Загрузка страницы

Для Казахстана

Курсовые

Дипломные

Отчеты по практике

Расширенный поиск
 

Предмет: Бухгалтерлік есеп

Тип: Курстық жұмыс

Объем: 30 стр.

Полный просмотр работы

Басқару есебі туралы жалпы түсінік

Жоспар
1 Басқару есебінің мағынасы, оның мәні, мақсаттары және міндеттері. 3
2 Басқару және қаржылық есеп жүйелерінің салыстырмалы сипаттамасы. 16
3 Шешімдер қабылдаудағы басқару есебінің ролі. 19
Әдебиеттер 30

1 Басқару есебінің мағынасы, оның мәні, мақсаттары және міндеттері
Бүгінгі таңдағы, шаруашылық субъектілердің өз еркімен өндірістік бағдарламаларын, өндірістік және әлеуметтік даму жоспарларын дайындай кезінде, баға саясаты аясында стратегияны анықтау жағдайында, ондағы қабылданған басқарушылық шешімдеріне басшылардың жауапкершілігі ерекше артып отыр. Бұл жағдайда, яғни шаруашылық субъектілердің әртүрлі меншік нысандарына жекеленуі, мемлекеттік кәсіпорындарды жекешелендіру процесінің дамуы, өндірілетінөнімнің ассортиментін өз бетінше жоспарлау мен еркін баға белгілеу механизмін енгізуі, нарықтық экономиканың басқа жақтарын дамытуда басқарушы есепке біртіндеп қажеттілігі артып келеді.

Қайта құру кезінде, нарықтық экономиканың пайдасына орталықтандырылған басқару жүйесінен бас тартып, бірақ жоспарлаудың ролін дәлелсіз төмендетудің салдарынан – кәсіпорынның техникалық-өнеркәсіптік-қаржылық жоспарының мәні жойыла бастағаны байқалды. Басқарушы есебіндегі бюджеттеу, көбінесе отандық тәжірибеде қолданылған техникалық-өнеркәсіптік-қаржылық жоспарды жасаудың тәртібін еске салады.
Қазақстандық экономистерге жақсы танымал, факторлық ауытқуларын талдау кезінде пайдаланады.
Кеңестік экономикасының, тұсында басқарушы есептің бір тұжырымдамасы (концепциясы) – жауапкершілік орталықтары бойнша басқару болып табылады, яғни осының бір белесіндей көрінген, ішкі шаруашылықтың есеп айырысуды енгізуге бірқатар табанды талпыныстар жүргізілді.

Бұл бизнес үшін бағдарламалық өнімдерге өз әсерін тигізіп отыр – олар шешім қабылдау үшін қажет ақпараттарды шоғырландырып беруге, оның ішінде шығындардың есебін тәмтіштеп (детальдап) және оны кәсіпорынның функцияоналдық компоненттеріне таңып, яғни есептіктен біртіндеп басқарушылыққа ұласып отыр. Бірақта бұл біздің тәжірибеде басқарушы есептің кейбір элементтерінің жоқтығына қарамастан, тек олардың барын біртұтас құрылымға біріктіріп (бірінші тәсілі де, екінші де), белгілі бір нәтижеге қол жеткізу үшін бағытталғаны маңызды.
Бұл кезде қаржы жән салық есебінің стандарттық нысандары басқарушы есеп жүйесінің бір бөлігі бола бастайды. Осыдан, басқарушы есептің мәнділігін белгілеу, кәсіпорынның ақпараттық-бақылау жүйесін тұтас сипаттайтын, яғни: үздіксіздік мақсатқа бағытталғандығы; ақпаратпен қамтудың толықтығы; объективті түрде қоғамның экономикалық заңдарын қолданудың пратикалық жүзінде көрсету; ішкі және сыртқы жағдайларда өзгеретін басқару объектілеріне әсер ететін қағидаларының жиынтығын қарастыруға ықпал етеді, деп жазды Карпова Т.П.

Тікелей қаржылық сипатқа ие шаруашылық операциялар (бағалы қағаздармен операциялар, мүлікті сату немесе сатып алу, жалға және лизингтік операциялар, еншілес және тәуелді қоғамдарға инвестициялар және т.б.) басқарушы есептің пәні аясынан шығып кетеді.
Қазіргі кезде басқарушы есеп пәнінің анық анықтамасы жоқ. Бұл мәселені шешу мүлдем қазііргі есеп жүйесін бөлшектеу және оның батыстық үйлестікке ауыстыруды білдірмейді. Ол теориялық та, практикалық та тұрғыда мүмкін емес. Мәселе есеп объектісінің аясын табиғи ұлғайтумен байланысты күрделі өзгерістер төңірегінде өрбиді, қолданыстарғаикемділік беру және жаңа есеп әдістемесін енгізу, шаруашылық процестерін басқаруда бухгалетрдің алатынорнын өзгерту.
Басқарушы есеп іс жүзінде басқару процесін есеп процесімен байланыстырады, өйткені олармен бірдей объектілері бар:

