Экономикалық өсуді қамтамасыз етудегі қаржының алатын орны
Жоспар
Кіріспе 3
1 Қаржының экономикалық мәні және экономикалық өсудегі рөлі 5
1.1 Қаржының түсінігі және экономикалық маңызы 5
1.2 Қаржының функциялары мен экономикадағы рөлі 13
1.3 Экономикалық өсу факторлары және типтері 20
2 Экономикалық өсуді қамтамасыз етудегі қаржының алатын орны 26
2.1 Экономикалық өсу 26
2.2 Қаржының негізі оның экономикалық өсуге әсері 30
2.3 Инфляцияның табиғаты және оның қаржымен өзара байланысы 35
3 Қазақстан Республикасының экономикалық өсуін жетілдіру жолдары 42
3.1 Экономикалық өсу қамтамасыз етуде қаржы көздері 42
3.2 Қаржы-экономикалық өсуді өркендету кепілі 47
Қорытынды 51
Қолданылған әдебиеттер тізімі 53
Кіріспе
Қазақстан қазір ел ішінде біртіндеп нарықтық экономиканы тудыруға бағытталған құрылымдық реформаның жаппай қамтитын бағдарламасын жүзеге асыруда. Алғашқыда бұрынғы Кеңес Одағы шеңберінде жүзеге арысына бастаған Қазақстандағы экономикалық реформа процесі, 1991 жылы желтоқсанда тәуелсіздік жарияланғаннан кейін тіптен үдеп кетті. Тәуелсіздік жарияланған сәт пен қазіргі уақытқа дейінгі аралықтағы негізгі экономикалық уақиғалар:
1 Қаржының экономикалық мәні және экономикалық өсудегі рөлі
1.1 Қаржының түсінігі және экономикалық маңызы
Қаржы («қолма-қол ақша», «табыс» ұғымын білдіретін орта ғасырдағы латын тілінің financia сөзінен пайда болған француздың finance сезінен шыққан) қоғамда нақты өмір суретін, объективті сипаты мен айрықша қоғамдық арналымы бар өндірістік қатынастарды білдіретін ақшалай қаржы ресурстары мен қорларды жасау және пайдалану процесіндегі экономикалық қатынастарды қамтып көрсететін тарихи қалыптасқан аса маңызды экономикалық категориялардың бірі болып табылады. Ол натуралдық шаруашылықтан жүйелі тауар-ақша айырбасына көшу жағдайында пайда болып, дамыды және мемлекеттің және оның ресурстарға қажеттіліктерінің дамуымен тығыз байланысты болды.
1.2 Қаржының функциялары мен экономикадағы рөлі
Қаржының мәні, іс-әрекет механизмі және рөлі оның функцияларынан айқын көрінеді. Қаржының мәнін толық ашу оның ұғымы мен қажеттігін ғана емес, сонымен бірге қаржының қоғамдық арналымын, яғни оның функцияларын анықтауды да талап етеді.
Қаржыға қатысты функция осы экономикалық категорияға төн қызмет тобын, мәннің іс-қимылдағы көрінісін, сапаның әзіне тон категориялары кескінінің айрықшалықты әдістерін білдіреді. Функцияда категорияның қоғамдық арналымы қамтып көрсетіледі, оның экономикалық табиғаты ашылады.
Қаржы басқа тым жалпы категориядан - ақшадан туындайтын айрықшалықты экономикалық категория болып табылатындықтан және бұл экономикалық категорияның іс-қимылының шегін сызып қоюдың мүмкін еместігіне, оның қоғамдық, саяси және экономикалық өмірдің барлық сферасына терең дендеп енуіне байланысты қаржы функциясы туралы мәселе ғалым - теоретиктер арасында осы күнге дейін пікірталас тудыруда.
1.3 Экономикалық өсу факторлары және типтері
Экономиканы тұрақтандыру ҚР Президенті, үкіметі алдарына қойып отырған бірінші кезектегі міндет болып табылады. Макроэкономикалық саясатты талдау Экономика министрлігінің, Қаржы министрлігінің, ҚР Парламентінің және басқа мемлекеттік органдардың күнделікті міндеттеріне кіреді.
