Қазақстанның зейнетақы жүйесі
Мазмұны
Кіріспе 3
1 бөлім. Зейнетақы қорланымының жалпы түсінігі, заңы,есептелу жүйесі 5
1.1 Зейнетақы қорының түсінігі 5
1.2 Зейнетақы қоры туралы заң 6
2 бөлім. Қазақстанның зейнетақы жүйесі: оның өздігінен даму
проблемалары 13
2.1 Зейнетақымен қамсыздандыру ерекшеліктері 13
2.2 Зейнетақы жүйесінің дамуы 15
2.3 Зейнетақымен қамсыздандыру жүйесінің проблемалары 18
Қорытынды 21
Пайдаланған әдебиеттер тізімі 22
Кіріспе
Қазақстан Республикасының нарықтық қатынастарға өтуі жаңа қоғамдық экономикалық жүйені және соған сай адамдардың экономикалық ой - өрісінің қайта қалыптасуын талап етеді. Қазіргі заманғы демократиялық қоғам қалыптастыру идеясынан туындайтын, стратегиялық мақсаттарды шешу жолдарын нұсқап, отандық әрі әлемдік экономикалық проблемаларды көтере алатындай болуы қажет. Міне, осындай өзекті міндеттерді қалыптастырамыз.
Қоғамдық қатынастары жүйесінде экономикаға ерекше орын беріледі, себебі ол саяси, құқықтық, рухани және басқа да қоғамдық, өмір саласын мазмұнын анықтайды.
1 бөлім. Зейнетақы қорланымының жалпы түсінігі, заңы,есептелу жүйесі
1.1 Зейнетақы қорының түсінігі
Республикада 1998 жылдың 1 қаңтарынан бастап, Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 20 маусымындағы мемлекеттік зейнетақыға шығу ережелері мен тәртіптерін және зейнетақы жинақ қоры жүйесінен зейнетақымен қамтамасыздандыруын реттеуші «Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы" Заңы өз күшіне енді
Зейнетақымен қамтамасыздандыру екі жүйеден тұрады:
ортақ жүйеден (зейнетақыны төлеу жөніндегі Мемлекеттік орталықтан зейнетақымен қамтамасыздандыру);
жинақтаушы зейнетақы жүйесі (жинақтаушы зейнетақы қорларынан зейнетақымен қамтамасыздандыру).
Жинақтаушы зейнетақы жүйесінің негізі өздерінің қарттық кезеңдерінің әл-ауқаттылығына жауап беруші азаматтардың жеке жауапкершілігімен, жасалынған салымдардың және зейнетақы төлемдерінің арасында тікелей байланысты орнату.
1.2 Зейнетақы қоры туралы заң
Жинақтаушы зейнетақы қорларынан мiндеттi зейнетақы жарналарының, ерiктi кәсiптiк зейнетақы жарналарының есебiнен қалыптасқан зейнетақы жинақтарынан төленетiн зейнетақы төлемдерiн жүзееге асыру ережесінде көрсетілген.
2 бөлім. Қазақстанның зейнетақы жүйесі: оның өздігінен даму проблемалары
2.1 Зейнетақымен қамсыздандыру ерекшеліктері
Қазақстанда бұрын еңбек немесе әлеуметтік сыйақысын төлейтін тек мемлекет зейнетақымен қамтамасыз ету орын алған болса,нарықтық қатынастарға көшуге байланысты жаңа жинақтаушы нысанды құру қажеттілігі туды. Алайда Қазақстанның қаржы өрісінде зейнетақылық қорлар ерекше орын алады, олар-шын мәнәнде ең ірі ішкі инвесторлар.
Зейнетақы қорларының ерекшеліктері сонда, олар зейнетақы активтерін шоғырландыра отырып, іс жүзінде республиканың бүкіл экономикасында белсенді халық болып табылатын өзінің салымшылары алдында белгілі бір көп жылдық міндеттемелерге бағдарланған. Бүгінгі күннен бастап олар келешекте екі бағытта қамтамасыз етеді:
2015 жылға дейін еліміздің жинақтаушы зейнетақы қоры бұрынғыша және толыққанды болып қала бермек. Қазақстанның зейнетақы жүйесі бірқатар қағидаларға сүйенеді. Оның бірі – қорланымның қайтарымдылығы. Бұл қағиданың нәтижесі қазіргі еңбек істеп жүрген ұрпақтың зейнетақы алған кезде беріледі. Келесі қағида – зейнетақы аударымдарының міндеттілігі. Жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті жарналар аударылуның толықтығы мен уақыттылығын салық органдары бақылайды.
