Для Казахстана

Біз сөз еткелі отырған бабамыз күрделі тағдыр иесі. Оны өзімізден бұрын өзгелер танып, баға берген. Оған америкалық ғалым М.Б.Олкоттың “аса мықты тұлға, ресейлік зерттеушілер А.И.Левшин, А.Добромысловтың “атақты адам” деп сипаттауы анық дәлел. Ал Шернияз ақын болса Баймағамбет сұлтанға берген жауабында:
Ар жақта дүмбірлеген Арынғазы
Жайлаған арғын, найман, Өтенсазы...
Байеке, танымасаң, танытайын
Мен едім Исатайдың Шерниязы, – дейді.
Сонымен, Арынғазы кім? Ол қандай істерімен тарихта қалды? Оның өмірінен алынар тағылым неде?
Арынғазының замандастары – 1820 жылғы Бұхараға барған А.Ф.Негри басқарған орыс елшілігі құрамында болған капитан Е.К.Мейендорф: “Сұлтанның бет-әлпеті әдемі, үлкен, сұлу, қара көзді, сырт-пішіні келбетті және салиқалы көрінеді. Бізге ол кең түрде пайымдай білетін адам ретінде әсер қалдырды”, деп келтіреді. 1820 жылы 21 қарашада Орынбор шекара комиссиясының төрағасы В.Ф.Тимковскийге жазған тағы бір хатында жоғарыдағы жолдардың иесі: “Ол (Арынғазы – Ә.М., Ұ.Т.) қатал шешім қабылдай алатын, жігерлі, менің байқауымша, мінезі мазаң сияқты. Себебі, біздің әкімшілікті өзінің сан қырлы қиялымен жалықтырған. Мен оның қаталдығы мен әділдігі жөнінде айтқанмын. Ал оның адалдығына келсек, мен оған сенбес едім. Себебі, менің ойымша, ол әрқашан да тек өз пайдасы үшін қимылдайды”, – дейді. Ал Сыртқы істер министрлігінің аудармашысы Я.О.Ярцев 1821 жылы 24 қарашада Азия департаменті директоры К.К.Родофиникинге: “Арынғазы 35 жас шамасында. Оның сыртқы пішіні: ұзын бойлы, сымбатты. Кең жауырынды, жүрісі паң, сұлу жүзді, қалың қара, шағын сақалды, ойнақшыған қара көзді, іс-әрекеті жинақы. Ол — қызуқанды. Ашуланған кезде жүзі күреңітіп, көзі қанға толып, қолы дірілдейді. Ал қуанышын жасыра алмайды. Оның рухының ұлылығы мен ширақтығы қазіргі жағдайда — өнегелі. Ол ешуақытта өзгенің көзінше өзінің жабыққанын, мұңайғанын сездірмейді. Сонымен қатар, іс-әрекеттерінде және барлық жағдайда да қауіптенгенін, қорыққанын сездіртпей, айналасындағыларға жау-жүректілігімен, қатаңдығымен үлгі көрсете алады. Ол шығыс үлгісінде білім алған. Оның білімі арабша оқудан әрі аспайды. Дегенмен, оның ақылы кең, ойлау қабілеті жоғары. Оның сөзі жағымды, сенімді және әрқашан да паңдана сөйлейді. Ол қашан да қайырымды, қолы ашық және әрдайым кім-кімге де көмектесуге даяр тұрады”, дейді Арынғазыға Л.Мейердің де берген бағасы қызық! Ол: “Сұлтандар арасынан шыққан қазақтың жалғыз, адал патриоты”, деп өз ойын ашық айтқан.

(Продолжение скрыто) Курсовые РК скачать, курсовая Казахстан скачать, контрольные РК скачать, контрольная Казахстан скачать, рефераты для РК, реферат для Казахстана

Арынғазы шет жерде қалса да, оның отбасын ұстап қалған Жақсы ханым Ұлтуған, Топық, Мәдина атты әйелдері мен ұлдары Мұхаммедқазы, Айтмұхаммед, қызы Фатимаға қорған бола білді. Орынбор шекаралық комиссиясы 1847 жылы 22 қаңтарда Калугада Арынғазыдан қалған дүние-мүлікті бөлуді ұйымдастырды. Оған өз отбасы атынан Жақсы ханым Айтмұхаммед пен Фатиманы жіберді.
“Орнында бар – оңалар” деген. Қандай заман, қандай жағдай болмасын, есіл ерден қалған тұяқтар бабасының атына кір келтірмеді. Бір ұрпағы кешегі кеңестік заманда адал еңбек етіп, оқу-ағарту саласында көзге түсті. Бүгінде сұлтанның шөпшектері ұрпақтары Ақтөбе облысында тұрады.
Қорыта келгенде, Арынғазы хан тағдыры тәуелсіздікке қол жеткізуімізбен қайтадан ортамызға оралды. Ендігі мақсат – оның тарихы арқылы ұлы бабаларымыздың даңқты жолдарын ұрпаққа үлгі ету.