Предмет: Қаржы
Тип: Курстық жұмыс
Объем: 30 стр.
Год: 2012
|
Закрыть
|
Валюталық жүйенің мәні, түрлері
Жоспар
Кіріспе 3
1 ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ВАЛЮТАЛЫҚ ЖҮЙЕСІ 5
1.1 Валюталық қатынас және валюталық жүйе 5
1.2 Валютаның түрлері 12
1.3 Валюталық қатынастарды реттеу. Валюталық саясат 15
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ВАЛЮТАЛЫҚ ЖҮЙЕНІҢ ДАМУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 21
2.1 Валюталық нарық 21
2.2 ҚР-дағы төлем балансы 23
3 ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ВАЛЮТАЛЫҚ ҚОР 26
Қорытынды 28
Қолданылған әдебиеттер 30
Кіріспе
Валюталық қатынас дегеніміз ақшаның Халықаралық айналымда жұмыс істеуі.Олар ұлттық шаруашылықтардың қызметтерінің нәтижесімен айырбастауға жәрдем етеді. Олардың объективтік негізі болып тауарлы өндіріс, Халықаралық сауда, капиталдың, әр түрлі қызметтердің қозғалысы. Валюталық қатынастың түрі, Халықаралық экономикалық қарым-қатынастан және ел арасындағы экономикалық күштің ара қатынасы мен ынтымақтастығының дәрежелеріне байланысты.
Шаруашылық тұрмысты интернационалдандырудың өрісіне қарай ұлттық және Халықаралық валюта жүйелері құрылады. Алдымен тарихи үйлестірілген және ұлттық заңдармен бекітілген ұлттық валюта жүйесі пайда болды. Ұлттық валюта жүйесі пайда болды. Ұлттық валюта жүйесі тәуелсіз, ұлттық шеңберден шығатын болса да, ұлттық ақша жүйесінің негізгі құрамы.
Қазіргі ұлттық валюта жүйесі мынандай элементтерді қосады:
1 ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ВАЛЮТАЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
1.1 Валюталық қатынас және валюталық жүйе
Валюталық бағамның тәртіптемесін, Бұл мағынада валютаның «тіркелген», және «еркін құбылмалы» деген екі тәртіптемесін бар.Бірінші тәртіптеме бойынша, ұлттық валютаның бағамы басқа бір елдің валютіне бекітіледі.Бірақ бұл тәртіптемеген анықталған бағам не былай, не былай ауытқуы мүмкін.Мысалы, европиялық валюта жүйесінде, 12 валютаның бағамы, орталық бағамнан +/-15% ауытқуына жол беріледі. Сондықтан, бұл тәртіптемеді орталық (ұлттық) банктер жоғарыда келтірілген шеннен шығып кетпес үшін, валюталық басқыншылық жасап, ұлттық бағамын бір қалыпта ұстауға тырысады.
1.2 Валютаның түрлері
Валюталық жүйе – ұлттық заңдылықтармен немесе мемлекетаралық келісімшарттармен бекітілетін валюталық қатынастарды ұйымдастыру және реттеу формасы.
Валюталық жүйелер үш түрге бөлінеді:
• Ұлттық валюталық жүйе.
• Дүниежүзілік валюталық жүйе.
• Аймақтық немесе мемлекетаралық валюталық жүйе.
Тарихта ұлттық валюталық жүйе ең бірінші қалыптасқан.
Ұлттық валюталық жүйе – халықаралық төлем айналымын жүзеге асыратын, ұдайы өндіріс процесіне қажетті валюталық ресурсты құрайтын және оны пайдалануға көмектесетін экономикалық қатынастар жиынтығын білдіреді.
Ұлттық валюталық жүйе – елдің ақша жүйесінің бір бөлігі. Оның ерекшеліктері елдің құрамдас экономикасының және сыртқы экономикалық байланыстардың даму дәрежесі мен жағдайына байланысты анықталады.
Ұлттық валюталық жүйе дүниежүзілік валюталық жүйемен тығыз байланысты. Дүниежүзілік валюталық жүйе XIX ғасырдың ортасына таман құрылған.
1.3 Валюталық қатынастарды реттеу. Валюталық саясат
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, нарықтық экономика жағдайында валюталық қатынастарды реттеу екі түрде жүзеге асырылады:
- нарықтық реттеу;
- мемлекет тарапынан реттеу;
Валюталық нарықта валюталарға деген сұраныс және ұсыныс, сондай-ақ олардың бағамдық шекті қатынастары қалыптасады. Нарықтық реттеу құн заңына бағынады. Мұндай заңдардың валюталық нарықтағы бәсекелестік жағдайында жұмыс жасауы, валюталар айырмасының қатысты баламалылығын, таурлар, көрсетілетін қызметтер, капиталдар, несиелер қозғалысына байланысты әлемдік шаруашылықтың қажеттілігіне валюталардың халықаралық ағымының сәйкес келуін қамтамасыз етеді. Баға механизмі және нарықтағы валюталық бағам динамикасының белгілері арқылы экономикалық агенттер валюталарды сатып алушылардың сұранысы мен оларды ұсыну мүмкіндіктері туралы біле алады. Сонымен бірге, нарық валюталық операциялардың жағдайы туралы ақпараттар көздері болып табылады.
