Для Казахстана

1 Өнер адамдары

1.1 Шәкен Айманов (1914-1970 жж.)

Шәкен (Шаһкерім) Айманов – актер, режиссер, КСРО-ның халық әртісі 15 ақпанда 1914 жылы, қазіргі Павлодар облысы Баянауыл ауданында дүние... келген. Айманов мектеп бітірген... кейін 1928 ж. Семейдегі педтехникумға түсті. Театр өнер...мен әуестенушілік те осы кезден басталады.

1.2 Асанәлі Әшімов

Асанәлі Әшімов (08.05.1937 жылы туған) – актер, Қазақстанның және КСРО халық артисі. 1961 жылы Алматы өнер институтын (қазіргі Қазақ ұлттық консерваториясы) бітірген.
Студент кезінде-ақ «Ботагөз» фильмінде Кенжетай ролін ойнады. 1961-1963 жж. «Қазақфильм» студиясында киноактер болып, Жанай («Асау Ертіс жағасында»), Бектасов («Бір ауданда»), Болат («Ұшы қиырсыз жол»), Мұрат («Менің ұлым»), Ескендір («Торапта») секілді әр алуан мінездегі кейіпкерлерді ойнады.

1.3 Иса Байзақов (1900-1946 жж.)

Иса Байзақов – қазақтың халық ақыны, әнші, әртіс, домбырашы, композитор. Павлодар облысы Ертіс ауданының Үлгілі ауылында туған. Семейдегі жұмысшылар факультетін, Орынбордағы қазақ халық ағарту институтын, Қазақ педагогикалық институтын бітірген.

1.4 Күләш Бәйсейітова (1912-1957 жж.)

Күләш Бәйсейітова – қазақтың әйгілі әншісі, қазақ опера өнерінің негізін салушылардың бірі, қоғам қайраткері. К.Бәйсейітова КСРО халық артисі. КСРО Мемлекеттік сыйлығының лауреаты.
К. Бәйсейітова қазіргі Алматы қаласында 1912 ж. 02 мамырда дүниеге келген. Күләштің әншілік өнерге бейімділігі жас кезінен-ақ байқала бастаған. Жеті жылдық мектепті бітірген соң Күләш Қазақтың педагогикалық институтына түсіп, мұндағы көркемөнерпаздар үйірмесіне белсене араласады. Қала жастарының өнер байқауларында әншілік дарынымен көзге түседі.

1.5 Роза Бағланова

Роза Тәжібайқызы Бағланова (01.01.1922 жылы туған) – қазақ әншісі (сопрано), КСРО халық әртісі, Халық қаһарманы, Қызылорда облысының Қазалы қаласы... туған.
1939-1941 жж. Қызылорда педагогика институтында оқыды. 1941-1949 жж. Ташкент филармония...ндағы мемлекеттік әйелдер ән-би ансамблінде әнші-солистік қызмет атқарды. Сол ансамбль... Ұлы Отан соғысы жылдары майданда өнер көрсетіп, 1945 ж. 9 мамырда Берлиндегі жеңіс концерті... қатысқан. 1947-1949 жж. Қазақ опера және балет театрының, 1949 жылдан Қазақтың Жамбыл атындағы мемлекеттік филармониясының, 1960 жылдан Қазақконцерттің әнші-солисі болып, ұлттық ән-өнерін дамытуға өлшеусіз үлес қосты, ерекше сазды мектептің қалыптасу...на ықпал жасады.

1.6 Досқан Жолжақсынов

Досқан Қалиұлы Жолжақсынов– ҚазКСР-інің енбек сіңірген артисі, жастар одағы сыйлығының лауреаты, белгілі сахна шебері, киноактер, театр өнерінің Кұлагері.
Досқан Қалиұлы сегіз қырлы, бір сырлы талант, домбырада ойнауды, әуен шырқауды қатар меңгерген дарын. «Менің өнердегі алғашқы ұстаздарым – әкем мен анам!» деп тебіренеді Досқан. Ол Шығыс Қазақстан облысы Күршім ауданына қарасты Зайсан көлінің жағасында орналасқан Болықшы ауылында 1951 жылы 7 қазанда дүниеге келді.

1.7 Шәмші Қалдаяқов (1930-1992 жж.)

