Для Казахстана

КІРІСПЕ
Зерттеудің өзектілігі. Қазақстанның тәуелсіздікке жетуі, саяси-экономикалық либерализация, елдің нарықтық даму жолына тұрақтауы мемлекеттің нарықтық экономика талаптарына сәйкес құрылымдарын дамыту қажеттілігін тудырды. Елімізде болып жатқан күрделі, ауқымды өзгерістер тұсында өзінің табиғи қызметі бойынша нарықтық қатынастардың жетелеуші институттарына негізделу қажет. Осындай мемлекет өміршеңдігі деңгейіндегі маңызға ие қазіргі құбылысқа - кедендік іс жатады. Егер де, қазақ даласының Ресей империясының қоластындағы кезеңде аталған сала белгілі бір дәрежеде дамып, кең таралса, жетпіс жылдық кеңестік жүйенің қоластында болған елде орталықтанған, жоспарлы экономика жағдайында аталған құрылымдардың маңызы мен қызметі шектелді. Сондықтан, Қазақстан үшін толық таным болмаған даму жолының айнымас құрылымдарын, құбылыстарын түсініп, қолдана білу үшін оның тарихи тәжірибесін зерттеу қажет.
Бүгінгі күні ғылыми айналымға қосылуға тиісті мұрағаттық және басқа да деректер Ресей империясының аймақтағы кедендік саясаты отарлау саясатының құрамдас бөлігі болып, оның жалпы отарлаушылық мүдделермен үндестігі, ортақтастығы, аймақтағы кедендік құрылымдардың Ресей үшін өлкедегі экономикалық мүдделерінің қорғау құралына айналғаны туралы пайымдауға мүмкіндік береді. Сондықтан, Қазақстандағы Ресейдің отаршылдық экономикалық саясатының бейнесін толыққанды ашып-көрсету үшін отандық тарихтың өзекті мәселелер қатарына жататын өлкедегі кедендік іс тарихына ден қойып, арнайы зерттеудің қажеттілігі туындады.
Ресей Батыс Қытаймен шекаралас шығыс және оңтүстік-шығыс Қазақстан өлкесіне тек ХІХ ғасырдың ортасында әскери-саяси әрекеттерді жүзеге асыру барысында өз билігін орнатты. Кедендік құрылымдар Ресей үшін аймақтағы маңызды ішкі және сыртқы саяси міндеттерді шешудің, аймақты шаруашылық игеруді жеделдетудің, оны ресейлік капитализм шеңберіне қосудың құралына айналды. Осы геосаяси жағдайы қиын аймақта көршілес Қытаймен қарым-қатынастың негізгі қағидалары қалыптасты. Бұл орайда, Ресей империясының Қытайдың Шыңжаң аймағында геосаяси мүдделерінің ерекше маңызын, оның ресейлік мануфактуралық тауарларды өткізудің нарығы ретінде қарастырған капиталисттік топтар үшін экономикалық маңызын атап өту керек.
Геосаяси фактор ресей кедендік саясатының Батыс Қытайға көзделген бағытына маңызды әсер етті. Кедендік бақылауды орнату, өз мүдделеріне сай кедендік баждардың мөлшерін және жеңілдіктер сипатын реттеу - сауда-экономикалық қатынастар тарихының ажырамас бөлігі болып табылады. Қазақстан, Орта Азия және Батыс Қытай аймақтарын дүние жүзінің кедендік мәселелері геосаяси сипатқа ие болған аймағы ретінде бағалауға болады. Осының барлығы тарихи ретроспективадағы патша үкіметінің кедендік саясатының аймақтық мәселелерін, кедендік құрылымдар тарихын көтеруге, Ресейдің аймақтағы кедендік саясаты мен осы саясаттың құралы ретінде қалыптасқан кедендік қызметтің қалыптасу және даму тарихын қазіргі тарихи ғылымның өзекті мәселелері қатарына қоюға негіз болды.
Диссертациялық зерттеу объектісі – кедендік функцияларға бөленген билік органдары мен кедендік құрылымдар болып табылады.
Жұмыстың зерттеу пәніне - Қазақстан территориясында 1868-1917 жылдар аралығында кедендік саланың қалыптасу және даму үдерістері жатады.
Тақырыптың зерттелу деңгейi. Отандық және ресейлік тарихнамада Қазақстан территориясындағы кедендік ісінің тарихы мәселелеріне арналған ауқымды арнайы зерттеулер жоқтың қасы. Бірақ, мәселеге жанама байланысы бар мәселелер төңірегінде зерттеулер баршылық. Кедендік іс тарихнамасының ХІХ ғасырдың ортасы мен ХХІ ғасырдың басын қамтуына байланысты оны оқшаулап, топтастыру жөн: бірінші кезең - ХІХ ғасырдың екінші жартысы мен ХХ ғасырдың басы (революцияға дейінгі тарихнама), екінші кезең - ХХ ғасырдың 20-шы және 80-ші жылдарының аяғына дейінгі аралық (кеңестік тарихнама), үшінші кезең - 90-шы жылдардың басы мен бүгінгі күнге дейінгі зерттеу жұмыстарын (посткеңестік тарихнама) қамтиды.
ХІХ ғасырдың орта шеніне дейін Ресейде кедендік мәселелерге арналған зерттеулер болмаған еді. Мәселеге зерттеушілік ынта Ресейдегі түбегейлі экономикалық реформалар кезінде туындаған болатын. Осы кезеңдегі ресейлік өнеркәсіпті дамытудың қажеттілігі сыртқы сауда саясаты мен кедендік тарифтер мәселесін қайта қарастыруға итермеледі. ХІХ ғасырдың екінші жартысы мен ХХ ғасырдың басында протекционизм мен фритредерлік саясат жақтастары арасындағы қарама-қайшылықтар өрши түсіп, А. Смит пен Ф. Лист еңбектерінде негізі салынған екі ағым арасында жоғары саяси-биліктік орта мен қоғамдық санадағы үстемдік үшін бақталастық кезеңі басталады. ХІХ ғасырдың орта шенінде Е. Осокиннің, Д. Толстойдың, С. Никольскийдің еңбектері жарық көреді [1]. Аталған жұмыстар зерттеу деңгейі бойынша төмен, бағыттылығы бойынша Еуропалық Ресейдің аумағын және оның батыс елдерімен кедендік қарым-қатынасын қамтитын еңбектер болатын.