ҚР Парламентінде салық саясаты талқыланғанда, ұлттық банкте ақша-несие саясаты талданғанда жорамалданған шаралар инфляцияға, жұмыссыздыққа қандай ықпал жасайды және тұтас сұранымды ұлғайту немесе азайту қажет пе деген мәселе басты назарда туаруы керек.
2 Экономикалық өсуді қамтамасыз етудегі қаржының алатын орны
2.1 Экономикалық өсу
Экономикалық өсу коғамды дамыту мен әлеуметтік мәселелерді шешуде маңызды бола отырып, бірнеше жүз жылдар бойы зерттелуде. Кез келген мемлекет өз халқының тұрмыс - жағдайын, ел - ауқатын жақсартуға және ұлттық кауіпсіздігін қамтамасыз етуге міндетті. Ал бұл міндетті атқару үшін ұлттық экономиканың, халық шаруашылығының әлеуметтік-экономикалық дамуына қол жеткізу қажет.
2.2 Қаржының негізі оның экономикалық өсуге әсері
Қоғамдық өнімді бөлу процесі өте күрделі, мұның барысында өндірісте жасалған құн шаруашылық жүргізуші субъектілер арасында, ал олардың әрқайсысында мақсатты арналым бойынша бөлінеді. Осыған байланысты ол түрлі экономикалық категориялардың көмегімен жүзеге асады, бұлардың әрқайсысы ерекше, тек өзіне тән рөлдерді орындайды. Қаржы құндық бөлу процесіне қатыса отырып, баға, жалақы, кредит сияқты категориялармен өзара тығыз байланыста болады және өзара іс-қимыл жасайды.
2.3 Инфляцияның табиғаты және оның қаржымен өзара байланысы
Экономикалық құбылыс ретінде инфляция көптен бері өмір сүріп келеді. Оны тіпті ақшаның шығуымен бірге пайда болды әрі ақшаның қызметімен тығыз байланысты деп саналады.
«Инфляция» термині (латынның inflatio сөзінен шыққан - кебіну, ісіну) ақша айналысына қатысты XIX ғасырдың орта шенінде пайда болды және АҚШ - тың Азамат соғысы жылдары (1861- 1865 ж.ж) қағаз долларының («гринбектердің») қисапсыз көп шығарылуымен байланысты болды. XIX ғасырда бұл термин сондай-ақ Англия мен Францияда қолданылды. Экономикалық әдебиеттерде инфляция ұғымы XX ғасырда бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін кеңінен таралды, ал бұрынғы кеңестік экономикалық әдебиеттерде ол 20-сыншы жылдары жазыла бастады.
3.2 Қаржы-экономикалық өсуді өркендету кепілі
Мемлекет тарапынан экономикалық процестерді реттеу кез келген қоғамдық жүйенің, соның ішінде қаржыны басқарудың ажырағысыз элементі болып табылады.
Экономиканы реттеу әдетте екі нысанда - өзін өзі реттеу мен мемлекеттік реттеу нысанында жүргізіледі. Біріншісі қоғамдық өндірістің түрлі буындарында қаржы базасын қалыптастырудың шаруашылық жүргізуші субъектілердің өздері жасап, пайдаланатын әдістерімен сипатталады. Екінші нысан қоғамдық өндірістің даму процесіне мемлекеттің сан алуан экономикалық тетіктері, соның ішінде қаржы тұтқалары арқылы араласуын бейнелейді. Экономиканы мемлекеттік реттеуге қаржы жүйесінің барлық сфералары мен буындары қатысады, оның үстіне қаржы жүйесінің өр буыны ықпалының өзгешеліктері болады, айталық, ұлттық экономика арақатынастарының (ұдайы өндірістік, салалық, аймақтық және т.б.) сан алуан түрлері реттеледі.
Қорытынды
Мемлекеттің сатып алу мөлшерінің көбеюі тауарлар мен қызметтерге сұранысты арттырады, бірақ ол пайыздық мөлшерді көтереді, нәтижесінде тауарлар мен қызметтерге сұраныс қысқарады Қаржының функциялары және рөлі
Сөйтіп, ұлттық табысты қаржы көмегімен бөлу және қайта бөлу қоғам мен кәсіпорынның, фирманың материалдық және ақша ресурстарын ұдайы өндірістегі қажетті мөлшерлестігін қамтамасыз етеді.
Қаржының бақылау функциясы коммерциялық есеп пен маркетинг операцияларын жүзеге асыруға байланысты.