Ш.Қалдаяқов – ұлы қазақ совет композиторы. Ш.Қалдаяқов Шымкент облысы Отырар ауданында 1930 жылы 15 тамызда дүниеге келген. Шығармашылық жұмыспен 1950 жылдардан бастап айналысқан. Ол 1956-1962 жж. Қазақтың Құрманғазы атындағы мемлекеттік консерваториясында оқыды.

1.8 Әмина Өмірзақова (1919- ????????)

Өмірзақова Әмина Ерғожақызы 08.03.1919 ж. туған, қазіргі Шығыс Қазақстан облысы, Абай аудан...нда, Қарауыл ауылы... дүниеге келді. 1938 жылы қазіргі Санкт-Петербург сахна өнері техникумының қазақ студия...н бітірген.

1.9 Еркеғали Рахмадиев

Еркеғали Рахмадиев 01.08.1932 ж.туған, қазіргі Шығыс Қазақстан облысы, Шұбартау ауданында дүниеге келді. 1952 жылы Алматы музыка училищесін, 1957 жылы Алматы консерваториясын бітірді. 1957-1958 жылдары Мәскеу қаласында КСРО Композиторлар одағы жанындағы мамандығын жетілдіру курсында оқыды.

1.10 Роза Рымбаева

Қазақстан Республикасының ардақты әншілерінің бірі – Роза Рымбаева. Роза Қуанышқызы Рымбаева 28 қазан 1957 жылы Семей, қазіргі Шығыс Қазақстан облысы, Жарма ауданы Жаңғызтөбе станциясында дүниеге келді.
Ол эстрада әншісі, Қазақстанның халық әртісі, халықаралық конкурстардың лауреаты. 1976 жылдан бері гастрольдік сапармен Болгарияда, Венгрияда, Германияда, Польшада, Чехославакияда, Америкада, Францияда, Түркияда, Ауғанстанда т.б. елдерде болды.

1.11 Құрманғазы Сағырбайұлы (1818 - 1889жж.)

Құрманғазы Сағырбайұлы XVIII ғасырдың басында, Батыс Қазақстан өңірінде, Орал облысы, Жанғали ауданының Жиделі елді мекенінде, кедей шаруа отбасында дүниеге келді.
Құрманғазының күйлері қазақ елі өмірінің әлеуметтік жыр-сыры, азаткерлік рух ұраншысы іспетті. Ұлттық тарихымыздың әуен тілінде жазылған ұлы эпопеясы деуге болатындай. Күйші шығармашылығындағы өзекті мәселелер – халықтың азаттығы мен жеке тұлға бостандығы.

1.12 Бибігүл Төлегенова

Төлегенова Бибігүл Ахметқызы 1929 жылы 16 желтоқсанда Семей қаласында дүниеге келген. Қазақ әншісі, ҚАЗ КСР-інің және КСРО халық әртісі, Социалистік Еңбек Ері.
Ән айтуды көркемөнерпаздар үйірмесі... бастады. Б. Төлегенованың әншілік таланты... танып, оның өнер жол...на түсуіне бағыт сілтеген әрі алғаш дәріс берген кеңес жазушысы Г.И. Серебрякова (сол кезде Семейде тұрған) болды.

1.13 Майра Шамсутдинова (1896-1929 жж.)

Майра Уәлиқызы Шамсутдинова 1896 жылы қазіргі Павлодар қаласында туды. Ол – халық әншісі, композитор.
Әншілік өнерге 13 жасынын бастап ден қойған. Қазан төңкерісінен кейін Майра шығармашылығының дамуына кең жол ашылды. Баянауыл, Кереку, Семей, Коянды жәрмеңкелерінде ән салған; әнші ақын Иса Байзаковпен бірге ән шырқап, өз өнерін шыңдай түсті.

Әдебиеттер

1 Тарихи тұлғалар – Танымдық-көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушылар : Тоғысбаев Б., Сушикова А. – Алматы : «Алматы кітап» ЖШС, 2006. – 376 б.
2 «Қазақтар». Көпшілікке арналған тоғыз томдық анықтамалық. Тарихи тұлғалар. – 2-ші басылым. – Алматы: «Білік» баспа үй, 2003. – 2. Т. – 373 б.
3. Ж.Жатқанбаев. Экология негіздері. Оқулық – Алматы: «Зият»,2004
4 http://kk.wikipedia.org/wiki/
5 Қазақ мәдениеті энциклопедиялық анықтамалық. – Алматы : 2005 «Аруна Ltd»,2005; ЖШС. – 656 б.