Бірінші кезеңдегі стратегиялық жоспардың кейбір қортындылары мен ішкі және сыртқы саясаттың негізгі бағыттары
Мазмұны
Кіріспе 6
1 Стратегиялық жоспардың жүйесі мен даму кезеңдері 8
1.1 Стратегиялық жоспардың жүйесі 8
1.2 Құжат бағдарламасындағы негізгі бөлім ретіндегі ұзақ мерзімді приоритет 10
2 Бірінші кезеңдегі стратегиялық жоспардың кейбір қортындылары мен ішкі және сыртқы саясаттың негізгі бағыттары 16
2.1 Мемлекеттің экономикалық - тиімді бағыты 16
2.2 Сыртқы және ішкі саясаттың негізгі бағыттары 17
2.3 Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық жедел дамуы 21
2.4 Демократиялы Казахстанның жаңа даму кезеңі 23
2.5 Жаңа әлемдегі Қазақстан 28
3 Демократиялы Қазақстанның жаңа өрлеу кезеңіндегі саяси-экономикалық және әлеуметтік жедел даму сатысы 36
3.1 Әлемдік экономикадағы Қазақстанның интеграциясы 36
3.2 Қазақстанның білім саласы және халық мәдениетінің жаңаша гүлденуі 39
3.3 Стратегиялық жоспардың ұлттық қауіпсіздікті сақтау және сыртқы саясатты реттеу бағыты 43
Қорытынды 60
Қолданылған әдебиеттер тізімі 63
№1 Қосымша 65
№2 Қосымша 70
Кіріспе
Адамзаттың бүгінгі қоғамдағы уақыттың дамылсыз қозғалысында Қазақстан Республикасы тарихи даму жолына түсті.
Жаңа тарих кезеңінде нарыққа тең келер балама жоғы дәлелденді. Сондықтан нарықтық модель экономиканың дамуы үшін Қазақстанға қолайлы және бұл жайында Стратегия-2030 да аталып өткен.
Стратегия таза экономикалық құжат емес, бұл философиялық трактат.
Бұл Стратегияда жас мемлекетіміздің ащы шындығы, жігері мемлекетіміздің жаңа евразиялық моделі және ешкімге ұқсамайтын мемлекетіміздің тарихи, қиын жолдары бар. Бұл құжат жалпы Қазақстандықтарға және мемлекетіміздің әрбір тұрғынына бағытталған десе де болады. Бұндай құжат бұрынғы кеңес дәуіріндегі республикалардың ешбірінде болмағанын атап өткен жөн.
1 Стратегиялық жоспардың жүйесі мен даму кезеңдері
1.1 Стратегиялық жоспардың жүйесі
Табиғат сияқты, қоғамның дамуы да жүйелі. Философиялық әдебиетте қоғам динамикалық дамушы жүйе ретінде анықталады. «Жүйе» деген сөз гректің әр бөлшектен тұратын бүтін нәрсе. Бұл жағынан әлеуметтік жүйе экономикалық, саяси т.б. әлеуметтік сфералар қосындысы болып анықталады. Ендеше, қоғамның өмір сүруі, дамуы, жетілуі, барлық жүйенің оған өзара қарым қатынасымен анықталады.
Сондықтан Президенттің жолдауында басты мақсат қоғамның стратегиялық жоспарының ұзақ мерзімділігіне қойылғаны, және бірнеше кезеңнен тұратыны кездейсоқ емес.
Шетелдік тәжірибелер көрсеткендей, ұзақмерзімдік стратегиялық бағдарламалар қоғамды жұмылдырып, мемлекеттік аппараты Президенттің жанына топтастырады. Ұзақмерзімді стратегиялық жоспарға ағымдағы әрекеттерді бағындырудың беретіндері:
1.2 Құжат бағдарламасындағы негізгі бөлім ретіндегі ұзақ мерзімді приоритет
Стратегияда ұлттық қауіпсіздік ең бірінші дәрежедегі приоритет. Ол біздің бұрынғы отанымыз кеңес державасын жоғалтумен түсіндіріледі.Жас еліміздің сондықтан да ұлттық қауіпсіздігі – азаматтардың гүлденуі мен реформаның жетістігі негізгі кепілі.
