Кәсіпорынның қаржы бөлімінің қаржылық жағдайын жетілдіру жолдары мен болжамдары
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 5
1 Қаржылық талдау жағдайының теориялық негізі 7
1.1 Нарықтық жағдайдағы кәсіпорынның қаржылық жағдайын басқару 7
1.2 Негізгі элементтер және талдаудың ақпараттық базасы 11
1.3 Кәсіпорын қаржылық жағдайының методикалық талдауы 21
2 Рамазан кәсіпорынның қаржылық есеп беруді талдау 35
2.1 Кәсіпорын мүлігінің құрамы мен құрылым талдауы және олардың құрылу көздері 35
2.2 Кәсіпорын қызметінің қаржылық қорытындысының талдауы 45
3 Рамазан кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсарту 49
3.1 Қаржылық тұрақтылық талдауы 49
3.2 Төлем қабілеттілік және өтімділік көрсеткіштерінің талдауы 51
3.3 Айналымдылық пен өтімділік көрсеткіштерінің талдауы 52
ҚОРЫТЫНДЫ 59
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 61
КІРІСПЕ
Қазіргі уақыттағы шарттарға байланысты кәсіпорынның өз бетінше басқармалық шешімдерін қабылдау мүмкіндігі, шаруашылық қызмет қорытындысына экономикалық және заңдық міндеттілігі жоғарлайды. Шаруашылық субъектілердің қаржылық тұрақтылығының мағынасы объективті көрсетіледі. Мұның барлығы өндірістік және коммерциялық қызмет бағасында қаржылық талдау рөлін, бәрінен бұрын қордың және кірістің қолданылуын, орналасуын жоғарлатады. Бұндай талдаудың қорытындысы ең біріншіден меншік иелеріне (акционерлерге), кредиторларға, инвесторларға, жеткізушілерге, салық қызметіне, менеджерлерге және кәсіпорын басқарушыларына қажетті.
1 Қаржылық талдау жағдайының теориялық негізі
1.1 Нарықтық жағдайдағы кәсіпорынның қаржылық жағдайын басқару
Кәсіпорынның қаржылық жағдайы – бұл нарық субъектісінің қаржылық қатынасын көрсететін экономикалық категория, белгілі мерзімде оның қаржылық қызметі бойынша қабілеттілігі. Айналым капиталының үздіксіз процесі, қаржылық және өтімділік қызметі қамтамасыз етілген, өндірістің процесінде құралдар құрамының және олардың құру көзі, кәсіпорынның қаржылық жағдайынның салдары сияқты қаржылық ресурстар қажеттілігінің өзгеруі.
Нарықтық қатынастар жағдайында кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың маңызы өте зор. Бұл кәсіпорындардың тәуелсіздікке ие болуымен, сондай-ақ олардың меншік иелері, жұмысшылар, коммерциялық серіктестер және басқа контрагенттер алдында өзінің өндірістік-кәсіпкерлік қызметінің нәтижелері үшін толық жауапкершілікте болуымен байланысты.
1.2 Негізгі элементтер және талдаудың ақпараттық базасы
Қаржылық талдау таңдаудан, топтаудан және кәсіпорын қаржылық ресурстары туралы мәліметтерді зерттеуден тұрады және өндірістік бағдарламаны орындау мен қаржылық міндеттерді өтеу үшін қажетті құралдарды мобилизациялау мақсатымен оларды қолдану. Талдау процесінде бизнес жоспары, зерттеу материалдары және аудит қорытындысы, сонымен қатар тексеру қыұжаттар көрсеткіштері қолданылады. Көрсеткіштердің айналымы қаржылық жағдайды сипаттайтын бухгалтерлік баланста, бухгалтерлік есеп беруде көрініс табады.
Талдаудың негізгі мақсаты – кәсіпорынның қаржылық жағдайына баға беру, сонымен қатар оның даму динамикасы.
Талдаудың үш кезеңі бар. Олар:
1.3 Кәсіпорын қаржылық жағдайының методикалық талдауы
Кәсіпорын қаржылық жағдайының талдауын әрі жүргізуінде айналым, рентабельділік, өтімділікпен төлем қабілеттілігі, қаржылық тұрақтылық көрсеткіштерін баға жүргізіледі. Қажетті жағдайларда сонымен қатар қаржылық қызмет (кәсіпорынның банкротқа ұшырауын және төлем қабілетсізділіктің нашарлауы мүмкіндігін жобалау), кредиттік қызмет талдауы жүргізіледі.
Қаржылық тұрақтылықтың мазмұны қалыпты өндірістік-коммерциялық қызметі үшін қажетті ақша ресурстарын тиімді құрылуы мен қолдануымен сипатталады. Кәсіпорын орналастыратын меншікті қаржылық ресурстарға біріншіден барлық таза (орналатырылмағаң) пайда және амортизациялық аударымдарды жатқызуға болады.