2 Басқару және қаржылық есеп жүйелерінің салыстырмалы сипаттамасы
Экономика саласында басқарушы есептің ролінің артуымен қоса жүретін бизнестің одан әрі дамуы әр түрлі елдерде қолданылатын қағидалары мен оларды есептеудің алгоритмі есепті одан әрі жетілдіру мен түсіндіруге белгілі бір талаптар қояды. Дәл осы кезінде елдің нарықтық экономикаға өту барысында және ұйымдар (кәсіпорындар), акционерлік қоғамдар және т.б. деңгейінде шетел инвесторларымен іскерлік контрактілерді қалыптастыруда біздің мамандар бухгалтерлік есепті жүргізудің біршама тауқыметтерімен бетпе-бет қақтығысады.
Бүгінде әлемдік есеп жүйесінде, оның ішінде бақсарушы есепте де, өмір талабына сай келмейтін жақтары аз емес, бұл мәселе тек Қазақстанға ғана тән емес. Ол ауқымды сипатқа ие. Сондықтан кейінгі кезде басылған бухгалтерлік есп бойынша аздаған оқулықтарда, ғылыми-практикалық публикацияларда, монографиларда, конференция мен дискуссияларда, ресми бухгалтерлерді дайындау мен аттестациялау бағдарламасында жаңа «басқарушы есеп» ұғымы талқыланып жатыр. Басқарушы есеп бухгалтерлік есептің ішкі жүйесі ғана болып табылады, бірақта ол басқару деңгейінде ұтымды қабылданған шешімдердің қажеттіліктері сай келетіндей етіп ұйымдастырылуы қажет. Бұрынғы стандартталған процедураға сүйене бағыты, бүгінде ол шаруашылық субъектілердің мүмкіндіктерін талдауға бағытталған икемді сеп жүйесіне орын босатып берді.

3 Шешімдер қабылдаудағы басқару есебінің ролі.
Нарық жағдайында кәсіпорынның шаруашылқ механизмін талдау өндірістің экономикалық тиімділігіне, оның зиянсыздығына, талдау өндірістің экономикалық тиімділігіне, оның зиянсыздығына, табыстылығына, яғни оған: баға мен сұраныс; өндіру көлемі мен өнімді өткізу; кәсіпорынның тұрақты шығындары; өнім бірлігіне есептелген айнымалы шығындардың үлесі шешуші әсер ететінін көрсетеді. Бұл кезде кәсіпорынның тұрақты шығындары мен өнімнің бірлігіне шаққан айнымалы шығындар кәсіпорынның экономикалық тиімділігіен мүлде әр түрлі әсер етуі мүмкін. Сондықтан кәсіпорынды тиімді және ұтымды басқару шаруашылық субъектілерінде жүргізілетін есептің жүйесіне тәуелді болып келеді.
Осы кезге дейін Қазақстанда аталған мәселе өз жәрежесінде ескерілмей келеді, ал бухгалетриядан алынатын ақпарат, кәсіпорынның шаруашылық жағдайын тиімді басқаруға қолайлы болып келе бермейді.

Сурет. Басқарушы есептің шаруашылық етуші субъектісінің шеңберінде атқаратын ролі.
жүзеге асырудың маңызды құралы. Міне, сондықтан, бүгінгі таңда бақсарушы есептің табиғатын, тереңірек олардың функционалдық ерекшеліктерін түсінуді, олардың ішінен кәсіпорынды тиімді бақсару мүддесіне толық сай укелетін әдістерін көре білу қажет.
Осыдан келіп, біздің пайымдалыуымызша, өндірісті бақару жүйесінде басқарушы есептің атқаратын ролі ең алдымен «бақарушылық шешімдері жаау» мәселесін шешумен анықталады,, бірақта бұл үшін бір мезгілде, өндірісті басқаруда жақсы жағдайы болу үшін, екі бапты бірден түсіну керек:
Бірінші бабы мынадай бақсару элементтерінен тұрады:

Сурет. Жоспарлы басқару, бақылау және реттеу арқылы шешім қабылдау процесдурасы.

Таңдап алынған іс-әрекеттдің баламалы бюджетті жасаудың жол сілтейтін нүктесі болып табылады. Смета – бұл әкімшіліктің қабылданған әр түрлі шешішмдерін жүзеге асырудың қаржылық жоспары. Смета түсімдері және қолма-қол ақшалардың кері ағылуы, сатудан түскен табыстар мен шығындар ескеріледі. Сметаларда болашақ нәтижелер мен ұйымның ниеті шоғырланған нысанда, біртұтас құжатқа жинақталып көрсетіледі. Бұл құжат қорытынды қаржылық смета деп аталады және табыстар (кірістер) мен шығыстардың сметалық шоттарынан, қолма-қол ақша қозғалысының есеп айырысу мен баланстан тұрады. Сметаны жасау барысында ұйымның әрбір бөлімшесі, әкімшіліктің жормалданған шешімдерін жүзеге асыру туралы өздерінің ролін білгені жөн.

Басқа да басқарушының және бухгалетр-талдаушының да шешетін мәселелері міндетті түрде, біршама алдын ала белгіленген сұрақтарға (критериясына) сәйкес келуі керек.
Мұндай талаптардың қатарына мыналар жатады: нақтылық; ақиқаттық пен қол жетерлік; «ынталылық» (яғни үнемі жетілдіру мүмкіндігі) және т.б.
Осы процесте жоспарлау кезеңіне төтенше маңыздылық беретін және басқа да себептер бар. Оларға мыналар жатады: