Turbo Pascal.
Жоспары
Кіріспе 3
1 Файлдармен жұмыс 4
1.1 Файлдардың түрлері 4
1.2 Мәтіндік файлға мәліметтер жазу. Бір өлшемді массив 5
1.3 Екі өлшемді массив 9
1.4 Мәтiндiк файлдан мәлiметтердi оқу 13
1.5 Мәтiндiк файлдан мэлiметтердi оку (жалғасы) 16
1.6 Типті файл. Типті файлдарға мәліметті жазу 20
1.7 Типті файлдан мәліметтерді оқу 23
1.8 Әртүрлі базалық типтерді біріктіру. Жазба типі 24
1.9 Сыртқы кітапханалар. Модульдер 26
Қорытынды 33
Қосымша әдебиеттер тізімі 35
Кіріспе
Turbo Pascal – жоғарғы деңгейлі программалау жүйесі. Оның тұңғыш нұсқасын 1970 жылы швейцрия физигі Niklaus Wirth ұсынған.Автор тілді алғашқы арифметикалық есептеу машинасын жасаған француздың ұлы ғалымы Блез Паскальдің құрметіне Паскаль деп атап , тіл атауын үнемі бас әріппен жазылуын сұраған.Кейінен тілдің көптеген нұсқалары жарық көреді. Кейінен тілдің көптеген нұсқалары жарық көреді.Солардың ішінде 1983 жылы Борланд корпорациясының талантты қызметкері Андерсон Хейлсбергтің жасаған жаңа үлгісі Turbo Pascal программалаушылар арасында жоғарғы сұранысқа ие болды.
1 Файлдармен жұмыс
1.1 Файлдардың түрлері
Осыған дейін, біз мәліметтерді пернетақтадан негізіп, оларды экранға шығардық, программа жұмысы кезінде олар компьютердің оперативті жадында сақталатын да, есептеулер біткеннен кейін бұл мәліметтер жоғалып кетеьін. Жұмыс нәтижесін келешекте пайдалана алу үшін, мысалы, оларды есептеулерге пайдалану үшін немесе жңа мәліметтерді алу үшін, оларды есте сақтап қалу керек. Ондай тәсілдердің ьірі мынадай: нәтиже экранға шыққан соң қолға қаламсап (қарындаш) және бір бет қағаз алып, бұл мәліметтерді жазып алу.
1.2 Мәтіндік файлға мәліметтер жазу. Бір өлшемді массив
Ең қарапайым файл типі мәтіндік файл болып табылады. Бұл файлдағы мәліметтер типтік және типтік емес файлдардағыдай машиналық кодта емес, сан, әріп және басқа пернетақта символдары түрінде (ASCII кодында) беріледі. Сондықтан мұндай файлдар мазмұны оңай қаралады, оңай өзгереді және оларды кез келген мәтіндік редактордың, соның ішінде Borland Pascal ортасының да көмегімен өзгертуге болады. Өздеріңіз білетіндей 2.1.2.-ні қара, мәтінді теру кезінде жаңа жолды енгізу үшін “Enter” пернесін басу керек, осы кезде арнайы код гинерацияланады—ол жол соңы коды, ал файлды сыртқы сақтау құрылғысына жазған кезде де арнайы код гинерацияланады-ол файл соңы коды. Мәтіндік файлды оқығанда бұл кодтар көрінбейді.
1.3 Екі өлшемді массив
Алдыңғы тақырыпта сіз мәтіндік файлдарды ашуды, оған ақпараттарды жазуды үйреніңіздер. Write()- процедурасын пайдаланып мәліметтерді бір жолға, ал writeln()—процедурасын пайдаланып оларды бағанға жазуды көрдік. Осы білгендерімізді пайдаланып, келесі есепті шешіп көрелік:
1.4 Мәтiндiк файлдан мәлiметтердi оқу
Өткен тақырыптарда сіздер, мәліметтерді мәтіндік файлға жазуды үйреніңіздер. Енді оларды қайтадан файлдан қалай оқуға болатынын қарастырамыз.
1.6 Типті файл. Типті файлдарға мәліметті жазу
Келесі есепті қарастырып көрелік:
Мәтіндік файлға төрт таңбалы 50 сан жазу керек. Әрбір сан жеке жолдарға жазылатын болсын. Нәтижесіндегі файлдың өлшемі қандай болады?
Оны жуықтап бағалап көрелік. Әрбір таңба 1 байт орын алады. Ондай таңбалардың саны 50×4=200. Мәтіндік файлдарға берген анықтама бойынша әрбір жолдың соңында файл соңы белгісі болғандықтан, файл өлшемі 250 байттан асып кетеді.
1.7 Типті файлдан мәліметтерді оқу
Титі файлдар тікелей қатынау файлдарына жатады, ол оның қатал ұйымдастырылғанына байланысты. Бұрында айтып өткеніміздей, типті файлдың компоненттері біркелкі, қатаң тәртіптегі көлемде орын алады. Сонымен тұтас блок бар делік және оған қатынауды ұйымдастырғанда, оған олардың орналасуы жайлы қосымша ақпараттарды сақтау қажет емес.
Типті файлдардан мәліметтерді оқуға арналған негізгі проуедураларды қарастырамыз.
1.8 Әртүрлі базалық типтерді біріктіру. Жазба типі
Массив анықтамасында айтылғандай, массив дегеніміз құрылымына және қолдану тәсіліне байланысты, бір типті нөмірленген тізімдідер. Егер әртүрлі типтегі мәліметтер берілген болсын. Осы тізімнен белгілі бір жлыдар аралығында туған оқушыларды сұрыптап бөліп алу керек болсын.
1.9 Сыртқы кітапханалар. Модульдер
Модульдер және олардың қолданылуы туралы айтпастан бұрын, Люйс Кэроллдың "Алиса Ғажайып жлемінде" ертегісінен үзінді оқиық. Алисаның Ақ Серімен әңгімесі:
Қорытынды
Сонымен қорыта келіп Файл дегеніміз – мәліметтер сақтауға арналған сыртқы тасымалдаушыдағы жадының ат қойылған аймағы (бөлігі).
Ең қарапайым файл типі мәтіндік файл болып табылады. Бұл файлдағы мәліметтер типтік және типтік емес файлдардағыдай машиналық кодта емес, сан, әріп және басқа пернетақта символдары түрінде (ASCII кодында) беріледі. Сондықтан мұндай файлдар мазмұны оңай қаралады, оңай өзгереді және оларды кез келген мәтіндік редактордың, соның ішінде Borland Pascal ортасының да көмегімен өзгертуге болады.
Қосымша әдебиеттер тізімі
1. Вирт Н.Алгоритмы и структуры данных. М.; Мир, 1982.
2. Бондарев В.М., Рублинейкий В.И., Качко Е.Г: Основы программирование. Харьков. Фолио. 1997.
3. Дал У., ДейскстраЭ., Хоор К. Структурное прогрммированием М; Мир. 1975.
4. Даулеткулов А.Б. Олимпиады по информатике. Алматы. ИНТ. 2004 .
5. Марченко А.И., Марченко Л.А. Программирование в среде Turbo Pascal. М.; Бином Универсал, 1997.
6. Федоренко Ю. Алгоритмы и программы на Turbo Pascal. М.; Питер. 2001.
7. Балапанов Е.Қ. Бөрібаев Б.Б. Дәулетқұлов А.Б. Жаңа информациялық технологиялар: информатикадан 30 сабақ. Алматы, ЖТИ, 2004.