2 Рамазан кәсіпорынның қаржылық есеп беруді талдау
2.1 Кәсіпорын мүлігінің құрамы мен құрылым талдауы және олардың құрылу көздері
Капитал құрылу мен шығу көзінің бар талдауының аса тым мазмұны бар. Талдау негізінде кәсіпорын капиталының құрылу көзінің динамикасы мен құрылымы, құрамын зерттеу, олардың көлемінің өзгеру факторларын анықтау, кәсіпорынды көзге түсірудің жеке көзінің құнын анықтау және оның орташа өлшенген құны, сонымен қоса соңғы факторлардың өзгеру себебі, қаржылық тәуекелге ұшырау деңгейіне баға (меншікті және қарыз капиталының қатынасы), кәсіпорынның қаржылық тұрақтылық деңгейінің көтерілу көз қарасы бойынша баланс пассивіндегі болған пассив балансы, меншікті және қарыздық капитал қатынасының оптималды жақсы түсіндіру жүргізіледі. «Рамазан» мүлігінің құрамы мен құрылымын және берілген жылдық бухгалтерлік есеп беру негізінде олардың құрылу көзін талдаймыз.
2.2 Кәсіпорын қызметінің қаржылық қорытындысының талдауы
12-ші кестенің берілгендеріне сәйкес Рамазан кәсіпорын рентабельді жұмыс істейді. Кәсіпорынның таза пайдасы жыл сайын көтеріледі: 2008 жылмен салыстырғанда 2009 жылы ол 979 мың теңгеге көбейген немесе 829%-ға 2009 жылмен салыстырғанда 2010 жылы 382 мың теңгеге немесе 34,8% өскен.
12 кесте
2008-2010 жж. «Рамазан» кәсіпорынның қаржылық қорытынды көрсеткіштері
3 Рамазан кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсарту
3.1 Қаржылық тұрақтылық талдауы
Кәсіпорынды стратегиялық басқарудың басты мақсаты оған жоғары рентабельдікті қамтамасыз ететін бәсекелік артықшылықтарға қол жеткізу.
Кәсіпорынды басқару стратегиясы нарықта мүмкін болатын өзгерсітерді есепке ала отырып, оның дамуының ұзақ мерзімді мақсаттары мен табыстылықтың өсу факторларын анықтауды білдіреді. Басқару стратегиясында корпорация дамуының ұзақ мерзімді міндеттері, сондай-ақ оны жүзеге асыруға қажетті қаражаттар мен ресурстар көрініс табады.
Сондай-ақ кәсіпорынның сыртқы жағдайлары мен потенциалды мүмкіндіктерін табу, оны жүзеге асырудың жағдайларын, жаңа өнімге, технологияға өту, басқару жүйесін, шаруашылық саясатын жүргізу шараларын ойластыру қажет.
3.2 Төлем қабілеттілік және өтімділік көрсеткіштерінің талдауы
17 кестенің берілгендері қарастырылып отырған уақытта Рамазан кәсіпорын активтерінің құрамында аса өтімді активтер салмағының жоғарлауы көрсетілген (қолдағы ақша және қысқа мерзімді қаржылық инвестиция): 2007жылдың аяғына 3,4%., 2008 жылы 4,5%., 2009 жылы 5,1%., 2010 жылы 8%.
18-ші кесте берілгендерінен кәсіпорынның аса өтімді активтердің саласы аса жедел активтер саласынан кіші екенін көруге болады, бірақ берілген қатынас 2010 жылдың аяғында тендікке талабы көрінеді. Кәсіпорынның ұзақ мерзімді активтері болмағандықтан актив пен пассивтің 3-ші тобының қатынасы аса көп мағыналы болып келеді. Мұнымен баланстық өтімділік құрамы болады және ол абсолютті өтімділік жағдайына талаптанады.
18 кесте
2007-2010жж Рамазан кәсіпорынның баланс өтімділігінің қатысты көрсеткіштері
3.3 Айналымдылық пен өтімділік көрсеткіштерінің талдауы
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының жетістігі теория мен тәжірибелік қаржылық бағытты өзара салыстырғанда, қаржылық-экономикалық жағдайдың өзгеруі бойынша бір жақты жетекті қаржылық бағыттан қатал өскен қаржылық бағыттың мақсатымен шынайы экономикалық және қаржылық мүмкіндіктердің сәйкес болуында кепілдік беріледі. Айналымдылық және рентабельділік көрсеткіштері кәсіпорын қызметінің тиімділігін сипаттайды.
ҚОРЫТЫНДЫ
Қаржылық жағдай негізінде кәсіпорынның өз қызметін қаржыландыру мүмкіндігі анықталады. Ол кәсіпорынның тиімді қызметтенуі үшін қажетті қаржылық ресурстрмен қамтамасыз етілуімен сипатталады. Кәсіпорынның қаржылық талдауы қаржымен басқару бойынша қызмет және өнер сияқты қаржылық менеджменттің негізгі элементтерінің бірі болып табылады. Кәсіпорын қаржылық жағдайының талдауы кезінде мыналар жүргізіледі: кәсіпорын қаржылық жағдайының ағымдағы және перспективті бағасы; өндірістің тиімді даму мүмкіндігін анықтау мақсатымен қаржылық ресурстарды қолдану және құрылымы; қаражат көзін анықтау және олардың мобилизациялау мүмкіндігінің бағасы; кәсіпорын қаржылық жағдайының болжамы. Талдаудың үш негізгі деңгейі көрсетіледі: