Қорлар есебі (ҚЕХС 2)
Тауар - материалды қорлар - мындай түрдегі активтер:
сатуға арналған дайын өнім тауары, сонымен қатар жолдағы тауарлар жатады;
өнімділігі, жұмысы мен қызмет бітпеген;
шикізат, материал, сатып алынатын жартылай фабрикаттар және олардың қосалқы бөлшектері, конструкциялар мен бөлшектер, отын, ыдыс және оған материалдар, керекті бөліктер мен басқа материалдар қорлары;
Тауар- материалды қорлар өз құнының және қолданудың таза бағасының ең кіші көрсеткіштерімен бағаланады.
Өзіндік құн. ТМҚ тұрады:
Әр айдың аяғында инвентаризациялау жүргізіледі. Көптеген кәсіпорындар үзіліссіз есептің модифтіжүйесін қолданады. Бұл әдіс арқылы қорлардың мөлшерлік көрсеткіштерінің үлкеюі мен азаюы белгіленеді. Ол қордың деңгейін анықтауға мүмкіндік береді.
Есептің үзіліссіз жүйесі. Есептің үзіліссіз жүйесінде периодты есепте қолданылатын шығынның түсуі мен шығуының уақытша есебі ТМҚ баланстық шоттарда көрсеткіштері жүргізіледі. Мұндай жағдайларда үзіліссіз есепте жүйесі қолданылмайды:
Қараша айы бойынша материалды құндылықтардың мөлшері және қозғалысы туралы мәліметтер 5 кестеде көрсетілген.
Кесте 5 - Қараша айы бойынша материалды құндылықтардың мөлшері және қозғалысы туралы мәлімет
Сәйкестіктің арнайы тәсілі ТМҚ өзіндік бірлігінің есебін болжайды. Ол көбінесе арнайы тапсырыстар мен жобалар үшін ауысымды және жасамды болып келмейді. Бұл тәсіл партия арқылы қорлар есебін құрастыру мүмкін болғанда қолданылады. Осы мысалда 8100 дана қалдығын болжамданған, 6 кестеде көрсетілген.
Кесте 6 - Шешуі
Кесте 7 - Қорларды бағалаудың тәсілдерін салыстыру
Кәсіпорында бағаның есептеу тәсілдерін таңдау мүмкіншілігі бар, ол жылдан жылға қолданылуы тиіс. Салмақты негіздер пайда болғанда кәсіпорын таңдалған тәсілді жылдық есепте жаңа тәсілге өзгеруінің себептерін және өзгерту жолы бойынша өзгертуге құқығы бар.
Материалдарды синтетикалық есептеу.
Барлық материалдардың қорларының тәсілдерінің есебі негізгі, активті, инвентерлы 1300 «Қорлар» шотында жүргізіледі. Бөлімшелер құрамына келесі синтетикалық есеп кіреді:
Шоттарда көрсетіледі:
жеткізушілердің акцепттелген есептік құжаттарына сәйкес түскен материалдардың құны қоймаға жіберілген;
есепсіз құжаттармен түскен материалдарды жазу (фактураланбаған түсулер) есептік құжаттарды алғанға дейін келісілген баға бойынша құжаттар түскен соң бұрында есепке алынған материалдардың құны қарастырылады және түскен материалдардың құны бір уақытта көрсетіледі. Жеткізушілерден түскен құжаттарға сүйене отырып ай аяғында түспеген материалдар жол үстінде қалып қойғандар немесе төленген есептік құжаттар бойынша жеткізушілерді қоймасынан шығарылмағандар есепке алынады (келесі ай басында есепке түскен материалдар қарастырылады).
Кесте 8 – ТМҚ бойынша корреспонденциялар