Абсолютті және қатысты шамалар
Жоспар
1 Абсолютті және қатысты шамалар 3
1.1 Статистикалық көрсеткіштердің мазмұны 3
1.2 Абсолюттік және салыстырмалы көрсеткіштер 3
Әдебиеттер 6
1 Абсолютті және қатысты шамалар
1.1 Статистикалық көрсеткіштердің мазмұны
Көрсеткіш сөзінің төмендегідей мағыналары бар: 1) сілтемелік қызмет жасайтын жазу, ишара; 2) бірер заттың дамуы, дәрежесі, жұмыстың барысы, орындалуы сияқтыларды білдіретін белгі немесе нұсқау.
Философиялық тұрғыдан алғанда статистикалық көрсеткіш қарастырылып отырған құбылыс пен процестің (немесе қасиеттердің) өлшемі болып табылады. Құбылыстың сапасы мен мөлшерінің өзара байланыстылығы, мызғымас бірлігі оның шамасы деп аталады. Әрі философ Гегельдің тұжырымдауынша: “Шама — сапа анықтығын алған өлшем... Статистикада қолданылатын сандар тек өздерінің сапалық нәтижелерімен ғана қызықты. Жалаң цифрлармен жұмыс істеу... қарапайым қызығу предметі болып саналады, оған не теориялық, не практикалық тұрғыдан назар аударылмайды”.
1.2 Абсолюттік және салыстырмалы көрсеткіштер
Абсолюттік көрсеткіштер қарастырылып отырған құбылыстар мен олардың белгілерінің бірдейлігін, үндестігін, ұқсастығын бейнелейді. Олар құбылыстар мен олардың белгілерінің көлемі, саны, мөлшері және дәрежесі орын мен шаққан тәуелденуі арқылы көрінеді. Абсолют шамалар құбылыстар жинағын немесе оның бір бөлігін сипаттауына қарай макро және микро көрсеткіштерге, ал алыну әдісі негізінде ағымдық және запастағы көрсеткіштер болып бөлінеді. Ағымдық көрсеткіштер белгілі бір уақыт ішінде болған құбылыстардың абсолюттік шамасын сипаттайды, ал запастық көрсеткіштер олардың нақты жағдайын, нақ осы шақтағы шамасын анықтайды.
Әдебиеттер
1. ҚР Статистика жөніндегі Заңы, Астана, 2001 жыл.
2. Мемлекеттік статистика мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілер. Алматы: ҚР Статистика агенттігі, 2005 жыл.
3. Методологические положения по статистике, Алматы: Агентство РК по статистике, 2006.
4. Абдурахманов, Құсайынов Т.А., Байдақов А.Қ. Статистика және ҰШЖ. Астана, 2010 жыл.