(Продолжение скрыто) Курсовые РК скачать, курсовая Казахстан скачать, контрольные РК скачать, контрольная Казахстан скачать, рефераты для РК, реферат для Казахстана

Жергілікті әкімшіліктер тұсындағы кедендік қызмет (1876-1890жж.) атты төртінші бөлімшеде шекаралық полицейлік және әскери әкімшіліктерге кедендік функциялардың жүктелу және жүзеге асу деңгейіне баға беріледі.
1876 жылы Томск губерниясы мен Семей облысының шекарасында шай саудасынан баждарды жинау қажеттігі шешілді. Бийскіге шай жолын кедендік бақылауда ұстау және қажетті баждарды жинау міндеті Бийск қаласында жергілікті полицейлік құрылымдарға жүктелді. Бұл Қаржы министрі М.Х. Рейтерннің гүлді және сауда шайынан кедендік баждарды жинау туралы шешіміне орай жасалды. Алайда, шай саудасы жалғыз Бийск қаласы арқылы ғана емес, сонымен қатар Ертіс бойымен Семейге баратын сауда жолында да кедендік бақылауды орнату қажеттілігі туындады. Дәл Бийскідегі шарттарда Алтайская станицасы мен Зайсан постындағы шайдан баждарды жинау қызметі жергілікті әкімшілік шендерінің мойнына артылды.
Жетісудағы кедендік қызметті жергілікті әкімшіліктерге жүктеу үрдісі ХІХ-шы ғасырдың 80-ші жылдары орын алды. Жетісудағы кедендік қызмет орнату 1884 жылдың 22 мамырында Дала генерал-губернаторы Г.А. Колпаковский бекіткен «Батыс Қытаймен Жетісу облысының шекарасындағы әкімшілік, кедендік және әскери саладағы бақылауды орнату бойынша нұсқаулықтан» бастама алады. Нұсқаулықтың баптары Жетісудағы шекаралық учаскелік және уездік әкімшіліктерге кедендік функциялар арасында контрабанданың алдын-алу, сауда барысы жайлы мәліметтер жинау, жергілікті шекараны күзету қызметін атқаратын әскери бөлім меңгерушілеріне мәліметтер жеткізу, сауда жүргізу үшін билеттер беру қызметтері берілгені туралы мәлімдейді. Кедендік күзет бойынша функциялар шекара бойынша орналасқан әскери бөлімдерге жүктелді. Осы функциялар Жаркент учаскесінде орналасқан әскери бөлімдерге, Бақты және Нарын әскери бөлімдеріне және Қаракөл мен Лепсіде орналасқан казак бөлімдеріне артылды.