Оның бірінші қамсыздандырылуы ол қоғамның бірігуі мен ішкі саяси тұрақтылығы. Біздің көпэтникалық елімізде бұған қол жеткізу оңай шаруа емес. Бірақ, Президент тұрақтылықты сақтаудың өзара байланысы мен өзара бақылау механизмдерін нақты ашып көрсетті. Осы бағытта біздің мемлекетіміздің басшыларымен негізгі қадамдар қабылданды-1998 жыл «халықтар бірлігі мен ұлттық тарихының» жылы болып жарияланды. Қазақстан жері көптеген ұлттардың отаны ретінде тарихи қалыптасты. Бұл жерде олар бір-біріне ақысыз соғыс жылдарында және аштық кезінде көмектесті, террор мен депортацияны, күнделікті өмірде осы жерді меңгерді, отбасын құрды, балаларын өсірді.
2 Бірінші кезеңдегі стратегиялық жоспардың кейбір қортындылары мен ішкі және сыртқы саясаттың негізгі бағыттары
2.1 Мемлекеттің экономикалық - тиімді бағыты
1997 -1998 жылдардағы кейбір аймақтардағы дағдарыстар, Қазақстан экономикасына қырсығы тигеніне қарамастан, Стратегияға салған барлық экономикалық жоспарлар іске асты.
Ел жаңа астанадан басқарылады. Кейбір скептикалық көзқарастарға қарамастан астана орнықты. Қазақстандағы басқару оңбайдыға саятын қара түнек көріпкелдікке қарамай, еліміз күллі дүниеге ұзақ мерзімді мақсаттарға жете алатынын дәлелдеді.
Еліміздің территориялық бірлігі мен ұлттық қауіпсіздік, сенімді қорғалған шекара мен саяси тұрақтылық-бұл бағытта аз жұмыс істелген жоқ. Тұрғындардың өмір сүру деңгейі мен экономикалық өсу, үш жыл бұрын иллюзия болып көрінгенімен қазірде нақты іске айналып отыр. «ТМД ішінде еңбекақы жөнінде біз бірінші орындамыз. Біз бірінші болып зейнетақы қорын құрдық, және зейетақы қоры 80 млрд. теңгені құрайды».[5,31]
2.2 Сыртқы және ішкі саясаттың негізгі бағыттары
Экономикалық даму. Қазіргі кезеңде Қазақстанның алдында агроэкономикалық сектордың және өндіріс инфраструктурасының, жоғары технологиялық және ғылыми өндіріс, қайта өңдеу өнеркәсібінің экономикасының тепе-теңдікте ұстау басты мақсаты тұр.
Экономиканың тепе-теңдігі мен елдің дамуының тұрақтылығын ұстап тұру үшін, экономиканы әртүрлілендіру жолымен шикізат қайта өңдеуін жолға қою керек.
Қазіргі кезде Үкіметте 2015 жылға дейінгі индустриалды-инновациялық Бағдарлама жасалуда.
2.3 Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық жедел дамуы
Экономиканың радикалды реформаларын жүргізу арқылы, Қазақстан халқы елдің Президентінің басқаруымен, Үкіметпен бірге, аз уақыттың ішінде нарық реформаларын жүргізді, керекті заң құрды. Бүгінде Қазақстан нағыз нарық экономикасына ие.
Егер он жыл бұрын ҰІӨ бір адамға шаққанда 700 доллар болса, 2004 жылы ол 2700 доллар, 2005 жылы 3000 доллардай болмақшы.
Осы қалыпта қарқынмен 2010 жылылдары ҰІӨ адам басына шаққанда 5800 доллар, демек мынандай елдер сияқты,Чехия, Венгрия, Польша, Малайзия, ал 2015 жылы — 9000 доллар болады деп күтілуде. Сатып алу мүмкіндігі жөнінен Қазақстандықтар осы сандарға жақын.
2.4 Демократиялы Казахстанның жаңа даму кезеңі
Қазақстанның алдында өте маңызды мақсат тұр-дүние жүзінің эфективті дамушы елдерінің қатарына кіру, өз азаматтарының өмірінің жақсартудың стандарттарын жүзеге асыру. Бұл дегеніміз ұлт пен экономиканың бәсекелестікке сай борлуы. Инновациялық экономика мен шикізат емес даму секторын құру.
