Бизнес этикасы
Жоспар
1 Бизнес этикасы 3
1.1 Бизнес этикасының қазіргі заман концепциялары 3
1.2 Кәсіпкердің этикалық заңдар жинағы. Кәсіпкердің қоғамдық санасы 6
1.3 Этиканың заңдар жинағы мен сапалы іскерліктердің концепциясы 8
1.4 Іскерлі қатынастардың этикасы 10
1.5 Корпоративтік этика 17
1.6 Әкімшілік (басқармалы) этика 22
1.7 Кәсіби этика 42
1.8 Микро және макроэтика 49
Әдебиеттер 55
1 Бизнес этикасы
1.1 Бизнес этикасының қазіргі заман концепциялары
Бизнес әдебiнiң мазмұны және анықтау түсiнiгi.
Әдептiлiктiң утилитарлық - ағартушылық тақырыбының iскерлiк өмiрiнде адамның экономикалық iс әрекетiне дiннiң, моральдiң, мәдениеттiң әсер етуi.
Құрама Штаттар мен Батыс Европада бизнес әдебi ғылыми тәртiп ретiнде бұрыннан өмiр сүредi, менеджмент, экономика, стратегиялық жоспар, қаржы, есеп, маркетинг, ракурсына сәйкес зерттелетiн. Бизнес этикасы бiлiм саласының қолданбасы ретiнде Құрама Штат және Батыс Европада ХХ ғасырда 1970 жылдары құрылды.
1.2 Кәсіпкердің этикалық заңдар жинағы. Кәсіпкердің қоғамдық санасы
Әдеп кодексi. Бизнестегi мораль нормалары түсiнiгi. Кәсiпкердiң қасиетi iс-әрекетiнiң этикасын қамтамасыз ету. Өркениеттi кәсiпкердiң моральдi-этикалық кодексi.
Мораль - адамдардың қоғамдағы iс-әрекетiн нормативтi бағыттайтын ең негiзгi құралдардың бiрi. Қоғдық сананың және және қоғамдық қатынастардың ерекше формасы. Әдептi оқыту пәнi.
Кәсiпкердiң моральдi - этитикалық кодексi бизнесменнiң моральдi және әдiл, адал кәсiпкер ретiнде тарихи дамуды көрсетедi.ХХ ғасырдың басында Ресей кәсiпкерлерi кәсiпкерлiк iстiң келесi принцптерiн өндеп шығарған:
1.3 Этиканың заңдар жинағы мен сапалы іскерліктердің концепциясы
Iскер сапаның концепциясы. Бизнесменге сипаттама. Жетекшiнiң сапасы.
Зонбарт, Кантильон, Шумплер, Гипс кәсiпкерлерiне түсiнiк беру, кәсiпкерлiк - экономикалық белсендiлiктiң ерекше формасы. Экономикалық белсендiк - индивидтың қоғамдық кәсiпке араласуың және өзiнiң өмiр эрекетiң қамтамасыз ететiн қаржылық құралдар мен формалар.
Iскер сапа концепциясы келесiлердең тұрады:
1.4 Іскерлі қатынастардың этикасы
Коммуникация этикасы. Iскер байланысты енгiзу техникасы. Байланыс кезендерi. Қақтығыстарды шешу. Байланыстар тәртiбi. Әдеп тәртiбi.
Iскер қатынас - бұл адамдардың қызметтiк ортада жүзенге асатын көп жоспарлы, күрделi дамуы процессы
Олардың мүшелерi арнаулы статустарға, мақсаттарға жетуде, нақты тапсырмаларды шешуде көзге түседi.
Арнай байланыстық тәртiп нормалары бойынша «жазбаша» және «жазбаша емес» бойланыстары белгiлi. Қызметтегi қабылданған тәртiп және форма iскер әдеп деп аталады. Оның негiзгi қызметi - адамдар арсындағы тәртiптiлiктi қалыптастыру. Екiншi қызметi мақсаттылық және тәжiрбиелiк. Қазiргi замандағы қызмет әдебi ұлтаралық белгiлерге ие, өйткенi оның негiзi 1720 жылы «бас регламентте» 1 Петр дәуiрiнде енгiзiлген, онда шет елдiк идеялар ұсынылған.