(Продолжение скрыто) Курсовые РК скачать, курсовая Казахстан скачать, контрольные РК скачать, контрольная Казахстан скачать, рефераты для РК, реферат для Казахстана

Шекара бойымен құрылған кедендік мекелемерді (кедендер, өтпелі пункттер) қаржылық, материалдық-техникалық қамтамасыз ету деңгейі шекарадағы сауда барысын бақылау талаптарына жауап бермеді. Қазақстан территориясындағы кедендік қадағалау жүйесі эксперименттік жоба ретінде орнатылып, Семей кедендік аймағының тағдыры, жалпы ресейлік кедендік жүйедегі орны мен рөлі, кедендік аймақтың құрылымдарын материалдық-техникалық қамтамасыз ету мәселесі аймақтағы сауда байланыстарының даму үрдісіне тікелей тәуелді болды деп мәлімдеуге толық негіз бар.
ХІХ ғасырдың аяғындағы Семей кедендік аймағының кадрлық мәселелері атты екінші бөлімшеде аймақтағы кадрлық қамсыздандыру, кадрлардың дәрежесі, өлкенің кадрлық потенциалы мен қызмет шарттары мәселелері қарастырылды.
Аймақты қаржыландыру қазынаның мойнына ауыр түспеуі үшін аймақтың кедендік құрылымдарын ұйымдастыру барысында кедендік учаскелер, кедендер, кедендік бекеттер санын шектеулі қажеттілік деңгейіне қысқартып ұйымдастыру, кедендік посттарды шекара бойымен емес, тек қолданысқа ие сауда жолдарында ғана орналастыру шешілді.

(Продолжение скрыто) Курсовые РК скачать, курсовая Казахстан скачать, контрольные РК скачать, контрольная Казахстан скачать, рефераты для РК, реферат для Казахстана

ҚОРЫТЫНДЫ
Қазақстан территориясындағы кедендік істің қалыптасу мен даму тарихын зерттеу негізінде келесідей кезеңдерін бөліп көрсету қажет:
1 кезең – 1868-1876 жылдар аралығы; осы кезеңде Сібір және Орынбор кедендік шептері таратылып, тәжірибе жүзінде орта азиялық саудаға еркіндік берілуіне және Шыңжаңдағы көтерілістен сауданың тұйықталуына байланысты кедендік қызмет болмады;
2 кезең – 1876-1890 жылдар аралығында кедендік функциялар (баждарды жинау, тауарларды тіркеу және шекараны кедендік тұрғыдан күзету) Семей мен Жетісу облыстарының шекаралық әкімшіліктеріне жүктеледі;
3 кезең – 1890-1900 жылдар аралығында Қазақстан территориясында кедендік сала жеке мемлекеттік құрылым ретінде бөлініп шығады. Өлкеде 5, ал кейін 4 учаскеден тұратын Семей кедендік аймағы ұйымдастырылады;
4 кезең – 1900-1917 жылдар аралығында Семей кедендік аймағы таратылуынан кейін кедендік істі басқару инспекторлық учаскелер негізінде ұйымдастырылады. Бұрынғы Семей кедендік аймағының территориясы 3 инспекторлық учаске құрамына кірді.
Зерттеудің нәтижелері негізінде келесідей қорытуларға келуге болады:
Біріншіден, кедендік саясаттың өлкелік нұсқасындағы фискалдық, фритредерлік және протекционисттік ұстанымдардың ара-қатынасын «үндестік» түсінігімен сипаттауға болады. Себебі, осы бағыттар арасындағы тартыс өлкеде керісінше бірізділік пен ортақ мақсаттарға ие болды. Қазақстан мен Батыс Қытайдың шекаралас өлкелеріндегі еркін және бажсыз сауда тәртібі бір жағынан фритредерлік бағытпен, орыс мануфактурасын өткізу мүмкіндіктері және ағылшын тауарларына жоғары тарифтерді ұстануы протекционисттік бағытпен, ал шай саудасынан баждарды жинау тәртібі қазынаны толықтыру және орыс-қытай сауда балансын түзету мақсатындағы фискалдық мүдделерімен үндес болды.

