ҚР еңбек саясатының жетілдіру саясаты
Мазмұны
Кіріспе 5
1 Еңбек қатынастары, еңбек қорғау және еңбек қауіпсіздігі 7
1.1 Еңбекті қорғауды мемлекеттік басқару шаралары 7
1.2 Еңбек нарығында мемлекеттің перспективті бағыттары 15
1.3 Қазақстан Республикасында еңбек қауіпсіздігі туралы 19
2 Еңбек нарығының бәсекеге қабілеттілігі және халықтың жұмыспен тұрақты қамтылуы 21
2.1 Еңбек нарығында халықты әлеуметтік қорғау саласы 21
2.2 Еңбекті қорғауды қамтамасыз етуді бақылау жолдары 23
3 Еңбек нарығының жетілдіру жолдары 33
3.1 Қазақстан Республикасындағы еңбектің қауіпсіз жағдайларын жасау мәселелері 33
3.2 Рудный қаласында еңбек нарығында қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыру 50
Қорытынды 57
Қолданылған әдебиеттер тізімі 59
Кіріспе
Қазақстан Республикасы Президенті еңбек ресурстарын едәуір тиімді тарату үшін Үкіметке «Өндіруші күшті аумақтық орналастырудың бас тәсімін» әзірлеу туралы тапсырма берген, бұл өз кезегінде елдің жалпы экономикалық дамуына жағымды әсер береді. Мемлекет Басшысының тапсырмасына сәйкес Министрлік «Нұрлы көш» көші-қонды басқару мемлекеттік бағдарламасын әзірлеуде.
Бағдарламаға сәйкес қазіргі уақытта «оралмандар» және Қазақстаннан көшіп кеткен отандастар үшін болып жатқан ішкі және сыртқы көші-қон процесі экономикалық және еңбек ресурстарын экономикалық перспективті аудандарда, тірек қалаларында және тіршілік-тынысы үшін қолайлы табиғи-климат аймақтарында шоғырландыруға қайта бағдарланатын болады.
1 Еңбек қатынастары, еңбек қорғау және еңбек қауіпсіздігі
1.1 Еңбекті қорғауды мемлекеттік басқару шаралары
Еңбек нарығы – бұл нарықтың ерекше түрі, онда жұмыс күші тауарын сату және сатып алу жүзеге асады. Осы жерде оның құны мен жалдану жағдайы бағаланады. Еңбек нарығы – экономика жағдайын көрсетудің айнасы, тұрғындарды жұмыспен қамту көлемі мен динамикасын, жұмыссыздықтың сала бойынша, кәсіби-біліктілік,демографиялық және басқада көрсеткіштерінің құрылымын байқатады.
Біліктілік құрылымында жұмыс күші білім деңгейінің өскендігін байқатады. Қазақстан Республикасында 1992 жылға дейін еңбек нарығы болған жоқ. Нарықтық экономикаға көшу осындай нарықтың болуын қарастырады. Еңбек нарығы – бұл жұмыс күшін тауар ретінде сату- сатып алу туралы экономикалық қатынастардың жүйесі. Еңбектің тікелей әсер етуінің арқасында жоғарғы біліктілігі еңбектің дәрежесі көтеріледі, әрбір жұмыс орнының бағасы өседі, жұмыскерге және оның еңбегіне талап күшейеді.
1.2 Еңбек нарығында мемлекеттің перспективті бағыттары
Мемлекеттік саясаттың ең басты мақсаты – толық, өзара өнімді және еркіндік жұмыспен қамтылу болып табылады. Мемлекет масштабындағы белгілер:
- жұмысты қамтудағы жұмыс орнын жаңа қызметпен қамту және сақтап қалуындағы халықтың сұранысын толық қанағаттандырудағы жағдайлар жасау;
- жұмыс күшінің сала, мамандығы бойынша еркін аударылуы және саласы мен мамандығы бойынша динамикалық жетілу құрылымындағы өзгерістерді қамтамасыз ету;
- жұмысшыларға еңбекақы деңгейін жоғарлату;
- жұмыс күшінің сандық міңезделуінде адамдар санын нарықтық жұмыстағы шарттарды және жұмысшылар активінің экономикалық құрылымын қалыптастыру;
1.3 Қазақстан Республикасында еңбек қауіпсіздігі туралы
Еңбек шартында зиянды және қауіпті өндірістік факторларды қоса алғанда, еңбек жағдайларының дәйекті сипаттамасы, Қазақстан Республика-сының және ұжымдық шартта көзделген осындай жағдайлардағы жұмыс үшін берілетін кепілдіктер, жеңілдіктер мен өтемақы төлемдері көрсетілуге тиіс.
