жүйесінің құрылымы 5
1.2 Салық салу жүйесінің негізгі элементтері мен салық салудың түрлері 10
II Қазақстан Республикасындағы салық жүйесінің жалпы сипаттамасы 12
2.1 ҚР-ның экономикасында салық жүйесінің қалыптасуы 12
2.2 ҚР-ның салық жүйесінің қазіргі жағдайы 16
Қорытынды 20
Қолданылған әдебиеттер 22
КIРIСПЕ
Қазақстан салық және оны жинау жұмыстары республикалық және жергілікті орындарда жүргізіледі. Республикалық салық төлеу мөлшерін және оны жинауды Қазақстан Республикасының Парламенті белгілейді және оны өзгертіп те отырады. Салық, баж дегеніміз – салық төлеушілерден міндетті түрде жиналып алынатын ақшалай қаражат. Оның мөлшері мен төленетін міндетті уақыты заң бойынша анықталып отырылады. Салықтар мен баждарды жеке адамдар да, мекемелер де төлейді. Жеке адамдар дегенге Қазақстан Республикасының азаматы да, шетелден келген, бірақ азаматтығы жоқ адамдар да жатады.
I САЛЫҚ ЖҮЙЕСI
1.1 Салық жүйесінің құрылымы
«Салық» ұғымымен «салық жүйесі» ұғымы тығыз байланысты. Мемлекетте алынатын салық түрлерінің, оны құру мен алудың нысандары мен әдістерінің, салық қызметі органдарының жиынтығы әдетте мемлекеттің салық жүйесін құрайды.
1991 жылға дейін, яғни КСРО ыдырағанға дейін елде көбінесе экономиканы басқарудың әміршіл - әкімшіл жүйесіне, бағаларға қатаң мемлекеттік реттеуге сәйкес келетін салық жүйесі қызмет етті. Бюджеттің басты кіріс көздерінің бірі болған айналым салығы тіркелген бөлшек сауда және көтерме сатып алу бағаларын қолдануға және мемлекеттік реттеп отыруға бағытталған болатын. Қазақстан егемендікке ие болғаннан кейін 1991-1995 жылдары қабылданған бірқатар заңдарға сәйкес республикада жаңа салық жүйесі қалыптасты.
1.2 Салық салу жүйесінің негізгі элементтері мен салық салудың түрлері
Бюджеттік немесе қазыналық үрдістің негізгі кезеңдері мыналар:
- бюджетті талдап жасау;
- бюджетті қарау;
- бюджетті бекіту;
- бюджетті бақылау;
- бюджеттің орындалуын қадағалау;
- бюджеттің орындалуы туралы есеп беруді бекіту.
«Бюджеттік жүйе туралы» ҚР заңында республикалық қазынаға түсетін түсімдердің тізімі бекітілген:
Республикалық бюджетке мыналар түседі:
II Қазақстан Республикасындағы салық жүйесінің жалпы сипаттамасы
2.1 ҚР-ның экономикасында салық жүйесінің қалыптасуы
Қазіргі таңда Қазақстан Республикасы егемендік алып, дербес мемлекет болған және белсенді түрде рыноктық экономикаға өту кезінде салық жүйесі елеулі орын алады. Өзінің тәуелсіздігін және дербестігін алған кез-келген мемлекетке тұрақты, әрі күшті қаржылық база қажет. Дамыған елдердің тәжірибесі көрсетіп отырғандай нарықтық экономика жағдайында мемлекеттің қаржылық негізі шаруашылық субъктілерден және халықтан жиналған салық болып табылады.
2.2 ҚР-ның салық жүйесінің қазіргі жағдайы
Жаңадан жасалған Салық кодексінің баяндалуы жеңілдеді, неғұрлым жатық түсіндірілетін болды. Мұның өзі салық ережесі үшін аса маңызды, өйткені оның жекелеген нормаларының түрліше түсіндірілуі көп ретте үлкен проблемаларға апарып соғып жатады.
Экономиканың көптеген маңызды секторлары үшін, әсіресе шағын және орта бизнес, аграрлық сала, әлеуметтік сала үшін салық жүктемесі айтарлықтай төмендетіледі. Қоладынысқа түскендігіне көп уақыт өте қоймаса да оның нәтижесі айтарлықтай. Оны осы салаларда жұмыс жасайтын субъектілер қатарының артқандығынан да аңғаруға болады. Мәселен, бір ғана шағын бизнес субъектілерін алар болсақ, елімізде олардың саны дерек бойынша 35844 болса, жаңа Салық кодексіне сәйкес бұл салаға арнайы салық жеңілдіктері жасалғаннан соң бұл көрсеткіш 80565-ке артқан. Бұл өсімнен бюджет түсімдерінің де артатындығы белгілі.
Қорытынды
Қорыта келгенде, қазіргі кезде экономика тұрақталды. Салық елдің экономикасының өсуіне үлкен ықпал келтірді. Салықтар - бұл мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгіленген, белгілі бір мөлшерде және мерзімде бюджетке төленетін қайтарусыз және өтеусіз сипаттағы міндетті ақшалай төлемдер.
Бірінші теориялық бөлігінде - салық жүйесінің құрылымына, салық жүйесінің негізгі элементтері мен салық салудың түрлеріне сипаттама бердік.