Инфляцияның мәні
ЖОСПАР
КІРІСПЕ 3
1 Инфляцияның мәні 5
1.1 Инфляцияның пайда болу себептері 5
1.2 Инфляциянын типтері және түрлері 6
1.3 Инфляцияның айқындалу формалары 10
2 Қазақстандағы нарыққа көшу кезеңіндегі инфляциялық процестері 13
2.1 Нарықтық қатынастарга көшу. Инфляциялык процестердің дамуы 13
2.2 Қазақстанда өндірістің құлдырауы, және оның инфляция процесіне әсері; инфляцияның монеталық емес факторлары 15
3 Қазақстандағы инфляцияға қарсы саясат 18
3.1 ҚР Инфляцияға қарсы саясат 18
ҚОРЫТЫНДЫ 23
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 24
КІРІСПЕ
Инфляция-күрделі әлеуметтік-экономикалық құбылыс.Бұгінде ол көптеген дүние жүзі мемлекеттерінің үкіметтері мен орталық банкілерінің басты экономикалық проблемаларына айналып отыр .Инфляция экономикалық өрлеу қарқынын бәсеңдетеді ,инвестициялық белсендікті төмендетеді ,ал өзінің шектен шыққан тұрлерінде қоғамда әлеуметтік және саяси шиелекністер туғызады .
Қазақстан тәулесіздік алган күннен бастап жаңа экономикалық өзгерістерге аяқ басты. Бастапқы жыдары (1990-1996)жылдар аралығында Қазақстанда ұлкен экономикалық реформалар жұзеге асырылды.
Қазақстан нарықтық экономикага көшкеннен кейін ақша және банк жүйелері қайтадан кұры проблемасы тұрды . Қазақстан үкіметі бұл бағытта белсенді түрде жұмыс атқаруға кірісті .
1 Инфляцияның мәні
1.1 Инфляцияның пайда болу себептері
Инфляция – ақшаның кұнсыздануынан таурлар мен қызметтерге жалпы деңгеінің көтерілуін сипаттайтын құбылыс . Бүгінгі таңдағы экономиқалық әдебиеттерде инфляциға көбінесе осындай анықтама берілген . ақшанын құнсыдануы оның сатып алушылық қабілетінің азаю ерте заманнан белгілі . Оның пайда болуын монета түріндегі алғашкы ақшвнын шығумен байланыстыды . «inflatio» (инфляция) – ежелгі медицина саласыдағы ұғым . Оның мағынасы латынша inflation-«іштің қампиюы , ісінініп өсүі» деген түсінік береді . Дүниежүжілік эконмиқалық әдебиеттерге бұл тұсінікті бірінші рет қолданған –американ экономисі А.Делмар .Ол 1864-ж Нью Юорк газетінде АҚШ-тың федералдық ұкіметінін азамат соғысы жылдары (1861-1865) айналымға алтынға айырбасталмайтын көп мөлшерде қағаз ақшалар («гринбаксы» –green backs: «зеленые спинки») шығарғанынын сынап жазған.Ол(«вздутье бумажного пузыря») деп атады. Кейінен бұл ұғым ақша массасының тым көп өсүі мағынавсында еуропа елдерінде (Франция , ұлыбритания . германия ) қаржыгерлеры мен бакірлерінің арасында қолданылып , ғасырдын басынан бастап экономикалық әдебиеттерде орын ала бастады . [2]
1.2 Инфляциянын типтері және түрлері
Экономикада инфляциялық құбыстардың шығу себептері және оларды дамытуға ықпалын тигізетін барлық факторларды талдай отырып ,экономистер инфляцияны сұраныс инфляциясы және шығын инфляциясы деп екі типке бөледі.
Кейде макроэконокономикалық деңгейде инфляцияның үш типі қрастырылады; классикалық ,нарықтық және тепе-тңсіздік (дисбалансовый). Классикалық инфляция деп қағаз ақшардың аса көп шығарылуына байланысты айналым саласында олардын шектен тыс көбеюінен айтады;нарықтық инфляцияға шығарылған қағвз ақшардың сомасы тұрақты болған жағдайда айналымдағы тауар массасының қысқаруы жатады; дисбаланстік инфляция типіне: экономикалық дамудың циклдық сипатынан шығатын макро-және микродеңгейде қалыптасқан үйлемсіздіктерден туатын баға деңгеінің өсуін жатқызады . көріп отырсыздар , инфляцияның типтерін бұлай үшке бөлүдің негізіне сұраныс және шыгын инфляцияларының факторлары алынған .