Зейнетақы жүйесінің маңызды қағидасы – еңбек еткеннен кейінгі өмірге жеткілікті соманы жинақтай алмаған оның қатысушыларына мемлекеттік кепілдікті сақтау. Қазақстандағы жинақтаушы зейнетақы жүйесінің эволюциясы үдерісінде дамуының әрбір кезеңінде өзіне тән пролблемалар туындайды. Бастапқысында олар ұйымдық сипатта болады. Жұмыс істейтін адамдардың барлығы да олардың жалақысының бір бөлігі қайда, қандай қорға жіберілетінің, қандай қорды таңдап алу керектігін білмеді. Мұндай жағдайда халықтың көпшілігі Мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қорының, яғни үндемеу жөніндегі қордың, мемлекетке көп сенетіндігі себебінен салымшылары болды.
Зейнетақы қорлары әрдайым келесі оперцияларды жүргізіп отырады:
2.3 Зейнетақымен қамсыздандыру жүйесінің проблемалары
Зейнетақымен қамсыздандыру жүйесінің ошақтығы, ел эконоамкасының жалпы өрлеуі, ұлттық валютаның нығаюы, мемлекеттік бюджет тапшылығының төмендеу жағдайында зейнетақы қорларының нақты табыстылығы да өте төмен болады. Зейнетақы қорларының инвестициялық қызметі 2005 жылдың 1 қаңтарына нақты табыс коэффициентінің 3,13 – ке дейін төмедеуімен сипатталады. Бұл біріншіден, инфляцияның жоғары деңгейімен түсіндіріледі: 2005 жылдың 1 қаңтарына ол 6,7 пайызды құрады. Екіншіден, қаржы нарығындағы барлық санаттар бойынша табыстылықтың төмендеуімен.
Қорытынды
Қазақстан Ресиубликасының Президентіне тікелей есеп беретін еліміздің халқын зейнетақымен қамтамасыз ету жөніндегі дербес департамент немесе комитет құру қажет алдағы уақытта. Елімізде тұрақты экономикалық өсуді қолдау ұзақ мерзімді инвестицияларды, халықтың ақшалай қаражаттарын сақтау мен көбейтуді, жаңартпалы қызмет пен күрделі құрылысты жүргізуді талап етеді. Қазақстан Республикасының Президенті Қазақстан халқына жолдауында бәсекелестікке қабілетті елу елдің ішіне кіру үшін ең алдымен әлеуметтік жағдайды қалыптастыру қажет деп атап өтті. Мұның ішінде ең маңыздысы – зейнетақы қоры болып табылады. Яғни қазіргі уақытта әйел адамдардың зейнеткерлік жасы – 58 жас болып табылса, ал ер адамдарды – 63 жас деп танып отыр. Келешекте көп балалы аналарды 53 жас деп қарастырылуда. Бұл 5 жылға кеміту бүкіл Қазақстандықтар үшін зейнеткерлерге қолдау болып табылады.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
1. Алибаев А.Накопительная пенсионная система Казахстана: цифры, факты, комментарий. Алматы 2000
2. Аналогический отчет « Финансовый сектор, состояние проблемы и перспективы» Ассоциация финансистов Казахстана. 2005
3. Баймұратов Бұқаралық ақпараттар құралдары
4. Дереккөз: БаймуратовУ.Б.,ТулепбаевК.П. «Пенсионная реформа: итоги, проблемы : Банки Казахстана» 2002. 7
5. Дереккөз: «Статистический ежегодник Казахстана» 2004 Под ред. Абдиева К.С. Алматы 2004
6. Жолдау 2008 жылы 8 ақпан
7. Нугманова К.Ж. Неправительственные организации – базовая основа гражданского общество. Казахстан – Спектр. Научный журнал 2003.4
8. Нурмаганбетова Е.Т. « Анализ рынка пенсионных услуг Казахстана по итогам первого квартала 2004 года.Рынок ценных бумаг Казахстана. Май 2004
9. Саханов Н.У. « Аналитический обзор. Уровень и структура влияния неправительственных организаций в Казахстане» спектр развития 2004.1
10. « Қазақстан қаржы нарығы » Алматы . Экономика. 2007