(Продолжение скрыто) Курсовые РК скачать, курсовая Казахстан скачать, контрольные РК скачать, контрольная Казахстан скачать, рефераты для РК, реферат для Казахстана

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ДЕРЕКТЕР ТІЗІМІ:
1. Смит А. Исследование о природе и причинах богатства народов. В 2 т. - М.: Наука, 1993. - 570с.; Лист Ф. Национальная система политической экономии. Перевод под ред. К.В. Трубникова - СПб.: А.Э. Мартенс, 1891. - 486с. және т.б.
2. Лодыженский К. История русского таможенного тарифа. - СПб.: типография В.С.Балашева, 1886 г. - 626c.; Менделеев Д.И. Толковый тариф или исследование о развитии промышленности в связи с ее общим таможенным тарифом 1891. - СПб., издательство В. Демакова, 1892. – 782 с. және т.б.
3. Трусевич X. Посольские и торговые сношения России с Китаем (до ХIХ в.). - М.: Тип. Т. Малинского, 1882. - 304с.; Абаковский. Краткий исторический очерк развития русской торговли в Северо-Западном Китае. - Омск: Типография окружного штаба, 1888. - 236с.; Птицын В.В. Селенгинская даурия: Очерки Забайкальского края. - СПб.: Типо-Литография Б. Вульфова, 1896. - 306с.
4. Таможенная политика стран Востока. Сборник статей. М.-Л.: «Внешторгиздат», 1933. - 104с.; Кулишер И.М. Очерки истории русской торговли. – Петербург: Атеней, 1923. - 322с.; Кулишер И.М. Основные вопросы международной торговой политики. 3-е изд., доп. Л.: «Прибой», 1929. - 612c.; Покровский С.А. Внешняя торговля и внешняя торговая политика России. - М.: «Международная книга», 1947. - 403с.
5. Сладковский М.И. История торгово-экономических отношений народов России с Китаем (до 1917 г.). - М.: Наука, 1974. - 439с.
6. Марков Л.Н. Очерки по истории таможенной службы. - Иркутск: изд. Иркутского университета, 1987. - 157с.
7. Силин Е.П. Кяхта в XVIII веке: Истории русско-китайской торговли. - Иркутск: Областное изд-во, 1974. - 204с.; Единархова Н.Е. Кяхтинская торговля и ее влияние на экономическое развитие России, Монголии и Китая. Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата исторических наук. - М, 1979. - 23с. және т.б.
8. Кузнецов В.С. Экономическая политика циньского правительства в Синьцзяне в первой половине ХIХ в. Диссертация, подготовленная для соискания степени кандидата исторических наук. - А: 1961. - 251с.; Мамедова Э.М. Из истории взаимоотношений народов Туркестанского края и Синьцзяна (со второй половины ХIХ в. до 1917 г.). Диссертация, подготовленная для соискания степени кандидата исторических наук. - Ташкент: 1963. - 305с. және т.б.
9. Ж.К. Касымбаев. Казахстан – Китай: караванная торговля в ХІХ – начале ХХ веков. – Алматы: Өлке, 1996. – 206с.; Кожирова С.Б. Российско-китайская торговля в Центральной Азии (Вторая половина ХІХ- начало ХХ вв.). - Астана: ЕГУ им. Л.Н.Гумилева, 2000. - 138с. және т.б.
10. Моисеев В.А. Россия и Китай в Центральной Азии (вторая половина ХІХ в. – 1917 г.). - Барнаул: «АзБука», 2003. – 346б.; Воскресенский А.Д. Дипломатическая история русско-китайского Санкт-Петербургского договора 1881 года. - М.: «Памятники исторической мысли», 1995. - 441с.; Мясников В.С. Договорными статьями утвердили: Дипломатическая история русско-китайской границы XVII-XX вв. - М.: РИО Мособлупр-полиграфиздата, 1996. - 482с.; Дацышен В.Г. Очерки истории российско-китайской границы во второй половине XIX-начале ХХ вв. - Кызыл, 2000;
11. Куприянова Л.В. Таможенно-промышленный протекционизм и российские предприниматели (40-е – 80-е годы XIX века). - М.: Институт российской истории, 1994. - 308с.; Кисловский Ю.Г. История таможни государства Российского. - М.: ИПО «Автор», 1995. - 286с. және т.б.
12. Беляева Н.А. Таможенная политика России на Дальнем Востоке во второй половине ХІХ – начале ХХ веков. Диссертация подготовленная для соискания степени доктора исторических наук. 07.00.02 – Отечественная история. - Владиовсток, 2004. – 427с.; Переслегина И.В. История формирования и деятельности Кяхтинской таможни (XVIII – 60-ые годы ХІХ века). Диссертация на соискание степени кандидата исторических наук. 07.00.02. - Отечественная история. - Улан-удэ, 2004. – 221с.
13. Певцов М.В. Очерк путешестия по Монголии и Северным проинциям внутреннего Китая. - Омск: Типография Окружного Штаба, 1883. - 354б.; Путешествие на Алтай и Саяны, совершенное летом 1883 года, по поручению ИРГО и его Западно-Сибирского отдела, членом-сотрудником А.Адриановым. // Записки Западно-Сибирского отдела ИРГО. Кн.8. Вып.2. - Омск: Типография окружного штаба, 1888. - 144с. және т.б.
14. Губаревич-Радобыльский А.Ф. Значение Туркестана в торговле с сопредельными странами // Материалы для изучения хлопководства. Вып. 2. - СПб.: типография В.Э. Киршбаума, 1912. - 239 б.; Бабков И.Ф. Воспоминания о моей службе в Западной Сибири. 1859-1875 гг. - СПб: Типография В.Ф. Киршбаума, 1912. - 575с.

(Продолжение скрыто) Курсовые РК скачать, курсовая Казахстан скачать, контрольные РК скачать, контрольная Казахстан скачать, рефераты для РК, реферат для Казахстана

РЕЗЮМЕ

История становления и развития таможенного дела на территории Казахстана (1868-1917 гг.)

диссертация на соискание ученой степени кандидата исторических наук по специальности 07.00.02 – Отечественная история
(История Республики Казахстан)

Объектом исследования диссертации являются наделенные таможенными функциями органы и таможенные структуры, действовавшие на территории Казахстана. Процесс становления и развития таможенного дела на территории Казахстана с 1868 по 1917 годы является предметом исследования диссертационной работы.
Актуальность темы. Таможенное дело является одним из важнейших государственных институтов. Особенно актуальна роль таможенного дела в условиях становления рыночных отношении. Многие десятилетия в нашей стране в условиях плановой экономики значение и функции таможенных структур были ограничены. Поэтому для Казахстана актуально изучение исторического опыта механизмов таможенного регулирования, таможенных структур дореволюционного периода.
Также актуальность изучения истории таможенного дела заключается в необходимости восстановления целостной картины колонизаторской политики царизма в регионе. В отечественной историографии были изучены такие аспекты политики царизма, как: политико-административные мероприятия, казачья и крестьянская колонизация. Но для восстановления целостной картины необходимо изучать и экономические аспекты политики царизма, среди которых немаловажное место занимает и таможенная политика. Изучение деятельности таможенных структур, являвшихся инструментами осуществления таможенной политики царизма в крае, дает возможность дополнить пробелы и бреши экономической истории Казахстана в период с 1868 по 1917 годы.
Цель данной диссертации – комплексное и всесторонее углубленное изучение становления и развития таможенного дела на территории Казахстана в 1868-1917 годах.
Достижение обозначенной цели предусматривает решение следующих задач:
- определение взаимосвязи российской таможенной политики в крае с общероссийской таможенной политикой, специфики и комплекса экономических и геополитических причин, определивших ее характер;
- анализ эффективности осуществления таможенных функции при краевой администрации в 1876-1890 годах;
- выявление особенностей регулирования таможенно-тарифных вопросов в русско-китайских договорах;
- исследование характера и условии финансового, материально-технического и кадрового обеспечения таможенных структур в крае;
- изучение деятельности таможенных структур на территории Казахстана в конце ХІХ – начале ХХ веков.
Методологическую основу диссертационной работы составляют как общенаучные (диалектические, логические, проблемные), так и специальные – историко-генетические, историко-сравнительные, проблемно-исторические научные методы.
Использование данных методов исследования дает возможнотсь раскрыть историю становления и развития таможенного дела на территории Казахстана, не искажая фактов.
Научная новизна диссертации определяется прежде всего тем, что данная проблематика впервые в отечественной исторической науке является объектом самостоятельного исследования. Комплексное изучение истории таможенного дела даст возможность восстановить и дополнить историю экономических мероприятий царской администрации, историю государственных структур Российской империи на территории Казахстана.
Хронологические рамки исследования охватывают 1868-1917 годы, период упразднения Сибирской и Оренбургской таможенной линии, становления и развития таможенного дела на новых рубежах государственной границы России.
Территориальные рамки диссертационного исследования охватывают территорию Казахстана. В результате военно-политических мероприятии 50-60-ых годов ХІХ века Российская империя включила в свой состав территории Южного Казахстана и Средней Азии, в итоге государственная, таможенная граница империи в южном и юго-западном направлении охватывала территории за пределами территории Казахстана, соответственно изучение деятельности таможенных структур данного направления выходит за территориальные рамки нашего исследования. Поэтому приходится ограничится лишь изучением российских таможенных структур, действовавших на современной границе Казахстана с Китаем.
Во введении рассматриваются актуальность и степень изученности проблемы, цели и задачи, предмет и объект исследования, раскрывается источниковая база, ее научная и практическая значимость, определяются хронологические, территориальные рамки и методологическая основа диссертации.
В первой главе анализируются взаимосвязи и специфика общей таможенной политики и ее регионального варианта, регулирование таможенно-тарифных вопросов в русско-китайских договорах, эффективность осуществления таможенных функции со стороны краевой приграничной администрации. Выявлены предпосылки упразднения Сибирской и Оренбургской таможенных линии, причины возложения таможенных функции на краевую приграничную администрацию, определены задачи и характер таможенной политики в приграничных с Казахстаном регионах.
Во второй главе исследуются вопросы организации и реорганизации таможенного дела на территории Казахстана в конце ХІХ - начале ХХ веков, определены характер и специфика финансового, материально-технического обеспечения структур Семипалатинского таможенного округа. В отдельный параграф выделена проблема кадрового обеспечения в округе. Проведен анализ деятельности таможен по борьбе с контрабандой, сбору таможенных пошлин и организации таможенной стражи на территории Казахстана.
В заключении подведены итоги исследования, сформулированы выводы и даны рекомендации.
Положения, выносимые на защиту:
- основным направлением таможенной политики России вдоль границы с Западным Китаем во второй половине ХІХ века являлось всесторонее содействие двухсторонним торогово-экономическим связям;
- осуществление таможенных функции со стороны краевой приграничной администрации было на низком уровне;
- принципы таможенно-тарифной политики в крае были обозначены в русско-китайских договорах и в особых формах регулирования торговых отношении – в торговых соглашениях;
- в период централизованной организации таможенного дела на территории Казахстана (1890-1917 жж.) таможенные структуры слабо финансировались и имели слабую материально-техническую базу, ограниченный штат таможенной стражи не позволял организовать единую систему таможенной охраны границы;
- тяжелые географические, климатические и бытовые условия, низкое содержание не вызывали интерес со стороны местных жителей к таможенной службе, как итог это отрицательно повлияло на качество подбора кадров для таможенной службы;
- реорганизация таможенной системы на территории Казахстана в начале ХХ века охватывала вопросы таможенного управления и не повлияло на организацию таможенного контроля на границе;
Научно-практическая значимость диссертационного исследования состоит в том, что выводы и обобщения, сделанные в работе могут быть использованы при создании обобщающих работ по экономической истории края, при изучении истории образования и деятельности российских государственных учреждений в дореволюционный период, а также при разработке курсов по истории Казахстана конца XIX – начала XX вв.
Структура диссертации состоит из определений, сокращений и обозначений, введения, двух глав, восьми параграфов, заключения, списка использованных источников и приложений.