Сұраныс инфляциясы. Айналымдағы ақшаның шектен тыс көбеюінен таурлар қызметтерге жалпы сұраныстың өсуін сұраныс инфляциясы деп тайды. Классикалыэконмиқалық терия оқылықтапында сұраныс инфляциясының себептерін себептерін былай деп тұжырмалайды.[3]
1.3 Инфляцияның айқындалу формалары
Бүгінгі жағдайда инфляция негізінен көп факторлы құбылыс ретінде анықталады .Инфляцияның монетарлық және монетарлық емес факторларының әсерінен бағаның жалпы өсүін біртұтас инфляциялық процесс деп қарастырады бұл орайда инфляцияның шығу себептері күрделі шиеленіс үстінде болып ,шешуші фактор ретінде алға біреуі немесе бірнешеу алмасып шығып отырады. Нарықтық экономикада инфляция айқындалу фор-малары бойынша бөлінеді.
Ашық инфляция жинақталған ұсыныс пен жинақталған сұраныс арасындағы теңсідіктен туатын және бағаның жалпы деңгейінің өсуімен ай-қындалатын инфляция . Бағаның өсу қарқынына байланысты бұл инфляция : баяу ,қарқынды немесе ұшқыр инфляцияға айналуы мүмкін.
2 Қазақстандағы нарыққа көшу кезеңіндегі инфляциялық процестері
2.1 Нарықтық қатынастарга көшу. Инфляциялык процестердің дамуы
1990-жылдардың басында «әміршіл экономиканың әлеуметтік экономикалық құрылымы улді дағдарысқа әкелгені және одан шығу үшін тек қана нарық жолымен даму кажет екені белгілі болды»
Жалпы Қазақстандағы өтпелі нарықтық қатынастарға көшу кезеңі 1991-жылдың ортасы деп айтұға болады. Осы жылдың сәурінде 2 жылға арналған мемлеттік меншікті жекешелендіру бағдарламасының 1-кезеңі қабылданды.
1992 –жылдың 2-қаңтарында Ресей бағаны ырықтандыруға көшті . Ол кезде Қазақстан Ресеймен бірегей «рубль аймағында» болғандықтан , респупбликада жоғарыда қабыданған жекешелендіру бағдарламасын қайта қарауға тура келді . Оны орындау кеінге қалдырып , Қазақстан Үкіметі де бағаны ырықтандыруға мәжбүр болды.
2.2 Қазақстанда өндірістің құлдырауы, және оның инфляция процесіне әсері; инфляцияның монеталық емес факторлары
Инфляция – көп факторлы процесс, ол факторларды монетарлық және монетарлық емес деп екіге бөледі . Қазақстандағы 1990 жылдардағы дағдарыс кезіндегі монетарлық емес факторлар: өндірістің тоқтаусыз құлдырау , нарықтық құрылымдардың болмау немесе жетілмеу , нарыққа сәйкестірілмеген салық саясатының жүргізілуі кәсіпорынардың инвестициялық белсенділігінің және т.б .
3 Қазақстандағы инфляцияға қарсы саясат
3.1 ҚР Инфляцияға қарсы саясат
Қазакстандағы гиперинфлицияны тұрақтандыру – бұл кез Қазақстан өзінің ұлттық валютасын еңгізгенге деінгі кезең , және 1992-1993ж аралығын қамтиды. Үкімет дағдарысқа қарсы бағдарлама әзірлеп қабылдады. Бұл бағдарламада басты үш мәселені шешуді ұсынылды :
ҚОРЫТЫНДЫ
Әлемдік Қаржылық дағдарыс кезеңінде (1998ж) жүргізілген қатаң ақша- кредит саясатының, табиғи монополист кәсіпорындарының өнімдерінің бағасын мемлекеттік реттеудің және артық ақша массасынқысқартудың арқасында қаржы нарығының тұрақты қызметіне қол жеткізді.Қаржы секторын құнсызданудан сақтаудың негізгі басты құралы мемлекеттік бағалы қағаздар нарығы және екінші нарықтағы бағалы қағаздар опеациясы болды .
1999 жылы сәуірде Қазақстанның ҚЕАБ режіміне өтуі мемлекет тарапынан жасалған отандық тауарлардың ішкі және сырқы нарықтарда бәсекеге қәбілеттілігін қорғауда өте орынды шаралардың бірі болды.Ол теңгенің бағамының шарқтауна жол бермеді. Бұған Ұлттық банкінің «теңгелік депозиттік салымдар құнсыдануға дейінгі валюта бағамымен айырбасталады.» деген әділетті саясаты әсер етті.