Қазақстан индустриальды-инновациялық стратегияны жүзеге асыра бастады, экономиканы түрлендіру, бәсекелестікке шыдайтын экономика, қазақстандық кластер саласына бастау бағыты.
2.5 Жаңа әлемдегі Қазақстан
Осы жылдардың ішінде Қазақстан демократия бағытында, елдің мүмкіндіктерін есептей отырып «бірінші экономика, сонан соң саясат» принципімен жұмыс істеді. Бұл бағыт өзін-өзі ақтады.Басқа елдердің тәжірибесі көрсетіп отырғандай демократия-ұзақ процесс.Көптеген елдер жүздеген жылдар бойы осы бағытта жүре отырып, әлі де шүбәсіз жетістіктерге де шүбәсіз жетістіктерге жеткен жоқ. Біз нөлдік белгіден бастағанымызды ұмытпайық, демократия-адамның ойы мен мінез құлқы.
3 Демократиялы Қазақстанның жаңа өрлеу кезеңіндегі саяси-экономикалық және әлеуметтік жедел даму сатысы
3.1 Әлемдік экономикадағы Қазақстанның интеграциясы
Қазақстанды дүниежүзілік рейтингте жоғарғы топта тұрған елдердің жанынан көрсететін келесілер болып табылады:
-гүлденіп және бірқалыпты дамушы қоғамның фундаменті болып қазіргі заманғы бәсекелестікке шыдайтын, ашық нарық экономикасы, тек шикізат секторының қармауында қалмаған ел болад.
3.2 Қазақстанның білім саласы және халық мәдениетінің жаңаша гүлденуі
Экономиканың елде тұрақты дамуы үшін қолдауды мемлекет жоғары сапалы сұраныстағы тауарлар мен қызметтерді ынталандыруға міндетті, оған қаржы-несие саясатын, фискалды құралдар қолдану, өндірістің негізгі факторларына мемлекеттік реттеудің эффективтілігін қайта бөлу.
Нақты жоба мен мақсатта Қазақстанның экономикасының модернизациялау мен әртүрлілендіруде келесі бағыттарға көңіл аудару керек:
Қаржы – несие саясаты.
Қаржы-несие саясатының негізгі мақсаты инфляцияны тоқтату. Ұлттық банк пен Үкімет осы мақсаттарға жетуге жауапты. Осы үшін олар керекті құралдар мен өкілеттілікке ие.
3.3 Стратегиялық жоспардың ұлттық қауіпсіздікті сақтау және сыртқы саясатты реттеу бағыты
Әлеуметтік сфераны ары қарай модернизациялауға қатысты бағыттардың катарына жататындар.
Тұғындардың тұрмысы төмен бөлігін қолдау
Тұрмысы төмен адамдардан мемлекет қаржыны аямайды.
Аймақтық қақтығыстарға, соғыс қимылдарына қатынасқандарға кейбір тұрғындардың топтарына мемлекеттік жәрдем берілуі жақсартылады.
Күш структураларындағы зейнеткерлердің зейнетақысындағы арақатынастарды қайта қарау керек.
Қорытынды
Стратегияның ұзақ мерзімдік түрі тұрңындардың кең қатпарларына жетті. Онда Қазақстан халқын мазалап жүрген проблемалар ашылған. Қандайда документ егер нақты іске аспаса бос сөз, елес болып қалады. Ол үшін оны кімге арналған, қайда көзделген, оның нақты орындаушыларына, халыққа жеткізу керек.
Бүкіл республикада тарихи документтің мағынасы мен маңызы тұрақты түрде үгіттеу жүргізіліп келеді. Газеттер мен жорналдарда, радио мен телевидениеде талқылау жүріп тұрады. Әртүрлі кәсіптің иегерлері қатысады. Оған арналып семинарлар ұйымдастырылады, дөңгелек стөлдер, конференциялар өткізілуде. Бірақ түсіндіру жұмыстары әр жерде әртүрлі жүргізілуде, бір жерде сәтті, бір жерде шамалы, енді бір жерде баяғы қалпынша. Кейде Стратегияның мағынасы мақтау мен асыра мадақтауға дейін барады.