Ауыр жұмыстарда, зиянды және қауіпті еңбек жағдайлары бар жұмыстарда, сондай-ақ жерасты жұмыстарында істейтін қызметкерлермен еңбек шартын жасасу азамат алдын ала медициналық тексеруден өткеннен кейін және денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның нормативтік құқықтық актілерінде белгіленген талаптарға сәйкес денсаулық жағдайы бойынша қайшылықтар жоқ екендігі айқындалғаннан кейін жүзеге асырылуы тиіс.
2 Еңбек нарығының бәсекеге қабілеттілігі және халықтың жұмыспен тұрақты қамтылуы
2.1 Еңбек нарығында халықты әлеуметтік қорғау саласы
Аталмыш бағдарлама «Нұр Отан» партиясымен және ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаттарымен жасақталып, халықтың әлеуметтік жағдайын жақсартуға, өмір сапасын арттыруға бағытталады. Жоспар отбасылық бизнесті қалай ашуға және жүргізуге болады, сұранысқа ие мамандықтарды қалай таңдауға болады және өмірде кездесетін түрлі мәселелерді қалай шешу керек деген негізгі үш бағыттан тұрады.
«Бағдарлама мақсаты халыққа мемлекет тарапынан жасалып жатқан жұмыстарды жеткізу, азаматтардың экономикалық белсенділігі мен әл-ауқатын арттыру, шағын және орта бизнесті дамытуына жағдай қалыптастыру, еңбек нарығын білікті мамандармен қамтамасыз ету, азаматтардың құқықтық білімдерін жоғарылату», дейді Д.Кәлетаев.Аталған жоба бүгіннен бастап «Нұр Отан» партиясымен және Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігімен іске асырыла бастайды.
2.2 Еңбекті қорғауды қамтамасыз етуді бақылау жолдары
Еңбек шарты бойынша қызметкер сыйақы үшін тиісті біліктілігі бойынша жұмысты (еңбек функциясын) атқарады және еңбек тәртіптемесін сақтайды, ал жұмыс беруші еңбек жағдайларын қамтамасыз етеді, қызметкерге Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасында, еңбек шартында, ұжымдық шартта, тараптардың келісімінде көзделген жалақыны уақтылы және толық көлемінде төлейді және өзге де төлемдерді жүзеге асырады.
Еңбек шартында мына талаптардың біреуінің болуы:
3 Еңбек нарығының жетілдіру жолдары
3.1 Қазақстан Республикасындағы еңбектің қауіпсіз жағдайларын жасау мәселелері
Жұмыспен қамту және кадрларды қайта даярлау мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссия (бұдан әрі - Комиссия) Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы консультативтік-кеңесші орган болып табылады.
Комиссия қызметінің мақсаты Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 10 наурыздағы N 274 қаулысымен бекітілген Мемлекет басшысының 2009 жылғы 6 наурыздағы "Дағдарыстан жаңару мен дамуға" атты Қазақстан халқына Жолдауын іске асыру жөніндегі Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылға арналған іс-қимыл жоспарын (Жол картасы) (бұдан әрі - Жол картасы) іске асыру жөнінде ұсыныстар әзірлеу болып табылады.
Комиссия өз қызметінде Қазақстан Республикасының Конституциясын, Қазақстан Республикасының заңдарын және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерін, сондай-ақ осы Ережені басшылыққа алады.
3.2 Рудный қаласында еңбек нарығында қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыру
«Халықты жұмыспен қамту туралы» Қазақстан Республикасы Заңының «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 31-бабына, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2001 жылғы 19 маусымдағы № 836 «Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы «Халықты жұмыспен қамту туралы» Заңын іске асыру жөніндегі шаралар туралы» қаулысының негізінде Рудный қаласының әкімдігі қаулы етеді:
Қорытынды
Еңбекақы – кәсіпорындар мен мекемелерге жалдамалы жұмысқа келетін қызметкерлерге еңбегі үшін материалдық сыйақы түрі. Жұмысқа жалға алу туралы келісімшарт бойынша ол адам келісілген уақыт бойы мекемеде жұмыс істеуі тиіс, ал кәсіпкер оның еңбегінің орнына белгіленген ақша сомасын төледі. Осыған байланысты жалақы еңбек үшін тауар түріндегі баға ретінде түсіндіріледі.
Жалақының мөлшері әлеуметтік-өндірістік факторларға байланысты. Біріншіден, жалақы жұмыс күшін- адамның еңбекке деген қабілетін қалыпты түрде молайту үшін қажетті тіршілік ету құралдарының құнын есепке ала отырып, белгіленеді. Мемлекет заңнамада белгіленген тәртіппен ең төменгі білікті қызметкерлерге күнкөріс деңгейіне сәйкес еңбекақы төлеу мөлшерін белгілейді.