Iскер әдеп тәртiптiң 2 тобын бөлiп қарастырады:
1.5 Корпоративтік этика
Әдеп және компания мәдениетi. Корпоративтi мәдениет. Ұйым миссиясы. Корпоративтi иммидж. Корпоративтi мәдениеттiң принциптерi. Корпоративтi мәдениетке қол үшiн беру механизмдерi.
«Ұйымның атмосферасы немесе климаты оның мәдениеті деп аталады. Мәдениет ұйымның көпшіл дәстүрлерін, мінезін көрсетеді» (М.Х.Мэскон).
Ұйымның әр-түрлі үлгілері әр-түрлі ойларға, сенімдерге және дәстүрлерге ие. Олар сыртқы түрімен, атмосферасы мен жұмыс істеу әдістерімен айрықшаланады.
Ұйым мәдениетіне келесі факторлар әсер етеді: меншіктің пайда болуы және түрлері, технология, оқиғалар.
Ұйым мәдениетін құрайтын көптеген негізгі ойлар, сенімдер мен дәстүрлер айқын емес болып табылады. Өйткені көбісі дәлелденбей және сирек күмән туғызады.
1.6 Әкімшілік (басқармалы) этика
Басқарушы әдебi. Басқарма әдебiнiң түсiнiгi. Менеджмент әдебiнiң метофармоздары. Тиiмдi менеджерге қажеттi сапалар. Басшы әдiсi және стилi. Басшының қызметкерлермен жекелей өзара қарым-қатынастары. Басшы қарым-қатынасы мен оларға бағынышты адамдардың этикалық нормаларын сақтауда әдеп маңызды мағынаға ие.
Басқару әдебi - адамдар мен iскерлiк қарым-қатынас формалары мен ережелер жиынтығын, оларға сыйластық мүмкiндiгiн бiлдiруге, басқарушы мен бағынушы арасындағы өзара түсiнiспеушiлiк жағдайында бiр-бiрiне деген жақсы қарым қатынасын құруға көмектеседi.
1.7 Кәсіби этика
Кәсiби әдеп түсiнiгi және оның мазмұны. Қарым қатынас тәртiбi. Әдептiң негiзгi бiрегейлi талаптары. Кәсiби әдеп элементтерi. Адамдардың бағалы бағдарлаулар қызметiнiң тектес байланыстары.
Кәсiби әдептiң шығуын анықтау - бұл қоғам еңбегiн бөлу мен кәсiптiң пайда болу мораль талаптарының өзара байланыстарын қадағалау.
Көп жыл бұрын бұл мәселелерге Аристотель, одан кейiн Кант, Дюркгейм көңiл аударған. Олар қоғам принциптерiнiң моральiмен бiрге қоғам еңбегiнiң өзара байланыстарын бөлу туралы айтқан. Бiрiншi рет бұл мәселелердiң материалдық негiздеуiн К.Маркс және Ф. Энгельс бердi.
1.8 Микро және макроэтика
Бизнестiк әдеп жүйесi мен деңгейi. Қазақстанда бизнестiк әдептiң дамуы. Шағын бизнестiң мәселелерi. Iрi күрделi нарық қатысушыларының әдептiлiк мәселелерi. Мәселелердi шешу механизмi. Әлемдiк тәжiрбиенi пайдаланып ҚР-да бизнестi әдеп мәселелерiн шешу.
Интеграция. Интеграция ұғымы бүгінгі күні кең талқылауға ұшырды. Ол тек әр түрлі өндірістердің интеграциясы ғана емес, сонымен қатар өндіріс пен ғылым интеграциясы, шаруашылық және зерттеу ұйымдарының интеграциясы болып табылады. Интеграция өндіріс пен әлеуметтік дамудың бірігуін, келісуін қамтиды. Ұйым мен тұлға арасындағы өзара байланыстарының артуы да интеграция бағыттарының бірі болып табылады. Фирма ортақ мақсаттар мен құндылықтармен біріккен адамдардан тұратын тірі ағза ретінде қарастырады. Жедел өзгермелер жағдайында пассивті жұмысшыларға сүйенетін басқару әрине де артта қалады. Ал өз жұмысшылардың активтілігін оятқан, жұмысшылардың еңбегін ғана емес, сонымен қатар интеллектін де іске тарта алған ұйым алға шығады. Мысалы, Жапонияда, қолымен ғана жұмыс істейтін жұмысшы фирмаға керек жоқ. Бұдан басқа ол басымен да жақсы жұмыс істеуі керек. (Мысалы: сапа үйірмелерінде).