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ВАЛЮТАЛЫҚ ЖҮЙЕНІҢ ДАМУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
2.1 Валюталық нарық
Валюталық нарық – бұл шетел валюталары мен шетел валютасындағы бағалы қағаздарды сату және сатып алу операциялары жүзеге асырылатын арнайы орталық.
Валюталық операциялардың көлеміне, сипатына және пайдаланатын санына қарай валюталық нарықтар үшке бөлінеді: халықаралық, аумақтық және ұлттық (жергілікті).
Халықаралық валюталық нарықтар ірі дүниежүзілік қаржы орталықтарында орналасқан. Оның ішінде, Хондайдағы, Нью-Йорктегі, Франкфурт-на-Майнедегі, Париждегі, Цюрихтегі, Токиодағы, Сингапурдағы, Ганкконгтағы ірі валюталық нарықтарда халықаралық төлем айналымында кеңінен пайдаланылатын валюталар ұлттық валюталық нарықтарда белгілі бір еркін алмастырылады, мысалы: Сингапур – доллары, Сауд – риалы, Кувейт – динары т.б. орналасқан банктер өз клиенттеріне валюталық қызметін түсіндіреді.
2.2 ҚР-дағы төлем балансы
Төлем балансы – елдің белгілі бір уақыт ішінде шетелге шығарғандарынан түскен түсімдері мен сырттан әкелінген тауарлары мен қызметтер үшін төленген төлемдер арасындағы шекті қатынасы.
Еліміздегі төлем балансы мынадай бөлімдерді қамтиды:
А. Ағымдағы шот.
В. Капитал және қаржымен жасалатын операциялар шоты.
С. Қателер мен қалып қойғандар.
Д. Жалпы баланс.
Е. Қаржыландыру.
Ағымдағы шотта мыналар көрсетіледі:
1) Сауда балансы:
-Экспорт;
-Импорт.
2) Таза қызметтер:
3 ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ВАЛЮТАЛЫҚ ҚОР
1944 жылы Бреттон-Вудс қаласында (АҚШ) халықаралық қаржы конференциясы өткен болатын, осы конференцияда Халықаралық валюталық қор (ХВҚ) құру туралы шешім қабылданды. Алғашында мүшелерінің саны 35 мемлекет болса, 1993 жылы олардың саны 174-ке дейін өсті, Қазақстан Республикасы да осы Халықаралық валюталық қордың мүшесі болып табыладфы.
ХВҚ-ға кіргенде, әрбір мемлекет квота (жазылу бойынша салым), мүшелік жарна сияқты белгілі бір ақша сомасын қосады. Қор капиталын мүше-елдердің жарнасы екі бөліктен: 1) сол елдің квотасының 25% сомасы көлемінде немесе оның алтын мен доллар запастарының 10% сомасы көлеміндегі алтын түрінде; 2) квотаның қалған көлемі ұлттық валюта түріндегі жарнадан тұрады.
Қорытынды
Девальвация латынша «de» – төмендеу, «valko» – тұрмын дейтін сөздерден туындайды. Ақша бірлігінің немесе ұлттық ақша бірлігінің бағамын шетел валюталарына қатысты алатын мәнінің төмендеуін білдіреді.
Қазақстанда, 1999 ж. қыркүйегінде Оңтүстік - Шығыс Азия мен Ресейдегі экономикалық дағдарыспен байланысты, америка долларына қатысты теңге бағамының төмендеу жолымен ақша девальвациясы болды (егер 1999 ж. қыркүйегіне дейін теңгенің долларға қатысты курсы 76 теңге болса, ол 130 теңгеге дейін түсті).
Аталған шара отандық өнімнің өндірісі мен тұтынуда өте жағымды рөлін атқарады, сондай-ақ шетел валюталары мен инвестициялардың құйылуына себеп болды.
Ревальвация латынша «re» – жаңару және «valko» – тұрмын дейтін сөздерден туындайды. Ақша бірлігінің бұрынғы алтын мәнін қайта қалыптастыруды немесе ұлттық валюта бағамының шетел валютасымен салыстырғандағы жоғарылауын көрсетеді, яғни девальвацияға қарама-қарсы.
Қолданылған әдебиеттер
1) Мақыш Серік Биханұлы «Ақша айналысы және несие» ИздатМаркет, Алматы, 2004г.
2) М.С.Саниев «Ақша, несие, банктер» Оқу құралы, Алматы – 2001ж.
3) Ғ.С. Сейітқасымов «Ақша несие банктер» Алматы Экономика 2005ж.
