Для Казахстана

1 Ерекше құқықты бағалау (корпоративтік тәсіл)
1.1 Ерекше құқық және интеллектуалдық меншік
Азаматтық құқық объектілеріне заттар, ақша, бағалы қағаздар және басқа мүліктік заттар, соның ішінде мүліктік құқық; жұмыс пен қызмет көрсету; ақпарат; интеллектуалдық қызмет қорытындылары, оларға (интеллектуалдық меншік) арналған ерекше құқықтар; материалдық емес игіліктер жатады.

1.2 Интеллектуалдық меншік объектілерін құқықтық қорғау. Авторлар мен құқық иеленушілерінің ерекше құқықтары Классификациялау (талдау) жүйесі
Интеллектуалдық меншік объектілерін құқықтық қорғау көлемі мен ерекше құқықтардың көлемі, интеллектуалдық меншікке катысты пайда болатын келесі заңдылық актілерде көрініс табады:

1.2.1 Ғылым, әдебиет және өнер туындыларын құқықтық қорғау. Авторлардың ерекше құқықтары
Ғылым, әдебиет және өнер туындыларын құқықтық қорғау «Авторлық құқық пен аралас құқық» туралы заң бойынша регламентацияланады.
«Авторлық құқық пен аралас құқық» заңына сәйкес, авторлық құқық өнер, ғылым, әдебиет туындыларына, шығарма шынық әрекеттің нәтижесі болып табылатын қасиеттері мен арнауына және оны бейнелеу әдістеріне қарамастан таралады.
Осы заңға сәйкес авторлық құқық қандай - да бір объективті түрде таралған мынадай туындыларды қамтиды:

1.2.2 Автордың ерекше құқықтары
«Автолық құқық және аралас құқық туралы» Заңға сәйкес автордың өндірісті қолдануға ерекше құқықтары келесі әрекеттерді жүзеге асыру құқығын білдіреді:
- өндірісті қайта өндіру;
- кез - келген әдіспен өндіріс данасын тарату;
- тарату мақсатында даналарды импорттау;
- өндірісті жариялық түрде көрсету;
- өндірісті жариялық түрде орындау;
- жалпы мағлұмат үшін өндірісті эфирге хабарландыру;
- өндірісті аудару;
- өңдеу немесе басқа әдіспен туындыны өзгерту.

1.2.3 ӘЕМ - на және мәліметтер базасына құқықтық қорғау бағдарламасы Ерекше авторлық құқықтар
ӘЕМ - на бағдарлама нақты бір нәтижені алу мақсатымен функционалдық ӘЕМ - на және т.б. компьютерлік құралдарға арналған мәліметтер мен командалардың жиынын білдірудің объективтік түрі.
Мәліметтер базасы бұл мәліметтер жиынын ӘЕМ - ның көмегімен өңделуі және табыла алатындай етіп арнайы жүйелендірілген (мысалы, мақалаларды, есептеулерді және т.б.) объективтік ұйымдастыру түрі.

1.2.4 Автордың ерекше құқықтары
Авторлық. ӘЕМ мен мәліметтер базасына бағдарламаның авторы болып жеке тұлға саналады.
Жеке құқықтар. ӘЕМ - на арналған бағдарламаның авторына мыналар жатады: авторлық құқықтар, есіміне құқық, жанасушылықты Қадағалайтын құқық.
Мүліктік құқықтар. ӘЕМ - на немесе мәліметтер базасына арналған бағдарламаның авторына немесе басқа құқығы бар адамға ерекше құқық тиісті және келесі әрекеттерді жүзеге асырады:

1.2.5 Жаңалық ашудың құқықтық қорғауы. Өндірістік үлгілердің пайдалы моделі. Құқық иесінің ерекше құқығы. Жаңалық ашудың патенттік қабілеттілігін анықтау
Жаңалық. Бұл техника деңгейіндегі түсінік. Жаңалықты ашу бұл техника деңгейіне белгісіз мағлұматтар кіргізіп, әлемде ең алғаш ойлап шығарылған мағлұматтар.

1.2.7 Өнеркәсіптік үлгінің түсінігі мен белгілері
Қазақстан Республикасының патенттік заңына сәйкес өндірістік үлгі түсінігі бұйымның көркем - құрылымдық шешімі арқылы түсіндіріліп, оның сыртқы көрінісі мен безендірілуі анықталды. Бұйымдар әр түрлі заттар арқылы түсіндіріліп, олар адамдардың талаптары мен көңілін қанағаттандыру үшін керек.
Сыртқы келбетінде көркемдік және құрылымдық элементтер сыйысуы керек.

1.2.8 Жаңалықтардың, пайдалы модельдердің және өнеркәсіптік үлгілердің авторлық және құқықтық қорғалуы
Жаңалықтың, пайдалы модельдің және өнеркәсіптік үлгілердің авторлары болын өзінің шығармашылық еңбекпен жасалған жеке тұлға болады.
Патенттік заңына сәйкес патент беріледі:

1.2.9 Құқық иесінің жаңалықты, пайдалы модельді немесе өндіріс үлгісін қолданудағы ерекше құқығы
Қазақстан Республикасының патенттік заңына сәйкес патент иеленуші патентпен қолданылатын жаңалықты, пайдалы модельді және өндірістік үлгіні қолдануға ерекше құқығы бар. Бұл басқа патент иеленушілердің құқықтарын бұзбауы керек. Ол берілген объектілерді басқа тұлғалардың пайдалануына тыйым салу құқығына ие, сонымен қатар заңға сәйкес мұндай пайдалану патент ұстаушының құқықтарын бұзбайды.

1.2.11 «Ноу-хауға» құқық
Өндіру құпиясы - техникалық, кәсіпорындық және коммерциялық ақпаратты, бұл үшінші жақтың заңсыз қолдануынан сақтайды. Мына жағдайда:
- Мәлімет нағыз немесе потенциалды коммерциялық құндылыққа ие.
- Бұл ақпаратты еркін ала - алмайды.

1.3 Кәсіпорынның материалдық емес активтері
Материалдық емес активтер (МЕА) мазмұнының түсініктемесін төмендегі нормативтік құжаттардан табуға болады.
«Материалдық емес активтердің» Халықаралық стандартына назар аудару керек, ол барлық МЕА-ге қатысты қарастырылады. Олардың мысалы ретінде сауда марқалары, компьютерлік бағдарламалық қамсыздандыру, лицензиялар, франшизалар және әзірлеу барысындағы материалдық емес активтер қарастырылады.