Предмет: Қаржылық есеп
Тип: Бақылау жұмыс
Объем: 8 стр.
Год: 2011
|
Закрыть
|
Негізгі құралдар есебі: бастапқы тану, бағалау және амортизация
Кәсіпорын өз іс-әрекеттерін жасау үшін қажетті еңбек құралдарын және материалды шарттары болуы керек.
Қазақстан Республикасының негізгі қаражатын есептеуі «Негізгі қаражаттарды есептеу» 16 ХҚЕС сәйкес орындалуы тиіс.
Негізгі құралдар - ұзақ мерзім уақытында (бір жылдан көп) қозғалыста болатын материалды активтер, өндірістік және өндірістік емес салаларда қолданылады.
Бастапқы құны - негізгі қаражатты алу мен үлкейту бойынша жүргізілген құн, төленген қайтарылмайтын салықтар мен жинауларды, сонымен қатар жеткізуге, жөндеуге, орнатуға, қызметкөрсетуге жіберуге кеткен шығындар және басқа шығындарды, активтерге жұмыс қалпына келтіру үшін кеткен шығындарды қосады.
Негізгі құралдарды есептеудің негізгі бірлігі болып бөлек инвентерлы объект саналады. Әрқайсысына белбілі бір инвентарлы нөмір беріледі. Жалданатын негізгі құралдар жалға берушінің берген инвентарлы нөмірімен жалға алушыда белгіленеді.
Негізгі құралдар келесі жағдайларда түседі:
Осы құжаттар негізінде бухгалтерия негізгі құралдардың инвентарлы карточкасына сәйкес жазбаларды жүргізеді. Бұл картоякалар негізгі құралдар есебі бойынша карточкалар тізіміне тіркеледі және бухгалтерияның карточкасында сақталады.
Карточкадағы бұл жазулар негізгі құралардың әрекеті жайлы есепті толтыру үшін қолданылады. Келесі себептер бойынша кәсіпорындағы негізгі құралдардың шығуы:
Негізгі құралдарды жою туралы актке комиссияның барлық мүшелерімен расталады және кәсіпорын басшысымен расталып, есептк көрсетілуі үшін бухгалтерияға беріледі.
Негізгі құралдардың огбъектілерін синтетикалық есептеуде типтік жоспарлау кезінде бөлімшелер шоттары белгіленеді: 2410 «Негізгі құралдар», 2420 «Негізгі құралдардың тозуы».
2410 шоты активті және инвентарлы. Дебеттік қалдық белгілі бір уақытқа негізгі құралдардың бастапқы құнын көрсетеді. Дебет есебі бойынша негізгі құралдардың түсуі көрсетіледі.
Қызмет көрсету және уақыт мезетіне байланысты негізгі құралдар біртіндеп тозады. Қызмет көрсету периодынын басында оның құны жасалған өнімге толық болады. Өнімнің өзіндік құнын ай сайын кәсіпорын амортизацияланған санауларды орнатылған нормаларға сәйкес санайды.
Амортизацияланған санаулар түсімдері жүргізілмейді:
Қызмет көрсету жаңадан түскен негізгі құралдар тозуларды айдан келесі айдан кейінгі түсулер кезінде аудару басталады. Олардың айдан бастап айдан кейінгі шығулар кезінде негізгі құралдардың тозуларын аудару тоқталады.
Неггізгі құралдардың әр түрлілігіне амортизацияның әр түрлі есептеу тәсілдерін қолданады. Негізгі құралдардың бір түріне амортизациялық есептеудің бір тәсілі ғана қолданылады.
ХҚЕС 16 келесі тозуларды есептеу тәсілдері көрсетеді:
Мысалы. Қалдықты азайту әдісінде амортизация нормасы 40 % тең (20 % 2). Бұл 40 % әр жылдың соңындағы қалдық құнына жатады. Болжалды ликвидті құн ақырғы жылдан басқа жыл бойғы тозуды есептеу назарға алынбайды. Ақырғы жылы амортизация сомасы ақырғы жылдың басына қалдық құннан ликвидті құнды азайтумен есептеледі.
Кесте 9 - Шешімі
Нарықтық экономика шарттарында кәсіпорындарға басқа кәсіпорындардан уақытша қолданысқа объект алуы қолайлы болады.
«Жалға беру» ХҚЕС 17 сәйкес жалды есептеу жүргізіледі. Жалға берушімен жалды алушы төлемді жалға беру шартына сәйкес расталады.
Экономикалық шарттарға сәйкес жалдың үш түрін қарастырады:
Қаржыландыру жалының шарттына байланысты активтер 2410 шотының сәйкес дебетімен көрсетіледі. Қаржыландыру жалы бойынша операцияларды есептеу үшін жалға берушіде келесі синтетикалық есептер қолданылады: 3150 «Жалдық міндеттер»; 7320 «Үстемақылар бойынша шығындар»; 3380 «Қысқа мерзімді үстемақылар төлеу».
Бухгалтерлік есепте негізгі құралдардың түсуі келесі жүргізулермен көрсетіледі.
