Экономикалық өсу теориясы
Жоспар
Кіріспе 3
1 Экономикалық өсу теориясы 5
1.1 Өлшем әдістері 5
1.2 Экономикалық өсудің қарқыны 6
2 Негізгі бөлім 7
2.1 Экономикалық өсудің факторлары 7
2.2 Экономикалық өсудің түрлері 12
2.3 Экономикалық өсуді мемлекет тарапынан реттеу 19
Қорытынды 21
Қолданылған әдебиеттер тізімі 22
Кіріспе
Көптеген ежелгі ғалымдар мен данышпан адамдардың айтуынша өмір деген қозғалыс деп түсіндіріледі. Қоғамның экономикалық өмірі де табиғат сияқты үнемі қозғалыста болады. Бұл қозғалыс сапалық және сандық өзгерістермен ерекшеленеді. Бұл өзгерістер өндірістік қатынастарға ғана емес сонымен еңбек өнімділігіне де әсерін тигізеді. Ал еңбек өнімділігінен өз кезегінде қоғамға қажетті экономикалық игіліктер туындайды. Яғни экономикалық өсу өндірістің және экономикалық игіліктердің өсуі немесе ұлғаюы деген мағынаны береді.
Курстық жұмыста экономикалық өсу теориясы қарастырылады. Бұл теорияға сәйкес экономиканың толық деңгейде дамуы немесе өсуі үшін мемлекетте өндірілетін ресурстар толығымен және үнемді қолдануы керек. Мұнда ресурстар қатарына тек шикізаттар ғана емес, сонымен қоса экономиканың потенциалы, мемлекеттегі еңбек күші және тағы басқалар жатқызылады. Жұмыспен қамтамасыз ету теориясы мен экономиканы тұрақтандыру саясаты статистикалық немесе қысқа мерзімді факторларға негізделген.
Менің курс жұмысымның негізгі мақсаты экономикалық өсуді зерттеу және оның қарқындары мен факторларына талдау жасау болып табылады.
Курстық жұмысты жазу барысында мен келесідей мәселелерді бөліп көрсеттім:
• Экономикалық өсу және оның даму қарқынын анықтау;
• Экономикалық өсудің факторларына сандық баға беру;
• Экономикалық өсудің түрлеріне сипаттама беру;
• Экономикалық өсуді ынталандыру үшін қолданылатын шараларға қысқаша шолу жасау.
Курстық жұмысты жазу барысында жоғарыда көрсетілген мәселелерге қоса экономикалық өсуді тежейтін факторлар, экономикалық өсудің фазаларына, экономикалық өсудің теориясына, экономикалық өсуді мемлекет тарапынан реттеу мәселелеріне де жалпы шолу жасап шықтым.
1 Экономикалық өсу теориясы
1.1 Өлшем әдістері
Экономикалық өсу қоғамдық өндіріс көлемінде өндірілетін өнім мен көрсетілетін қызметтің көлемімен анықталады. Сондықтан ғылыми әдебиеттерде экономикалық өсудің негізгі көрсеткіші ретінде жалпы ұлттық өнімді жиі қарастырады. Оған қоса, бұл мақсатта жалпы ішкі өнімнің (ЖІӨ) динамикасы да қарастырылады. Жалпы ішкі өнімнің 2 түрі бар: нақты және номиналды. Нақты жалпы ішкі өнімді табу үшін номиналды жалпы ішкі өнімнен инфляция яғни бағаның өсуін өткен жылмен немесе базалық жылмен салыстыра отырып шегеріп тастаймыз.
1.2 Экономикалық өсудің қарқыны
Кейбір кездері экономисттердің экономикалық өсудің қарқындылығының елеулі өзгерістеріне көп көңіл аударуы әдеттен тыс болып көрінеді. Шын мәнінде экономикалық өсудегі төрт және үш процент арасындағы айырмашылық соншалықты маңызды ма? Ия, маңызды. Бүгінгі таңда Америка Құрама штаттарында нақты жалпы ұлттық өнімнің көлемі шамалап 3995 млрд. долларға тең және де олар үшін экономикалық өсудің қарқыны үш және төрт проценттің айырмасы 40 млрд. долларға тең болады. Экономикалық жағдайы өте нашар мемлекеттер үшін экономикалық өсудің қарқыны 0,5 процентке төмендесе ашаршылыққа және экономикалық құлдырауға да алып келуі мүмкін.
2 Негізгі бөлім
2.1 Экономикалық өсудің факторлары
Кез келген мемлекеттің экономикалық өсімі негізгі алты фактормен анықталады, оның төртеуі экономикалық өсудің нақты мүмкіндігімен байланысты. Олар:
• мемлекеттегі табиғи ресурстардың саны мен сапасы;
• мемлекеттегі еңбек ресурстарының саны мен сапасы;
• негізгі капиталдың көлемі;
• технология.
Жоғарыда аталып өткен төрт факторды ұсыныс факторы деп топтауға болады. Осы факторлардың арқасында ғана өндірістің ұлғаюы нақты мүмкін болады. Нақты өндірілетін өнімнің көлемінің ұлғаюына сапасы жақсы ресурстар мен технологиялық потенциал қажет.
Дегенмен өсуге деген қабілеттілік пен нақты өсуді ажырата білу қажет. Бұған келесі екі пікірдің маңызы бар.
2.3 Экономикалық өсуді мемлекет тарапынан реттеу
Мемлекет экономикалық өсуді реттеуде маңызды рөл атқарады. Сондықтан мемлекет тарапынан реттеудің қандай шаралары осы процесті ең қолайлы әдіспен ынталандыратынын қарастыру керек:
1. Кейнсиандықтар көзқарасы жағынан экономикалық өсу , ол сұраныс факторымен байланысты деп түсіндіреді. Әдетте олар өсудің төмен қарқынын жалпы ұлттық өнімнің қажетті өсуін қамтамасыз етпейтін адекватты емес жиынтық шығындар деңгейімен түсіндіреді. Сондықтан олар проценттің төмен ставкаларын («арзан ақша»саясатын) капитал жұмсау ынталандырушы құрал ретінде насихаттайды. Қажетті жағдайда финанс – бюджеттік саясат жоғары капитал жұмсау деңгейі инфляцияға әкеліп соқтырмауы үшін мемлекеттік шығындар мен тұтынуларға шектеу қолданыла алады.
Қорытынды
Менің жазған барлық жұмысымнан келесідей қорытынды жасауға болады:
1. Экономикалық өсуді нақты жалпы ұлттық өнімнің өсуі немесе бір адамға шаққандағы нақты жалпы ұлттық өнімнің өсуі ретінде анықтауға болады. Ол ішкі және халықаралық әлеуметтік-экономикалық проблемарды шешу үшін қолданылатын өндірістің өсуін қамтамасыз етеді.
2. Экономикалық өсу табиғи ресурстар, еңбек ресурстары, капитал және технология секілді сұраныс факторларымен анықталады. Басқа екі фактор – жиынтық шығындардың жеткілікті деңгейі мен ресурстарды тиімді бөлу – экономиканың өсу мүмкіндігін іске асырғанда маңызды болады.